Pełny tekst orzeczenia

262/6/B/2007

POSTANOWIENIE
z dnia 14 listopada 2007 r.
Sygn. akt Tw 38/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Ewa Łętowska,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Naczelnej Rady Lekarskiej w sprawie zgodności:
1) przepisów całej ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 144, poz. 1529, ze zm.) albo
2) art. 73 ust. 1, art. 77 i art. 7 pkt 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 144, poz. 1529, ze zm.) z
art. 2, art. 17, art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 65 ust. 1 oraz art. 68 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.

UZASADNIENIE

Wnioskiem z 26 października 2007 r. Naczelna Rada Lekarska zwróciła się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności przepisów całej ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 144, poz. 1529, ze zm.; dalej: ustawa o diagnostyce laboratoryjnej) z art. 2, art. 17, art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 65 ust. 1 oraz art. 68 Konstytucji. Gdyby zaś Trybunał Konstytucyjny nie uznał zasadności wyżej określonego zakresu zaskarżenia, Naczelna Rada Lekarska wystąpiła o kontrolę art. 73 ust. 1, art. 77 i art. 7 pkt 3 ustawy o diagnostyce laboratoryjnej z art. 2, art. 17, art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 65 ust. 1 oraz art. 68 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wszczęcie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym następuje na podstawie wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej, jeżeli wniosek, pytanie prawne albo skarga konstytucyjna pochodzi od „uprawnionego podmiotu”. Wyliczenie podmiotów, które mogą wystąpić z wnioskiem w sprawach określonych w art. 188 Konstytucji, zawiera art. 191 ust. 1 Konstytucji. W odniesieniu do podmiotów wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, ustrojodawca wprowadza tzw. ograniczoną zdolność wnioskowania (legitymację szczegółową), wymagając wykazania, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania podmiotu inicjującego postępowanie. Wniosek pochodzący od takiego podmiotu powinien zatem nie tylko odpowiadać wymaganiom dotyczącym pism procesowych oraz zawierać dane określone w art. 32 ust. 1 pkt 1-4 ustawy o TK, ale nadto powoływać przepis prawa lub statutu, wskazujący, że kwestionowana ustawa lub inny akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania organu lub organizacji (art. 32 ust. 2 ustawy o TK). W myśl art. 36 ust. 1 ustawy o TK wniosek pochodzący od organu lub organizacji, wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, jest kierowany do sędziego Trybunału Konstytucyjnego w celu wstępnego rozpoznania. Na tym etapie postępowania Trybunał odmawia nadania dalszego biegu w przypadku, gdy wniosek jest „oczywiście bezzasadny” lub gdy braki formalne, wskazane w zarządzeniu sędziego, nie zostały usunięte w terminie (art. 36 ust. 3 ustawy o TK). Ponadto instytucja ta zapobiega nadaniu biegu wnioskowi w sytuacji, gdy postępowanie wszczęte przed Trybunałem Konstytucyjnym podlegałoby umorzeniu z powodu niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), spowodowanej brakiem podmiotu uprawnionego do złożenia wniosku. Tym samym wstępne rozpoznanie wniosku umożliwia – już w początkowej fazie postępowania –eliminację spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozstrzygania.

2. Rozpoznając wstępnie wniosek Naczelnej Rady Lekarskiej, Trybunał Konstytucyjny zbadał w pierwszej kolejności, czy pochodzi on od podmiotu uprawnionego w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.
Należało przypomnieć, że zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, uchwała organu lub władzy, wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, w sprawie wystąpienia z wnioskiem o hierarchiczną kontrolę norm stanowi conditio sine qua non wszczęcia postępowania z wniosku tego organu lub władzy. Uzasadnia to wymaganie, by do wniosku został dołączony odpis podjętej przez ogólnokrajową władzę organizacji zawodowej uchwały, która stanowi dowód, że wniosek pochodzi od podmiotu legitymowanego (art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji), a nie od osoby fizycznej, która go sporządziła i podpisała. Treść uchwały i wniosku musi być zbieżna, ale nie oznacza to, że sprecyzowane w ustawie o TK warunki kształtujące treść wniosku, odnoszą się także do uchwały (por. postanowienia TK z dnia: 10 marca 2004 r., Tw 30/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 9; 7 września 2004 r., Tw 28/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 269; 8 sierpnia 2005 r., Tw 25/05, OTK ZU nr 1/B/2006, poz. 4; 21 lutego 2006 r., Tw 59/05, OTK ZU nr 2/B/2006, poz. 84). Minimalna zbieżność, która musi cechować uchwałę i wniosek, obejmuje: wskazanie przedmiotu kontroli (przez odpowiednie oznaczenie przepisu, tzn. określenie jednostek redakcyjnych kwestionowanego aktu normatywnego), wyrażenie woli wyeliminowania go z porządku prawnego oraz postawienie zarzutu niezgodności z przepisem aktu normatywnego o wyższej mocy prawnej (tzn. powołanie wzorców kontroli).

2.1. Naczelna Rada Lekarska podjęła 22 czerwca 2007 r. uchwałę nr 9/07/V w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego. Uchwały tej nie można jednak uznać za podstawę prawną wniosku, złożonego do Trybunału Konstytucyjnego 26 października 2007 r.
Zgodnie z treścią § 1 uchwały Naczelna Rada Lekarska postanowiła „wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 144, poz. 1529, z 2005 r. Nr 119, poz. 1015 oraz z 2006 r. Nr 117, poz. 790) z art. 2, art. 17, art. 30, art. 31, art. 65 oraz art. 68 Konstytucji”.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem, że w uchwale tej nie skonkretyzowano przedmiotu kontroli, tzn. nie określono, którym przepisom ustawy o diagnostyce laboratoryjnej wnioskodawca stawia zarzut niezgodności z Konstytucją. Oznacza to, że uchwała Naczelnej Rady Lekarskiej nie spełnia wymogu określonego w art. 32 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK. Należy przy tym podkreślić oczywistą niemożność zbadania całej ustawy z punktu widzenia powołanych przez wnioskodawcę wzorców kontroli, tzn. art. 2, art. 17, art. 30, art. 31, art. 65 oraz art. 68 Konstytucji.

2.2. Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że rozpatrywany wniosek, sporządzony w wykonaniu uchwały Naczelnej Rady Lekarskiej z 22 czerwca 2007 r., określa przedmiot zaskarżenia zgodnie z wolą wyrażoną w tejże uchwale, żądając, by cała ustawa o diagnostyce laboratoryjnej została poddana kontroli konstytucyjności.
We wniosku zastrzeżono równocześnie, że gdyby Trybunał nie uznał zasadności kontroli całej ustawy, to zbadanie zgodności winno dotyczyć art. 73, art. 77 i art. 7 pkt 3 ustawy o diagnostyce laboratoryjnej. Wnioskodawca twierdzi, że przepisy te naruszają art. 2, art. 17, art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32 art. 65 ust. 1 oraz art. 68 Konstytucji – „w zakresie w jakim zmuszają lekarzy – uprawnionych do wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej w oparciu o przepisy ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2005 r. Nr 226, poz. 1943, ze zm.) oraz w ograniczony, niejasny i sprzeczny z powołanymi powyżej przepisami sposób, określony w art. 6 pkt 2 kwestionowanej ustawy – do uznania ich za diagnostów laboratoryjnych i podleganie przepisom ustawy przewidzianym dla diagnostów laboratoryjnych wyrażonych w następujących jednostkach redakcyjnych: art. 6a ust. 4, art. 6b ust. 1, art. 7 ust. 1 pkt 3 i ust. 2, art. 7a, art. 9, art. 11-15, art. 21-30d oraz art. 56-70”.
Mając na względzie powołaną wyżej treść wniosku, należy stwierdzić, że skonkretyzowanie przedmiotu kontroli (oznaczenie jednostek redakcyjnych) nastąpiło dopiero we wniosku, złożonym do Trybunału przez Prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej, upoważnionego – na mocy § 2 powołanej wyżej uchwały z 22 czerwca 2007 r. – do sporządzenia wniosku i reprezentowania Naczelnej Rady Lekarskiej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Ponadto, organ formułujący wniosek rozszerzył wzorce kontroli o art. 32 Konstytucji, a więc przepis, którego nie obejmowała treść § 1 uchwały Naczelnej Rady Lekarskiej z 22 czerwca 2007 r.
Trybunał Konstytucyjny przypomina, że podmiot upoważniony do sporządzenia czy podpisania wniosku (także pełnomocnik wnioskodawcy) jest zobowiązany do działania w granicach i zakresie udzielonego upoważnienia (pełnomocnictwa). Nie posiada zatem kompetencji do samodzielnego kształtowania ani przedmiotu, ani wzorców kontroli, gdyż wiąże go treść uchwały podmiotu legitymowanego do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.
Skoro Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że uchwała Naczelnej Rady Lekarskiej nie spełnia wymogów ustawowych (pkt 2.1. niniejszego uzasadnienia), to należało w konsekwencji uznać, że wniosek samoistnie określający zakres zaskarżenia (przedmiot i wzorzec kontroli) pochodzi od podmiotu, który w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji nie ma legitymacji do inicjowania postępowania w sprawie hierarchicznej zgodności norm.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.