Pełny tekst orzeczenia

41/1/B/2007

POSTANOWIENIE
z dnia 31 sierpnia 2006 r.
Sygn. akt Ts 50/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Unity Line Sp. z o. o. w sprawie zgodności:
§ 62 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 1999 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 109, poz. 1245 ze zm.) z art. 64 ust. 1 w związku z art. 84, art. 217 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Unity Line Sp. z o. o., wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 3 marca 2006 r., zakwestionowano zgodność § 62 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 1999 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 109, poz. 1245 ze zm.) z art. 64 ust. 1 w związku z art. 84, art. 217 oraz art. 2 Konstytucji.
Wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 listopada 2005 r. (sygn. akt I FSK 136/05) została oddalona skarga kasacyjna od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 20 października 2004 r. (sygn. akt. SA/Sz 2775/02), oddalającego skargę na decyzję Izby Skarbowej w Szczecinie z 31 października 2002 r. (Nr PP. 1 26-4408/276/2002) w przedmiocie określenia podatku od towarów i usług dokonanego decyzją Pierwszego Urzędu Skarbowego w Szczecinie z 26 lipca 2002 r. (Nr I US. KP-1/503-299/94/02).
Zdaniem pełnomocnika skarżącej, kwestionowany przepis, stanowiący oparcie rozstrzygnięć zapadłych w sprawie prowadzi do dowolności w ocenie spełnienia przez jego adresatów, wyrażonych w nim warunków zastosowania obniżonej stawki podatku od towarów i usług. Wobec braku precyzji w normatywnym określeniu czynności skutkujących prawem do obniżenia podatku, doznają uszczerbku zasady określone w art. 2, art. art. 84 oraz art. 217 Konstytucji zobowiązujące do wyraźnej regulacji elementów składających się na konstrukcję podatku z możliwością jej dokonania wyłącznie w akcie normatywnym rangi ustawowej. Wskutek wskazanych braków naruszone zostaje prawo własności skarżącej poprzez zobowiązanie do uiszczenia podatku w wysokości, która nie wynika wprost z ustawy, ale w wysokości wynikającej z dowolnej decyzji organu podatkowego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji podstawową przesłanką dopuszczalności merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wskazanie w niej konstytucyjnego prawa bądź wolności, przysługującego skarżącemu. Formalnym wyrazem tej przesłanki jest wskazanie przez skarżącą tej wolności lub prawa, które zostały naruszone rozstrzygnięciem opartym na zaskarżonym przepisie (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym). W postępowaniu zainicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej, wzorcem badania konstytucyjności kwestionowanej regulacji, może być wyłącznie przepis Konstytucji wyrażający w swej treści wolność lub prawo o charakterze podmiotowym (por. postanowienie z 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/200, poz. 225).
Wynikający z tego przepisu obowiązek wskazania przez skarżącego sposobu naruszenia jego praw lub wolności jest również przesłanką konieczną dla uznania dopuszczalności skargi konstytucyjnej.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego powyższe przesłanki nie zostały w niniejszej sprawie spełnione. Pełnomocnik skarżącej formułując zarzut niekonstytucyjności zaskarżonego przepisu, jako wzorzec ochrony wskazał art. 64 ust. 1 Konstytucji, pozostający w niniejszej sprawie, w ścisłym związku z art. 2, art. 84 i art. 217 Konstytucji. Wbrew obowiązkowi określonemu w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym nie wskazał jednak sposobu, w jaki kwestionowany przepis narusza prawo własności gwarantowane w treści art. 64 ust. 1 Konstytucji. W uzasadnieniu skargi konstytucyjnej ograniczono się do zawartego w konkluzji stwierdzenia, iż naruszenie art. 64 ust. 1 Konstytucji dokonuje się „przez pozostawienie do całkowitej swobody organu podatkowego decydowania o wysokości stawki podatku od towarów i usług”. Pozostałe zarzuty uzasadnienia skupiają się głównie na wykazaniu błędnej praktyki organów orzekających na podstawie wadliwej treściowo normy kwestionowanego przepisu. Zdaniem skarżącej wadliwość ta wynika z braków legislacyjnych, pociągających za sobą dowolność wykładni stanu prawnego i zindywidualizowanych zobowiązań podatkowych w zakresie stawki podatku od towarów i usług. Ukształtowana w orzecznictwie normatywna treść zaskarżonego przepisu narusza przepisy Konstytucji wskazane w petitum skargi. Niezależnie od zarzutów sformułowanych wobec niezgodności kwestionowanego przepisu z konstytucyjnymi regulacjami kształtującymi zasady tworzenia prawa daninowego należy uznać, iż w niniejszej sprawie nie doszło do wskazania sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw.
Powołany w treści skargi konstytucyjnej art. 84 Konstytucji, również nie może stanowić adekwatnego wzorca kontroli w postępowaniu inicjowanym w trybie art. 79 ust. 1 Konstytucji. Przepis ten nie wyraża bowiem żadnego prawa lub wolności. Z treści tego przepisu wynika jedynie powszechny obowiązek ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Z brzmienia art. 79 ust. 1 Konstytucji jednoznacznie wynika, iż ustrojodawca odróżnia konstytucyjne wolności lub prawa od obowiązków określonych w Konstytucji. Jedynie naruszenie przez dekodowaną z treści przepisu normę prawną, konstytucyjnej wolności lub prawa stwarza legitymację do wystąpienia ze skargą konstytucyjną, natomiast istnienie ostatecznego rozstrzygnięcia o prawach, wolnościach albo o obowiązkach określonych w Konstytucji, wydanego w oparciu o taką normę, stanowi konieczne uzupełnienie dla możliwości badania naruszenia wolności lub praw przez zastosowanie kwestionowanego przepisu w konkretnym przypadku.
W doktrynie formułowany jest pogląd, że wzorcem kontroli w postępowaniu ze skargi konstytucyjnej może być tylko taki przepis Konstytucji, który wykazuje określone cechy: adresatem takiego przepisu musi być obywatel (inny podmiot prawa), przepis taki kształtuje sytuację prawną tego podmiotu (np. przyznaje mu uprawnienia) i wreszcie, adresat wyrażonej w nim normy ma możność wyboru zachowania się (zob. J. Trzciński [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 1999; Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999, s. 159).
Mając na uwadze fakt, iż w świetle art. 84 Konstytucji, wskazanie wśród przepisów Konstytucji wzorca ochrony podmiotowych wolności i praw, przeciwstawianych powyższej zasadzie powszechności opodatkowania, wiąże się z trudnościami, należy jednak stwierdzić, iż również na gruncie regulacji daninowych możliwe jest formułowanie zarzutu naruszenia podmiotowych praw lub wolności przez nakładającą określone obowiązki konstrukcję fiskalną.
Abstrahując od braku określenia sposobu naruszenia konstytucyjnego prawa własności, należy stwierdzić, iż Trybunał Konstytucyjny nie wyklucza badania naruszenia tego prawa w związku z oceną regulacji daninowych. Tytułem przykładu należy wskazać, iż w wyroku z 11 grudnia 2001 r. (SK 16/00, OTK ZU nr 8/2001, poz. 257) Trybunał stwierdził, że zarzut niezgodności zaskarżonego przepisu z przewidzianą w art. 64 Konstytucji konstytucyjną zasadą ochrony praw majątkowych przysługujących osobom fizycznym i osobom prawnym prawa prywatnego mógłby więc być zasadny przede wszystkim wówczas, gdyby przepisy te były dotknięte wadliwością polegającą na tym, że ich wydanie nastąpiło z przekroczeniem granic upoważnienia ustawowego. Przepisem Konstytucji regulującym zasady konstruowania delegacji ustawowych jest art. 92 Konstytucji. Oparcie skargi konstytucyjnej na właściwie uzasadnionym zarzucie naruszenia przysługującego skarżącej prawa własności w związku jednoczesnym naruszeniem zasad określonych w art. 217 i art. 92 Konstytucji stwarzałoby możliwość oceny kwestionowanej regulacji również pod kątem jej zgodności z art. 84 Konstytucji.
Przepis art. 92 Konstytucji nie został jednak powołany w skardze konstytucyjnej w kontekście naruszenia prawa własności przez akt podustawowy, co czyni niemożliwym ocenę przedmiotu niniejszej skargi odnośnie do tak sformułowanego wzorca.
Jedynie na marginesie należy zauważyć, iż część zarzutów skargi konstytucyjnej koncentruje się na wykazaniu nieprawidłowej – zdaniem skarżącej – wykładni kwestionowanego przepisu, ustalonej przez organy i sądy orzekające w sprawie. Zarzut taki z oczywistych względów wykracza poza zakres uprawnień Trybunału Konstytucyjnego wynikających z art. 188 Konstytucji. Nie jest również uzasadniony zarzut niedookreśloności zaskarżonego przepisu, polegający na braku określenia dokumentacji, z której wynika, że czynności podlegające obniżonej stawce podatku zostały wykonane przy zachowaniu warunków określonych w tym przepisie. Wbrew twierdzeniom pełnomocnika, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, iż „z uwagi na ogólnikowość czynności określonych w umowie oraz ich przykładowe tam wymienienie, a także brak w fakturze określenia jakie konkretnie czynności zostały faktycznie przez wystawcę faktury wykonane (...)” zarówno umowy, jak i faktury nie można uznać za dokumentację świadczącą o zachowaniu warunków określonych w zaskarżonym przepisie, uprawniającej do zastosowania stawki 0 % podatku do kompleksowej usługi zarządzania statkami.
Reasumując należy stwierdzić, że w skardze konstytucyjnej nie wskazano sposobu naruszenia konstytucyjnych praw skarżącej przez przepis będący przedmiotem zaskarżenia, tym samym nie spełniono wymogu z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.).

Biorąc powyższe pod uwagę Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK postanowił odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.