Pełny tekst orzeczenia

170/4/B/2007



POSTANOWIENIE

z dnia 19 stycznia 2007 r.


Sygn. akt Ts 214/06



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Jerzy Ciemniewski,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Piotra Koschela w sprawie zgodności:

art. 401 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 18 sierpnia 2006 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 401 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została oparta na następującym stanie faktycznym. Postanowieniem z 16 lutego 2006 r. (sygn. akt X P 1930/05) Sąd Rejonowy – Wydział X Pracy i Ubezpieczeń Społecznych odrzucił skargę skarżącego o wznowienie postępowania z powodu udziału w składzie orzekającym osoby nieuprawnionej. Postanowieniem z 27 kwietnia 2006 r. (sygn. akt VI Pz 88/06) Sąd Okręgowy w Poznaniu – Wydział VI Pracy oddalił zażalenie skarżącego.

Skarżący zarzucił w skardze konstytucyjnej, że zaskarżony przepis art. 401 pkt 1 k.p.c., w zakresie, w jakim wyłącza możliwość wznowienia postępowania ze względu na sprzeczność składu orzekającego z przepisami prawa, w szczególności z art. 170 § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.; dalej: u.s.p.) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Skarżący wskazuje, że zgodnie z art. 170 § 2 u.s.p., w brzmieniu z 2004 r., do udziału w rozprawie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych prezes sądu wyznacza jednego ławnika spośród kandydatów zgłoszonych przez terenowy organ administracji rządowej i jednego ławnika wybranego spośród kandydatów zgłoszonych przez związki zawodowe oraz organizacje pracodawców. Tymczasem w jego sprawie zasiadali ławnicy wybrani spośród kandydatów zgłoszonych przez związek zawodowy, a tym samym zdaniem skarżącego jeden z ławników nie był uprawniony do orzekania w sprawie. Zgodnie jednak z zaskarżonym przepisem można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności, jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się wyroku nie mogła domagać się wyłączenia. Przepis art. 401 pkt 1 k.p.c., zgodnie z utrwalonym stanowiskiem doktryny, na którą powołały się sądy orzekające w sprawie, nie przewiduje wskazanego uchybienia, jako podstawy wznowienia postępowania, uznając, że osoba nieuprawniona to osoba nie mająca kompetencji do orzekania bądź nie mająca kompetencji do orzekania w danym sądzie lub w danym składzie. Zdaniem skarżącego zaskarżony przepis narusza prawo skarżącego do sądu właściwego, a wiec jest niezgody z art. 45 ust. 1 Konstytucji.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wykazanie przez skarżącego, iż w związku z wydaniem przez organ władzy publicznej ostatecznego orzeczenia na podstawie zakwestionowanego w skardze aktu normatywnego, doszło do naruszenia przysługujących skarżącemu praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym. Uprawdopodobnienie przez skarżącego naruszenia jego praw lub wolności jest zatem przesłanką konieczną dla uznania dopuszczalności skargi konstytucyjnej. W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny zobowiązany był zbadać, czy istotnie w niniejszej sprawie doszło do naruszenia wskazanych przez skarżącego praw konstytucyjnych, w szczególności zaś czy doszło do zamknięcia drogi do dochodzenia praw i wolności skarżącego.

Wskazane przez skarżącego konstytucyjne prawo do sądu było już wielokrotnie przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego. W wyroku o sygn. SK 19/02, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że charakterystyka prawa do sądu zawiera elementy zarówno ustrojowe, jak i proceduralne. Wymagania ustrojowe określa art. 45 ust. 1 Konstytucji, wskazując na sąd jako jedyny organ powołany do rozpoznania sprawy (monopol sądownictwa). Ustawodawca wskazał równocześnie kryteria tego sądu, które muszą być spełnione kumulatywnie: 1) sądu właściwego, 2) sądu niezależnego, 3) sądu bezstronnego, 4) sądu niezawisłego. W wyroku z 28 lipca 2004 r. (P 2/04, OTK ZU nr 7/A/2004, poz. 72), Trybunał Konstytucyjny przypomniał, że w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego gwarancje konstytucyjne prawa do sądu obejmują – oprócz prawa dostępu do sądu (tj. prawa do uruchomienia postępowania przed sądem) – prawo do wyroku sądowego, czyli prawo uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd, oraz prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej, zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności. Sprawiedliwa procedura sądowa powinna zapewniać stronom uprawnienia procesowe stosowne do przedmiotu prowadzonego postępowania. Zgodnie z wymogami rzetelnego procesu uczestnicy postępowania muszą mieć realną możliwość przedstawienia swych racji, a sąd ma obowiązek je rozważyć (zob. wyroki TK: z 16 marca 1999 r., SK 19/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 36 oraz z 13 maja 2002 r., SK 32/01, OTK ZU nr 3/A/2002, poz. 31).

Naruszenia prawa do sądu upatruje skarżący w niewłaściwym składzie sądu orzekającego, albowiem w jego sprawie orzekali dwaj ławnicy wybrani spośród kandydatów zgłoszonych przez związek zawodowy, podczas gdy zgodnie z art. 170 § 2 u.s.p. prezes sądu zobowiązany był wyznaczyć jednego ławnika wybranego spośród kandydatów zgłoszonych przez terenowy organ administracji rządowej i jednego ławnika wybranego spośród kandydatów zgłoszonych przez związki zawodowe oraz organizacje pracodawców. Należy jednak zwrócić uwagę, na istotny z punktu widzenia zarzutów skarżącego fakt, że zasadniczym celem wprowadzenia regulacji określającej zasady wyboru ławników jest zapewnienie możliwości zasiadania w składzie orzekającym ławników reprezentujących środowiska lub przedstawicieli obu grup zawodowych. W sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych są to przedstawiciele związków zawodowych i organizacji pracodawców. Reprezentują oni zarówno środowisko pracowników, jak i pracodawców. Taki sposób określenia składu orzekającego zapewnić ma stronom sporu gwarancję należytej ochrony ich praw i zapobiega sytuacjom, w których mogłyby pojawić się zarzuty stronniczości wynikające z tego, że ławnicy orzekający w sprawie reprezentują jedynie jedno z tych środowisk. W niniejszej sprawie poza sporem jest jednak, że obaj ławnicy wybrani zostali spośród kandydatów zgłoszonych przez związek zawodowy, a więc środowisko pracowników. Skarżący występował w sprawie jako pracownik, żądając odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę. Tym samym gwarancyjny charakter i cel regulacji został w odniesieniu do skarżącego z całą pewnością spełniony, albowiem ławnicy orzekający w sprawie stanowili reprezentację jego własnego środowiska zawodowego. Podkreślić należy jednocześnie, że skarżący wykazuje naruszenie swojego prawa do sądu związane z niewłaściwym wyborem ławników. Jednak jak wynika jednoznacznie z podniesionych argumentów, nie doszło w tym zakresie do naruszenia praw skarżącego, albowiem standard wymagany przez ustawę został wobec niego spełniony z nadmiarem. Ocena sytuacji mogłaby być zdaniem Trybunału Konstytucyjnego odmienna, gdyby w konkretnym układzie ławnicy orzekający w sprawie reprezentowali wyłącznie środowisko pracodawców, a w każdym razie pominięci zostaliby ławnicy reprezentujący związki zawodowe. Jedynie w takiej sytuacji można byłoby wskazywać na naruszenie praw konstytucyjnych wywodzonych przez skarżącego. W niniejszej sytuacji jednak taki argument nie może się ostać, a tym samym uznać należy, że skarżący nie wykazał naruszenia przysługujących mu praw konstytucyjnych. Okoliczność ta stanowi samodzielną podstawę niedopuszczalności nadania biegu skardze konstytucyjnej.



W tym stanie rzeczy należy odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.