Pełny tekst orzeczenia

27/1/B/2007


POSTANOWIENIE

z dnia 7 lipca 2006 r.
Sygn. akt Ts 219/05


Trybunał Konstytucyjny w składzie:


Jerzy Ciemniewski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Aliny i Katarzyny Piekarskich w sprawie zgodności:
1) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) z art. 78 ust. 1, art. 176 ust. 1 i 2 oraz art. 184 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 7 ust. 1 pkt 1, art. 21 ust. 9 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) w zw. z poz. 8 zał. nr 1 do ustawy w zw. z § 18 i § 19 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 grudnia 1995 r. w sprawie wykonania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 154, poz. 797 ze zm.) w zw. z zał. nr 2 do tego rozporządzenia z art. 2 Konstytucji
3) ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) z art. 32 ust. 1 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 21 grudnia 2005 r. pełnomocnik skarżących wskazał na naruszenie prawa do sądowej kontroli administracji w ramach dwuinstancyjnego postępowania przed sądami administracyjnymi (art. 78 ust. 1, art. 176 ust. 1 i ust. 2, art. 184 Konstytucji), które łączy z brakiem ustosunkowania się w wyroku NSA z 7 czerwca 2005 r. (sygn. akt FSK 2509/04) do zarzutów zawartych w skardze kasacyjnej i z innymi błędami popełnionymi przez organy orzekające w sprawie. Naruszenia te wiążą skarżące z interpretacją przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), a zwłaszcza art. 3 § 1, art. 141 § 4 w zw. z art. 193, art. 183 § 1, art. 184 w zw. z art. 174, którą zdają się – w ich ocenie – „tolerować” w praktyce organy administracji.
W dalszej kolejności skarżące wskazały na naruszenie zasady zaufania do Państwa i prawa wywodzonej z art. 2 Konstytucji, które łączą m.in. z uzależnieniem prawa do niższego opodatkowania określonych wyrobów, a zarazem zwrotu podatku od uzyskania atestu dla danego wyrobu ze strony bliżej nieokreślonej w ustawie krajowej komisji artystycznej i etnograficznej, czy też z brakiem procedur regulujących funkcjonowanie takiej komisji. Naruszenia art. 2 upatrują skarżące w zastosowaniu lub odmowie zastosowania przez organy podatkowe takich przepisów prawa materialnego jak: art. 7 ust. 1 pkt 1, art. 21 ust. 9 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) w zw. z poz. 8 zał. do tej ustawy, w zw. z § 18 i 19 rozporządzenia Ministra Finansów z 21 grudnia 1995 r. w sprawie wykonania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym w zw. z zał. 2 do tego rozporządzenia.
Skarżące we wniesionej skardze powołują się także na naruszenie prawa do równego traktowania obywateli znajdujących się lub mogących się znaleźć w porównywalnej (podobnej) sytuacji prawnej i faktycznej (art. 32 Konstytucji). Upatrują go w ustawie z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym oraz w przepisach wykonawczych do tej ustawy, w zakresie, w jakim owe przepisy zawierały odrębne rozwiązania dla podatników wytwarzających lub zamierzających wytwarzać wyroby „atestowane” przez bliżej nieokreśloną krajową komisję artystyczną i etnograficzną.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny. Decyzjami z 20 grudnia 2001 r (US 39/ZV/1266/2001 oraz US39/ZV/1267/2001) Urząd Skarbowy Warszawa-Wawer określił wysokość zaległości podatkowej. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia stwierdzono, iż podatniczki dokonując sprzedaży serwetek nie miały prawa do wykazania tej czynności jako zwolnionej do podatku od towarów i usług. Decyzją Izby Skarbowej z 6 czerwca 2003 r. (Nr VP.I/4408-351/02/WD) oraz z 10 maja 2002 r. (Nr VP.I/4408-352/02/BS) zostały utrzymane w mocy rozstrzygnięcia organu skarbowego I instancji. Złożone na powyższe decyzje skargi zostały oddalone wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 1 marca 2004 r. (sygn. akt III SA 1558/02). Na powyższe rozstrzygnięcie skarżące wniosły skargą kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, która została oddalona wyrokiem z 7 czerwca 2005 r. (sygn. akt FSK 2509/04z).
W uzasadnieniu skargi konstytucyjnej pełnomocnik skarżących odsyła do treści skargi kasacyjnej złożonej do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Podsumowując zaś wnoszoną skargę raz jeszcze wskazuje na wadliwą praktykę organów podatkowych, jak też na tolerowanie tej praktyki przez sądy administracyjne, a także na luki w obowiązujących przepisach prawnopodatkowych.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 1 lutego 2006 r. wezwano pełnomocnika skarżących do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej poprzez m.in. sprecyzowanie przepisów, które skarżące czynią przedmiotem skargi konstytucyjnej oraz dokładne określenie sposobu naruszenia wskazanych w skardze konstytucyjnych praw przez te przepisy.
W piśmie procesowym z 15 lutego 2006 r. pełnomocnik skarżących raz jeszcze przytoczył wskazane w skardze akty prawne, jako stanowiące przedmiot skargi konstytucyjnej, wskazując przy tym na niekonstytucyjną praktykę ich stosowania. Określając, w jaki sposób doszło do naruszenia wskazanych w skardze praw konstytucyjnych, tj. prawa do sądowej kontroli administracji w ramach dwuinstancyjnego postępowania przed sądami administracyjnymi (art. 78 ust. 1 Konstytucji) skarżące odwołały się do „odczytywania ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, które nie prowadzi do realizacji kluczowego dla tego prawa założenia, a mianowicie, że strona postępowania administracyjnego będzie mogła wystąpić ze środkiem zaskarżenia w sposób przewidziany w ustawie, przedstawić swoje zarzuty w stosunku do dotychczasowych rozstrzygnięć, jakie został wydane w danej sprawie przez organy administracji, a właściwy sąd I lub II instancji rzetelnie ustosunkowuje się do tych zarzutów”. Skarżące nie wskazały przy tym, w jaki sposób pozostałe z zaskarżonych aktów normatywnych naruszają przytoczone prawo konstytucyjne. W zakresie tych przepisów ich niekonstytucyjność zdaje się wynikać – zdaniem skarżących – z naruszenia zasad prawnych: tj. wywodzonej z art. 2 zasady zaufania obywatela do Państwa i stanowionego przezeń prawa oraz z zasady równego traktowania obywateli znajdujących się w podobnej sytuacji prawnej i faktycznej. Przy czym naruszenie zasady równości wiążą skarżące jednoznacznie z luką w prawie, tj. z nieuregulowaniem pewnych zagadnień w zaskarżonym akcie, zaś naruszenie art. 2 upatrują w treści samych przepisów lub w praktyce ich stosowania.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Stanowiąca przedmiot wstępnego rozpoznania skarga konstytucyjna zawiera szereg braków uniemożliwiających przekazanie jej do merytorycznego rozpoznania.
W pierwszej kolejności wskazać należy na nieprawidłowo określony przedmiot skargi konstytucyjnej. Zgodnie z treścią art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, warunkiem rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny skargi konstytucyjnej jest wskazanie przedmiotu wobec którego zastosowany ma być ten środek prawny. Polega ono na dokładnym określeniu przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego oraz wskazaniu, w jaki sposób przepis ten narusza konstytucyjne prawa skarżącego. Wprowadzony wymóg służy dwojakim celom: po pierwsze umożliwia zweryfikowanie legitymacji skarżącego do kierowania skargi konstytucyjnej, zaś po drugie pozwala poprzez właściwe doprecyzowanie przez skarżącego konstytucyjnego wzorca kontroli zaskarżonych unormowań wyznaczyć niezbędne granice rozpoznania skargi konstytucyjnej, którymi to granicami, zgodnie z art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym Trybunał jest związany (zob. szerzej postanowienie z 26 lipca 2004 r., sygn. Ts 26/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 287).
Przedmiotem niniejszej skargi konstytucyjnej skarżące uczyniły de facto dwa akty normatywne: ustawę – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi i ustawę o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym wraz z przepisami wykonawczymi do tych ustaw. Pomimo wezwania zarządzeniem Trybunału Konstytucyjnego skarżące nie określiły, w jakim zakresie czynią zaskarżone ustawy przedmiotem wniesionej skargi. Nie można bowiem za takowe doprecyzowanie uznać wskazania zaskarżonych przepisów poprzez określenie przedmiotu regulacji, który mają one normować. Tak szeroki i nieokreślony zakres przedmiotowy skargi uniemożliwił także stwierdzenie, czy skarga spełnia inną przesłankę. We wniesionej skardze nie zostało bowiem wykazane, iż zaskarżone akty stanowiły podstawę rozstrzygnięć, z których wydaniem wiążą skarżące naruszenie przysługujących im praw i wolności oraz nie sformułowano żadnych argumentów, które mogłyby uprawdopodobnić postawiony zarzut niekonstytucyjności kwestionowanych przepisów. Zwrócić należy uwagę, iż ani w skardze konstytucyjnej, ani w piśmie procesowym nadesłanym w celu jej uzupełnienia nie ma odniesienia do treści normatywnej przepisu. W konsekwencji nie zostało wykazane, w jaki sposób treść ta doprowadziła do niedozwolonej – w świetle regulacji konstytucyjnych – ingerencji w sferę wolności lub praw skarżących.
Przede wszystkim zwrócić należy jednak uwagę, iż uprawnienia do wniesienia skargi konstytucyjnej w zakresie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, a także w zakresie przepisów wykonawczych do tego aktu skarżące upatrują w naruszeniu zasady równości (art. 32 Konstytucji) oraz zasady zaufania do państwa i prawa (art. 2 Konstytucji). Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego w trybie skargi konstytucyjnej dochodzić można ochrony konstytucyjnych wolności lub praw o charakterze podmiotowym, które zostały naruszone poprzez wydanie ostatecznego rozstrzygnięcia, w oparciu o przepis, którego konstytucyjność jest kwestionowana. Oznacza to, iż w drodze skargi konstytucyjnej nie można dochodzić ochrony tzw. zasad konstytucyjnych o charakterze przedmiotowym, a także, że skarga konstytucyjna musi zawierać uprawdopodobnienie zarzutu niekonstytucyjności przepisu, a nie nieprawidłowości jego stosowania.
O dopuszczalności powoływania się na art. 32 Konstytucji, jako na źródło konstytucyjnych praw lub wolności, których naruszenie legitymuje do wniesienia skargi konstytucyjnej, wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 24 października 2001 r. wydanym w pełnym składzie (sygn. SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Trybunał Konstytucyjny stwierdził w nim, iż wynikająca z art. 32 Konstytucji zasada równości stanowi samodzielnie jedynie zasadę ogólną, mającą charakter niejako prawa „drugiego stopnia”, tzn. przysługującego w związku z konkretnymi normami prawnymi, a nie w oderwaniu od nich – „samoistnie”. W związku z powyższym dopuszczalność powołania się w skardze konstytucyjnej na naruszenie zasady równości winna zostać ograniczona wyłącznie do przypadków, w których zostanie wskazane konkretne podmiotowe prawo, wolność lub obowiązek o charakterze konstytucyjnym, w zakresie których zasada ta została naruszona. Podkreślić należy, iż we wniesionej skardze takie doprecyzowanie nie zostało zawarte.
Także art. 2 Konstytucji – zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego – nie może stanowić samoistnej podstawy skargi konstytucyjnej (zob. przede wszystkim postanowienia z: 12 grudnia 2000 i 23 stycznia 2002 r., sygn. Ts 105/00; OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 59 i 60). Przepis ten wyraża bowiem zespół zasad ustrojowych, ale jako taki nie formułuje wolności lub prawa podmiotowego. Powołanie się zatem na taką zasadę, jak zasada zaufania obywatela do Państwa i prawa, stanowiącą element zasady państwa prawnego, jak również na nakaz urzeczywistniania zasad sprawiedliwości społecznej, nie może być samoistną podstawą skargi konstytucyjnej (zob. postanowienie z 23 listopada 2005 r. Ts 7/05, OTK ZU nr 6/B/2005, poz. 244).
Domagając się kontroli konstytucyjności ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skarżące wprawdzie wskazały konstytucyjne prawo o charakterze podmiotowym, z którego naruszenia wywodzić można uprawnienie do wniesienia skargi konstytucyjnej tj. prawo do sądowej kontroli administracji w ramach dwuinstancyjnego postępowania przed sądami administracyjnymi (art. 78 Konstytucji), jednakże pomimo wezwania zarządzeniem sędziego TK do uzupełnienia braków wniesionej skargi konstytucyjnej skarżące nie wskazały sposobu, w jaki treść zaskarżonych przepisów doprowadziła do naruszenia tego konstytucyjnego prawa. Przedstawione w skardze argumenty wskazują jednoznacznie, że naruszenie praw wiążą skarżące z praktyką stosowania zaskarżonych ustaw przez orzekające organy. Model skargi konstytucyjnej przyjęty przez polskiego ustrojodawcę wyklucza możliwość poddawania w tym trybie ocenie przez Trybunał Konstytucyjny prawidłowości stosowania prawa. Nie należy do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego kontrola prawidłowości ustaleń sądu, ani też sprawowanie kontroli co do sposobu wykładni obowiązujących przepisów, ich stosowania lub niestosowania przez sądy orzekające w indywidualnych sprawach (por. postanowienia z: 21 czerwca 1999 r., sygn. Ts 56/99, OTK ZU nr 6/1999, poz. 143; 21 czerwca 2000 r. i 25 sierpnia 2000 r., sygn. Ts 33/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 222 i 223). Zadaniem Trybunału Konstytucyjnego jest orzekanie w sprawach zgodności z Konstytucją aktów normatywnych mające na celu wyeliminowanie z systemu prawnego przepisów prawa, które są niezgodne z Konstytucją.

Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, iż ze względu na niespełnienie przez wniesioną skargę szeregu przesłanek wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i doprecyzowanych w ustawie o TK, należało odmówić jej nadania dalszego biegu.