Pełny tekst orzeczenia

172/5/B/2006

POSTANOWIENIE
z dnia 9 października 2006 r.
Sygn. akt Tw 12/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Grzybowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Rady Gminy Nieporęt o stwierdzenie zgodności:
art. 90 ust. 2c ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) z:
– art. 2, art. 16 ust. 2, art. 32 ust. 1 i art. 167 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
– art. 3 ust. 1 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego z dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607),

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.

UZASADNIENIE:

Wnioskiem z 24 kwietnia 2006 r. Rada Gminy Nieporęt zwróciła się do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie, że art. 90 ust. 2c ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.; dalej: ustawa o systemie oświaty) jest niezgodny z art. 2, art. 16 ust. 2, art. 32 ust. 1 i art. 167 ust. 1 Konstytucji oraz z art. 3 ust. 1 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego z dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607; dalej: Europejska Karta Samorządu Terytorialnego).
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 24 maja 2006 r. wezwano wnioskodawcę do usunięcia, w terminie 7 dni od dnia doręczenia zarządzenia, braków formalnych wniosku, poprzez: wskazanie umocowanego przedstawiciela do reprezentowania Rady Gminy Nieporęt w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, doręczenie trzech kopii uchwały Rady Gminy Nieporęt z 30 marca 2006 r. (Nr LI/35/06) oraz trzech kopii wniosku.
Pismem z 6 czerwca 2006 r. wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych braków formalnych.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności aktów normatywnych (ich części) z aktami normatywnymi mającymi wyższą moc prawną w hierarchicznie zbudowanym systemie źródeł prawa. Jednakże legitymacja tych podmiotów została – w porównaniu z uprawnieniami przysługującymi podmiotom wymienionym w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji – ograniczona przez ustrojodawcę w ten sposób, że przedmiotem wniosku mogą być tylko takie przepisy, które dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy (art. 191 ust. 2 Konstytucji).
Wola rady jako organu kolegialnego znajduje wyraz w podejmowanych przez nią uchwałach. Tryb podjęcia uchwały regulują właściwe przepisy, zaś treść podjętej uchwały zostaje zapisana w protokole z sesji rady. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego stanowi conditio sine qua non wszczęcia postępowania z wniosku tego organu (por. postanowienia TK z: 16 stycznia 2001 r., T 55/00, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 29; 10 października 2001 r., T 41/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 51; 10 marca 2004 r., Tw 30/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 9).
Trybunał Konstytucyjny wszczyna postępowanie na podstawie wniosku pochodzącego od uprawnionego podmiotu. Wniosek taki spełnia dwojaką funkcję. Po pierwsze, inicjuje postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym, a przynajmniej, w przypadku wniosku pochodzącego od podmiotów wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji, tzw. wstępne rozpoznanie, o którym mowa w art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK). Po drugie, wyznacza granice orzekania (art. 66 ustawy o TK). Wymagania formalne, jakie musi spełniać wniosek, określa art. 32 ustawy o TK, a w zakresie w nim nieuregulowanym – przepisy kodeksu postępowania cywilnego (art. 20 ustawy o TK). W konsekwencji wniosek powinien zawierać: 1) wskazanie organu, który wydał kwestionowany akt normatywny, 2) określenie kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części, 3) sformułowanie zarzutu niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części, 4) uzasadnienie postawionego zarzutu, z powołaniem dowodów na jego poparcie.
Kwestia, czy wniosek odpowiada wymaganiom ustawowym i czy pochodzi od uprawnionego podmiotu, podlega badaniu w postępowaniu przed Trybunałem już w fazie wstępnego rozpoznania (art. 36 ust. 1 ustawy o TK). Dla ustalenia, że wniosek pochodzi od organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, a nie od osoby, która go sporządziła i podpisała, potrzebny jest dowód, że został on wniesiony na podstawie uchwały uprawnionego organu. Uzasadnia to konieczność dołączenia do wniosku odpisu uchwały tego organu. Treść uchwały i wniosku musi być zbieżna, ale nie znaczy to, że sprecyzowane w ustawie o TK wymagania co do treści wniosku odnoszą się także do uchwały. Minimalna zbieżność, która musi cechować wniosek i uchwałę, obejmuje wskazanie kwestionowanego przepisu przez odpowiednie oznaczenie aktu normatywnego (przedmiot kontroli), wyrażenie woli wyeliminowania tego przepisu z porządku prawnego oraz sformułowanie zarzutu niezgodności z przepisem aktu normatywnego wyższego rzędu (wzorzec kontroli), którym w przypadku ustawy może być Konstytucja lub ratyfikowana umowa międzynarodowa. Uchwała może zawierać także dodatkowe postanowienia dotyczące sposobu jej wykonania, w szczególności wskazywać inny podmiot (pełnomocnika czy organ władzy wykonawczej w jednostce samorządu terytorialnego), zobligowany przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego do sporządzenia wniosku, złożenia go w Trybunale Konstytucyjnym czy reprezentowania wnioskodawcy w postępowaniu przed Trybunałem. Nie ulega przy tym wątpliwości, iż powierzenie wykonania takiej uchwały konkretnie określonemu podmiotowi, nie wpływa na ocenę legitymacji procesowej wnioskodawcy, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji, bowiem w dalszym ciągu tylko organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego jest uprawniony do zainicjowania hierarchicznej kontroli zgodności norm. Biorąc powyższe pod uwagę, wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem, który nie stanowi ścisłej realizacji uchwały podjętej uprzednio przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, nie może być uznane, na podstawie art. 31 ust. 1 ustawy o TK, za pismo skutecznie wszczynające postępowanie przed Trybunałem.

2. Rada Gminy Nieporęt podjęła w dniu 30 marca 2006 r. uchwałę Nr LI/35/06 w sprawie wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności z Konstytucją przepisów ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Uchwały tej nie można jednak uznać za podstawę prawną wniosku o kontrolę konstytucyjności norm, złożonego do Trybunału Konstytucyjnego 24 kwietnia 2006 r.
Zgodnie z § 1 tejże uchwały Rada Gminy Nieporęt postanowiła wystąpić z wnioskiem „o zbadanie zgodności z Konstytucją przepisów ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.), w tym art. 90 ust. 2c i innych przepisów ustawy związanych z finansowaniem i prowadzeniem przedszkoli przez gminy”.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w uchwale tej nie sformułowano zarzutu niezgodności kwestionowanego art. 90 ust. 2c ustawy o systemie oświaty z wyraźnie wskazanym przepisem (przepisami) Konstytucji jako wzorcem kontroli. Niesprecyzowanie w uchwale, które przepisy ustawy zasadniczej zostały naruszone, uniemożliwia zbadanie zgodności, bowiem Trybunał nie jest uprawniony do swoiście rozumianego zastępowania wnioskodawcy w określaniu podstawy kontroli.
Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że skonkretyzowanie wzorców kontroli, tzn. oznaczenie art. 2, art. 16 ust. 2, art. 32 ust. 1 i art. 167 ust. 1 Konstytucji, a także dodanie nieprzewidzianego w uchwale nowego wzorca kontroli, jakim jest art. 3 ust. 1 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego, nastąpiło dopiero we wniosku z dnia 24 kwietnia 2006 r., złożonym do Trybunału przez Wójta Gminy Nieporęt reprezentującego Radę Gminy Nieporęt.
Trybunał Konstytucyjny przypomina zatem, że przedstawiciel wnioskodawcy, również podmiot sporządzający czy podpisujący wniosek, jest zobowiązany do działania w granicach i w zakresie udzielonego mu umocowania. Nie posiada kompetencji do samodzielnego kształtowania tak wzorców, jak i przedmiotu kontroli, gdyż wiąże go treść uchwały podmiotu legitymowanego do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.
W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że rozpatrywany „wniosek” w zakresie, w jakim samoistnie określa podstawy kontroli kwestionowanego przepisu, pochodzi od podmiotu nieuprawnionego. Okoliczność powyższa stanowi podstawę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Gminy Nieporęt.

Z tego względu Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.