Pełny tekst orzeczenia

256/6/B/2006

POSTANOWIENIE
z dnia 8 lutego 2006 r.
Sygn. akt Tw 55/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Janusz Niemcewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Polskiej Izby Spedycji i Logistyki o stwierdzenie zgodności:
art. 4 pkt 3 lit. b w zw. z art. 5 ust. 1, art. 5 ust. 3 pkt 3 lit. c, art. 5 ust. 4, art. 8 ust. 4 pkt 2, art. 12 ust. 1a i art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2088 ze zm.) z art. 22 oraz art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.

UZASADNIENIE:

Dnia 15 listopada 2005 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Polskiej Izby Spedycji i Logistyki z dnia 10 listopada 2005 r. o stwierdzenie niezgodności art. 4 pkt 3 lit. b w zw. z art. 5 ust. 1, art. 5 ust. 3 pkt 3 lit. c, art. 5 ust. 4, art. 8 ust. 4 pkt 2, art. 12 ust. 1a i art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2088 ze zm.).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Jednym ze sposobów wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, wymienionych w art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK) są wnioski podmiotów uprawnionych na podstawie art. 191 ust. 1 Konstytucji. Podmioty te można podzielić na dwie grupy. Pierwszą z nich, wyznaczoną w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji, są wnioskodawcy legitymowani ogólnie, którym przysługuje prawo inicjowania kontroli konstytucyjności bez względu na zakres spraw będących jej przedmiotem. Drugą grupą, wyznaczoną przez art. 191 ust. 1 pkt 3-5, są podmioty legitymowane szczególnie. Cechą charakterystyczną legitymacji szczególnej jest zdolność wnioskowania ograniczona do spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy. Konstytucja wyróżnia takie podmioty w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 i jest to katalog zamknięty. Sposobem weryfikacji tego, czy podmiot wnioskujący spełnia kryteria uzasadniające jego zakwalifikowanie do wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 jest wstępne rozpoznanie prowadzone w myśl art. 36 ustawy o TK. Zapobiega ono nadaniu biegu wnioskowi w sytuacji, gdy postępowanie wszczęte przed Trybunałem Konstytucyjnym podlegałoby umorzeniu z powodu niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK). W trakcie wstępnego postępowania oprócz badania spełnienia przez wniosek wymagań stawianych pismom procesowym oraz kwestii, czy przedmiot zaskarżenia mieści się w zakresie spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy (art. 191 ust. 2 Konstytucji), szczególnie istotne jest sprawdzenie zdolności procesowej wnioskodawcy.
Polska Izba Spedycji i Logistyki stwierdza, iż jako organizacja zawodowa jest uprawniona do wniesienia do Trybunału Konstytucyjnego wniosku zgodnie z treścią artykułu 191 ust. 1 pkt 4. Polska Izba Spedycji i Logistyki działa na podstawie ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych (Dz. U. Nr 35, poz. 195 ze zm.) i zgodnie z art. 2 tej ustawy reprezentuje wspólne interesy gospodarcze zrzeszonych członków.
Trybunał Konstytucyjny zajmował się już zagadnieniem znaczenia pojęcia „organizacja zawodowa”. W uzasadnieniu postanowienia z dnia 8 stycznia 2000 r. (T. 64/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 58) Trybunał podtrzymał pogląd wyrażony w uzasadnieniu postanowienia z dnia 30 maja 2000 r. (U. 5/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 114), w którym zwrócił uwagę, że Konstytucja wyraźnie odróżnia wolność podejmowania działalności gospodarczej i wolność wykonywania zawodu (art. 17 ust. 2 zd. 2 Konstytucji). Ochrona interesów gospodarczych i ochrona interesów zawodowych odbywa się na różnych płaszczyznach, choć płaszczyzny te mogą mieć pewne punkty styczne. Konstytucja wyróżnia – oprócz samorządu terytorialnego (art. 163-172) – samorząd zawodowy, reprezentujący osoby wykonujące zawody zaufania publicznego (art. 17 ust. 1), a także inne rodzaje samorządu (art. 17 ust. 2), w tym – samorząd gospodarczy (o którym wspomina art. 61 ust. 1). Mimo podobieństwa nazwy, konstytucyjny status tych samorządów nie jest tożsamy. Choć organom samorządu zawodowego, będącym „organizacjami zawodowymi” w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, przysługuje uprawnienie do kierowania do Trybunału Konstytucyjnego wniosków w sprawach związanych z zakresem ich działania, to nie oznacza jeszcze, że analogiczne uprawnienie przysługuje organom innych samorządów. Użycie trzech różnych pojęć w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji dowodzi, że pozostają one w ścisłej relacji. Związki zawodowe i organizacje pracodawców są organizacjami zrzeszającymi osoby będące jedną ze stron stosunku pracy. Organizacje zawodowe z kolei zrzeszają osoby wykonujące stale i w celach zarobkowych wyodrębniony zawód (tzw. wolny), a więc osoby, które także świadczą pracę, nie pozostając jednak w stosunku podporządkowania. Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje w obecnym składzie twierdzenie, że brak jest podstaw do objęcia zakresem działania art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji organów samorządu gospodarczego.
W postanowieniu z dnia 30 maja 2000 r. o sygn. U. 5/99, Trybunał Konstytucyjny wskazał przesłanki, którym musi odpowiadać organizacja zawodowa w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Stwierdził, że organizacja zawodowa winna spełniać „kryterium podmiotowe (zrzeszać osoby fizyczne), kryterium przedmiotowe (członkowie danej organizacji winni stale i w celach zarobkowych wykonywać jedno lub kilka wyodrębnionych zajęć, które mogą być uznane za zawód) oraz kryterium funkcjonalne (podstawowym celem i funkcją takiej organizacji winno być reprezentowanie całego środowiska, całej grupy zawodowej)”. W cytowanym orzeczeniu Trybunał nie wykluczył sytuacji, gdy – wyjątkowo – izba jest organizacją zawodową. Warunkiem jest spełnianie przez nią wskazanych kryteriów.

Stosując w niniejszej sprawie powyższe kryteria Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że Statut Polskiej Izby Spedycji i Logistyki wyłącza możliwość uznania jej za organizację zawodową. Stosownie bowiem do § 5 ust. 5.2 Statutu, członkiem Izby może być każdy przedsiębiorca prowadzący działalność związaną z obsługą obrotu towarowego. Przepis wyraźnie wskazuje na możliwość uczestnictwa osób prawnych. Nie jest zatem spełnione kryterium podmiotowe (zrzeszenie osób fizycznych). Wynika stąd także brak dwóch pozostałych cech: Izba zrzesza nie tylko osoby wykonujące określony zawód, a jej celem nie jest reprezentowanie przedstawicieli tegoż zawodu, lecz – ogólnie ujmując – dbałość o interesy podmiotów gospodarczych funkcjonujących w branży obrotu towarowego, o czym świadczy treść § 5 Statutu. Ramy działania organizacji zawodowych, wytyczone przez dotychczasowe orzecznictwo Trybunału, wykluczają uznanie, że organizacja taka mogłaby reprezentować interesy osób prawnych, podmiotów gospodarczych występujących na rynku.

W świetle powyższej argumentacji należy stwierdzić, że Polska Izba Spedycji i Logistyki nie jest organizacją zawodową w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4, nie spełnia więc podmiotowej przesłanki umożliwiającej jej skuteczne uruchomienie abstrakcyjnej kontroli konstytucyjnej.


Wobec powyższego Trybunał orzekł jak w sentencji.