Pełny tekst orzeczenia

179/5/B/2007

POSTANOWIENIE
z dnia 20 grudnia 2005 r.
Sygn. akt Tw 12/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej o stwierdzenie zgodności:
art. 3 ust. 1 pkt 1, 3, 4, 5 i 8 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o zakładach leczniczych dla zwierząt (Dz. U. z 2004 r. Nr 11, poz. 95) z art. 17 ust. 1, art. 68 ust. 4 i art. 76 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.

UZASADNIENIE:

W dniu 23 marca 2005 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej o zbadanie zgodności art. 3 ust. 1 pkt 1, 3, 4, 5 i 8 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o zakładach leczniczych dla zwierząt (Dz. U. z 2004 r. Nr 11, poz. 95) z art. 17 ust. 1, art. 68 ust. 4 i art. 76 Konstytucji.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 11 maja 2005 r. wezwano wnioskodawcę do uzupełnienia braków formalnych wniosku przez doręczenie oryginału oraz 1 kopii uchwały Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej z 17 grudnia 2004 r. (Nr 94/2004/III); doręczenie 5 egzemplarzy wyciągu z protokołu z posiedzenia Rady Lekarsko-Weterynaryjnej, na którym podjęto uchwałę Nr 94/2004/III oraz doręczenie 2 kopii wniosku.
W piśmie z 20 maja 2005 r. pełnomocnik wnioskodawcy odniósł się do stwierdzonych braków formalnych wniosku.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji do wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem, o którym mowa w art. 188 Konstytucji uprawnione są ogólnokrajowe władze organizacji zawodowych. Jednakże ich legitymacja jest ograniczona w jej przedmiotowym zakresie. Zgodnie z art. 191 ust. 2 w zw. z art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji ogólnokrajowa władza organizacji zawodowej może kwestionować jedynie takie przepisy aktów normatywnych, które dotyczą spraw objętych jej zakresem działania. W związku z tym ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) w swoim art. 32 ust. 2 wymaga, aby wnioskodawca podał przepis ustawy lub statutu, który wskazywałby, że kwestionowana ustawa lub akt normatywny dotyczą jego zakresu działania. Należy jednak zaznaczyć, że uprawnienie do występowania z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego wynika wprost z Konstytucji i to jej przepisy wyznaczają jego zakres. Trybunał wielokrotnie podkreślał, że uprawnienie do występowania z wnioskiem o dokonanie abstrakcyjnej kontroli norm nieprzypadkowo zostało przyznane ogólnokrajowym organom związków zawodowych oraz ogólnokrajowym władzom organizacji pracodawców i organizacji zawodowych w jednym przepisie ustawy zasadniczej (art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji). Oznacza to, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, iż intencją ustrojodawcy było przyznanie ochrony tylko takim interesom tychże organizacji, które mają pewien wspólny mianownik. Są to odpowiednio interesy pracodawców w związku z zatrudnianiem pracowników, interesy pracownicze oraz interesy związane z wykonywaniem zawodu (por. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 17 marca 2003 r., Tw 63/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 11; 25 lutego 2003 r., Tw 77/02, OTK ZU nr 3/B/2003, poz. 163; 19 marca 2003 r., Tw 73/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 80; 21 maja 2003 r., Tw 6/03, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 85 i w szczególności wydane w pełnym składzie postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 28 stycznia 2004 r., Tw 74/02, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2). Tym samym zakres działania organizacji zawodowych w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji nie obejmuje wszystkich spraw pozostających w gestii takich organizacji, a przyznanych im na mocy ich statutów, ustaw zwykłych, czy nawet niektórych przepisów ustawy zasadniczej.
Mając na uwadze powyższe ustalenia należy stwierdzić, że legitymacja ogólnokrajowych władz organizacji zawodowych koncentruje się wokół spraw dotyczących wykonywania określonego zawodu przez członków organizacji, związanych z tym uprawnień i obciążeń. Organizacją zawodową jest w szczególności samorząd zawodowy skupiający osoby wykonujące zawody zaufania publicznego. Z punktu widzenia legitymacji do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego organizacji samorządu zawodowego jej konstytucyjna kompetencja do sprawowania pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu (art. 17 ust. 1 Konstytucji) ma tylko znaczenie wtedy, gdy wiąże się z zakresem działania takiej organizacji zawodowej w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji, tak jak zostało ono przedstawione powyżej.

2. Dokonując analizy zarzutów przedstawionych przez Krajową Radę Lekarsko-Weterynaryjną należy już na wstępie stwierdzić, iż wniosek tego podmiotu oparty jest na pewnym nieporozumieniu. Skarżona ustawa reguluje kwestie tworzenia i organizacji zakładów leczniczych dla zwierząt oraz zasady świadczenia usług weterynaryjnych w tego rodzaju placówkach. Art. 3 ust. 1 ustawy zawiera enumeratywne wyliczenie czynności, które w ramach zakładu leczniczego dla zwierząt mogą być wykonywane przez osoby posiadające tytuł technika weterynarii, bez osobistego nadzoru ze strony lekarza weterynarii. Kwestionowane przez wnioskodawcę przepisy ustawy nie odnoszą się natomiast do problematyki związanej z dostępem do zawodu lekarza weterynarii i nie mają waloru regulacji abstrakcyjnie określającej wszelkie działania, jakie mogą podejmować osoby posiadające tytuł technika weterynarii w ramach wykonywanego zawodu.
Krajowa Rada Lekarsko-Weterynaryjna w uzasadnieniu wniosku wskazuje, że zmierza on do zapewnienia możliwości wykonywania właściwej pieczy nad zawodem lekarza weterynarii oraz zwalczania niebezpieczeństwa chorób epidemiologicznych i zapewnienia wysokiego poziomu usług weterynaryjnych. Jednak nie skarży przepisów określających, kto podlega władztwu samorządu lekarzy weterynarii (przepisów ustawy z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych; Dz. U. z 2002 r. Nr 187, poz. 1567, ze zm.), na podstawie których piecza nad wykonywaniem usług weterynaryjnych mogłaby być rozciągnięta na techników weterynarii. Rada nie skarży nawet ust. 2 artykułu 3 ustawy o zakładach leczniczych dla zwierząt, który wskazuje, jakie czynności mogą być wykonywane przez techników samodzielnie, a jakie pod nadzorem lekarza weterynarii.
Wbrew twierdzeniom wnioskodawcy należy podkreślić, iż technicy weterynarii wykonując usługi w zakładzie leczniczym dla zwierząt, podlegają ogólnej kontroli ze strony lekarza weterynarii. Wynika to wprost z art. 13 kwestionowanej ustawy, która przekazuje kompetencję do kierowania poszczególnymi typami zakładów leczniczych dla zwierząt lekarzom weterynarii, posiadającym prawo wykonywania zawodu. Oznacza to, iż lekarz weterynarii kierujący zakładem leczniczym dla zwierząt jest uprawniony i obowiązany do dbania o właściwy poziom usług świadczonych przez personel takiej placówki. Dotyczy to także podejmowania kroków o charakterze organizacyjnym i dyscyplinarnym w przypadku naruszenia zasad należytego wykonywania zawodu przez pracowników zakładu, w tym także osoby posiadające tytuł technika weterynarii. W niektórych przypadkach, określonych w art. 3 ust. 2 skarżonej ustawy, kontrola ze strony lekarza weterynarii przybiera dodatkowo charakter osobistego nadzoru nad wykonywaniem czynności przez osoby posiadające tytuł technika weterynarii.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza także, iż na gruncie kwestionowanej ustawy istnieją mechanizmy zapewniające samorządowi zawodowemu sprawowanie pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu lekarza weterynarii w ramach zakładów leczniczych dla zwierząt. Świadczy o tym chociażby obowiązek wpisu tego rodzaju placówek leczniczych do ewidencji prowadzonej przez właściwe okręgowe rady lekarsko-weterynaryjne. Organom samorządu przysługuje w tym zakresie także szereg dalszych kompetencji, wynikających m.in. z art. 19-21 kwestionowanej ustawy. Jednocześnie zgodnie z jej art. 23 ust. 1 właściwa okręgowa rada lekarsko-weterynaryjna sprawuje nadzór nad działalnością zakładów leczniczych dla zwierząt i jest w ramach nadzoru uprawniona do przeprowadzania kontroli takich zakładów oraz żądania wglądu do dokumentacji usług weterynaryjnych świadczonych przez te placówki. W tym stanie rzeczy, kwestionowanie braku nadzoru korporacyjnego nad działalnością techników weterynarii, prowadzoną w ramach zakładu leczniczego dla zwierząt uznać należy za niezrozumiałe, a oparty na takim twierdzeniu zarzut niekonstytucyjności przepisów skarżonej ustawy za oczywiście bezzasadny.

3. Trybunał pragnie również odnieść się do przywołanego we wniosku wzorca art. 17 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem Trybunału wzorzec ten nie znajduje w ogóle zastosowania w rozważanej sprawie. Uprawnia on samorząd zawodowy do sprawowania pieczy nad wykonywaniem zawodu zaufania publicznego. Jak podkreślił Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 18 lutego 2004 r. (P 21/02, OTK ZU nr 2/A/2004, poz. 9), wykonywanie pieczy odnosi się do zawodu w ujęciu przedmiotowym (sytuacji wykonywania zawodu) oraz podmiotowym (osób uczestniczących w wykonywaniu zawodu objętego zasięgiem jakiegoś samorządu zawodowego). Ewentualne uprawnienia przyznane samorządowi zawodowemu wobec przedstawicieli innych zawodów nie stanowią realizacji art. 17 ust. 1 Konstytucji i decyzja ustawodawcy w tym zakresie jest z punktu widzenia tej normy obojętna. Ponieważ technik weterynarii stanowi odrębny zawód w sensie podmiotowym i w dużym stopniu również w przedmiotowym, to art. 17 ust. 1 Konstytucji jest wzorcem nieadekwatnym w niniejszej sprawie.

4. W uzasadnieniu postanowienia z 12 listopada 2003 r. (Tw 14/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 205) Trybunał wypowiedział się w sprawie legitymacji do składania wniosków przez związki zawodowe w sprawach, dotyczących nie tylko ich członków. Teza zawarta tam odnosi się odpowiednio do organizacji zawodowych. W przywołanym orzeczeniu Trybunał stwierdził, że powoływanie się na realizację celów ogólnospołecznych i aktywność społeczno-gospodarczą związku zawodowego nie daje podstaw do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie zgodności kwestionowanych przepisów prawa z Konstytucją (por. również inne orzeczenia przywołane w cytowanym postanowieniu).
Zgodnie z powyższym stanowiskiem Trybunału, niedopuszczalne jest kwestionowanie zgodności przepisów przywołanych we wniosku z normami wyrażonymi w art. 68 ust. 4 oraz art. 76 Konstytucji. Mają one charakter ogólnospołeczny i mogą być jedynie zaskarżone w trybie wniosku zgłoszonego przez podmioty legitymowane ogólnie.
Ponadto należy stwierdzić, że wniosek, w zakresie w jakim żąda zbadania art. 3 ust. 1 pkt 1, 3, 4, 5 i 8 ustawy o zakładach leczniczych dla zwierząt z art. 68 ust. 4 oraz art. 76 Konstytucji jest oczywiście bezzasadny. Należy bowiem zaznaczyć, że zadania z zakresu zwalczania zagrożeń epidemiologicznych oraz ochrony konsumentów (jak podnosi wnioskodawca – przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu) są wykonywane nie przez samorząd zawodowy, ale powołane w tym celu jednostki administracji państwowej. W przypadku zakładów leczniczych dla zwierząt istnieje między innymi Inspekcja Weterynaryjna (powołana ustawą z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej; Dz. U. Nr 33, poz. 287, ze zm.).

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.