Pełny tekst orzeczenia

27/1/B/2008


POSTANOWIENIE

z dnia 18 września 2007 r.
Sygn. akt Ts 247/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Mazurkiewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Heleny i Bogusława Pelarów w sprawie zgodności:
1) art. 149 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.) z art. 2 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
2) art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 32, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie art. 149 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.).

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 4 października 2006 r., skarżący wnieśli o stwierdzenie, iż art. 149 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm., dalej: u.o k.s.c.) jest niezgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji oraz, że art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm., dalej: k.p.c.) jest niezgodny z art. 2, art. 32, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji. Skarżący zarzucają, że art. 149 ust. 1 u.o k.s.c., jako przepis intertemporalny, ogranicza korzystanie z konstytucyjnych praw i wolności – zasady prawidłowej legislacji, wynikającej z art. 2 Konstytucji oraz zasady równości określonej w art. 32 Konstytucji w sposób na tyle nieprecyzyjny, a zarazem arbitralny i szeroki, że narusza samą istotę wymienionych powyżej praw. Zasada równości doznaje uszczerbku również poprzez nieuzasadnione różnicowanie sytuacji podmiotów (stron postępowania cywilnego) w zależności od chwili wnoszenia środków odwoławczych. Stanowisko to skarżący podtrzymali również w piśmie z 21 maja 2007 r., stanowiącym wykonanie zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 8 maja 2007 r. Art. 1302 § 3 k.p.c., przewidując odrzucenie apelacji nieopłaconej lub nienależycie opłaconej bez możliwości usunięcia tego braku, jeżeli środki zaskarżenia są wnoszone przez profesjonalnego pełnomocnika, narusza zaś – zdaniem skarżących – zakaz nadmiernej ingerencji wynikający z art. 2 Konstytucji i art. 32 Konstytucji przez nieuzasadnione różnicowanie sytuacji stron w postępowaniu w zależności od tego, czy są reprezentowane przez profesjonalnego pełnomocnika. Skarżący podnoszą również, że przepis ten narusza prawo do dochodzenia na drodze sądowej naruszonych praw (art. 77 ust. 2 Konstytucji) oraz prawo do zaskarżenia orzeczenia wydanego w pierwszej instancji (art. 78 Konstytucji) wyłącznie ze względu na fiskalne interesy państwa przejawiające się w odrzuceniu nieopłaconego środka zaskarżenia bez możliwości usunięcia tego braku.
Postanowieniem z 3 kwietnia 2006 r. (sygn. akt I Ns 839/05) Sąd Rejonowy w Cieszynie odrzucił apelację skarżących (wnioskodawców) od postanowienia w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości, wskazując, że została ona wniesiona pod rządami nowej u.o k.s.c., a zatem podlega opłacie stałej w wysokości 2000 zł. Opłata ta nie została uiszczona przez skarżących zastępowanych przez radcę prawnego, co skutkuje odrzuceniem apelacji. Stanowisko to podtrzymał Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej, oddalając zażalenie skarżących postanowieniem z 13 czerwca 2006 r. (sygn. akt II Cz 456/06).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna stanowi kwalifikowany środek ochrony konstytucyjnych praw i wolności, którego wniesienie uwarunkowane zostało uprzednim spełnieniem szeregu przesłanek wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm., dalej: ustawa o TK). Szczególny charakter skargi konstytucyjnej przejawia się przede wszystkim w tym, że skarżący może domagać się zbadania aktu normatywnego jedynie z tymi przepisami Konstytucji, które konstruują prawo podmiotowe. Wynika to zarówno bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, określającego konieczne elementy skargi konstytucyjnej.
W ujęciu skarżących art. 149 ust. 1 u.o k.s.c. jest niezgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji, narusza prawo do równego traktowania oraz szereg zasad wywodzonych przez skarżącego z zasady demokratycznego państwa prawnego. Zasada równości, czy też prawo do równego traktowania, nie ma jednak charakteru samoistnego i może być uwzględniana w postępowaniu w trybie skargi konstytucyjnej jedynie w powiązaniu z innymi prawami lub wolnościami (por. postanowienie TK z 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Charakteru praw podmiotowych nie mają również zasady wynikające z art. 2 Konstytucji. Trybunał nie wykluczył wprawdzie, że art. 2 Konstytucji może stanowić źródło praw podmiotowych, niewynikających z innych norm konstytucyjnych; to na skarżącym ciąży jednak obowiązek wskazania tych praw. Skarżący, powołując się na art. 2, wskazują zasadę prawidłowej legislacji, zasadę określoności prawa, zasadę zaufania obywatela do państwa i stanowionego przezeń prawa. Nawet opisanie ich w skardze konstytucyjnej jako praw nie zmienia okoliczności, że są to jedynie nakazy w stosunku do prawodawcy, a zatem postulaty (zasady), z których nie można wywodzić roszczeń obywateli (podmiotowych praw publicznych). Skarga konstytucyjna, odwołująca się jedynie do zasad konstytucyjnych, obarczona jest w tym zakresie brakiem formalnym. Brak naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności prowadzi do niedopuszczalności nadania jej dalszego biegu w odniesieniu do art. 149 ust. 1 u.o k.s.c.

Biorąc powyższe pod uwagę, należało orzec jak na wstępie.