Ts 14/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
174/4/B/2008
POSTANOWIENIE
z dnia 22 lutego 2008 r.
Sygn. akt Ts 14/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marka Wawrzyniaka w sprawie zgodności:
art. 303 i art. 304 zd. 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 31 ust. 3 oraz art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 8 stycznia 2008 r. skarżący zarzucił art. 303 i art. 304 zd. 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) sprzeczność z art. 2, art. 32 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 31 ust. 3 oraz art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Działając w oparciu o zaskarżone przepisy, Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z 31 stycznia 2006 r. (sygn. akt I C 1297/04) negatywnie rozstrzygnął wniosek skarżącego o przesłuchanie powoda na rozprawie po odebraniu od niego przyrzeczenia, wskazując w uzasadnieniu brak podstaw do jego uwzględnienia. Sąd Apelacyjny w Poznaniu – Wydział I Cywilny oddalił wniesioną apelację wyrokiem z 14 listopada 2006 r. (sygn. akt I A Ca 506/06). Wyrokiem z 5 lipca 2007 r. (sygn. akt II CSK 160/07) Sąd Najwyższy oddalił wniesioną skargę kasacyjną.
Naruszenia przysługujących mu praw konstytucyjnych, a przede wszystkim prawa do sprawiedliwego sądu, wynikającego z art. 45 ust. 1 Konstytucji, upatruje skarżący w przyznaniu sądowi w postępowaniu cywilnym tylko uprawnienia, nie zaś obowiązku przesłuchania strony po odebraniu przyrzeczenia. W konsekwencji strona przeciwna pozbawiona jest ochrony przed fałszywymi zeznaniami, co uniemożliwia nie tylko sprawiedliwie rozpoznanie sprawy w postępowaniu cywilnym, ale i odbiera pokrzywdzonemu możliwość dochodzenia ochrony w ramach postępowania karnego. Skarżący wskazuje również na naruszenie zasady równości, uzasadniając, iż „sąd nie jest w stanie obiektywnie ocenić prawdomówności strony, dlatego strona przeciwna, która w wyniku zastosowania art. 303 i art. 304 zd. 1 k.p.c. zostaje pozbawiona możliwości ścigania karnego sprawcy przestępstwa, polegającego na złożeniu fałszywych zeznań jest niesłusznie dyskryminowana”. Naruszenia zasady sprawiedliwości społecznej upatruje skarżący przede wszystkim w wyłączeniu odpowiedzialności karnej strony za fałszywe zeznania, co w konsekwencji ułatwia manipulację materiałem dowodowym.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Termin ‘wyczerpanie drogi prawnej’ rozumieć przy tym należy, jako skorzystanie przez skarżącego ze wszystkich przysługujących mu zwyczajnych środków zaskarżenia, zakończone uzyskaniem ostatecznego orzeczenia, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.
Po wejściu w życie ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) dla przyjęcia, iż doszło do wyczerpania drogi prawnej w postępowaniu cywilnym wystarczy, że skarżący uzyska orzeczenie wydane przez sąd II instancji. Wskazana powyżej ustawa wprowadziła bowiem w miejsce kasacji skargę kasacyjną oraz zmieniła charakter tego środka odwoławczego: odwołanie od orzeczenia sądu II instancji nabrało charakteru nadzwyczajnego środka wzruszenia prawomocnych orzeczeń sądowych. Analiza dotychczasowego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego prowadzi do wniosku, iż do wyczerpania drogi prawnej dochodzi w momencie uzyskania prawomocnego orzeczenia w konsekwencji skorzystania z przysługujących skarżącemu zwyczajnych środków odwoławczych, przy czym skorzystanie oznacza wniesienie takiego środka przy spełnieniu wszystkich wymogów wynikających z danej procedury. Wniesienie innych środków zaskarżenia, tzw. nadzwyczajnych środków (np. kasacja w sprawach karnych, rewizja nadzwyczajna, skarga o wznowienie postępowania, czy też skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia) wykracza poza ramy drogi prawnej’, o której mowa w art. 46 ust. 1. Z powyższych względów, po nowelizacji procedury cywilnej, ostatecznym orzeczeniem w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK jest prawomocne orzeczenie wydane na skutek rozpatrzenia przez sąd II instancji wniesionego środka odwoławczego – apelacji, względnie zażalenia (zob. postanowienia TK z: 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55; 15 lutego 2007 r. i 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 129 i 130; 13 lutego 2007 r., Ts 162/06, niepublik.; 4 października 2007 r., Ts 47/07, niepublik.; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, niepublik.; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, niepublik.). Oznacza to tym samym, iż od daty doręczenia tego orzeczenia biegnie termin do wniesienia skargi konstytucyjnej.
W analizowanej sprawie wymóg wyczerpania przez skarżącego przysługującej mu drogi prawnej został spełniony w chwili wydania wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu – Wydział I Cywilny z dnia 14 listopada 2006 r. (sygn. akt I A Ca 506/06). Od daty doręczenia tego rozstrzygnięcia biegnie termin do wniesienia skargi konstytucyjnej. Fakt wniesienia skargi kasacyjnej i wydania przez Sąd Najwyższy wyroku 5 lipca 2007 r. (sygn. akt II CSK 160/07) jest irrelewantny dla biegu tego terminu. Mając na względzie datę wydania orzeczenia przez Sąd Najwyższy oraz okoliczność, iż ze skargą konstytucyjną wystąpiono w dniu 8 stycznia 2008 r., fakt wniesienia tego środka prawnego przez skarżącego z przekroczeniem ustawowego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK nie budzi wątpliwości.
Mając powyższe na uwadze, należało orzec jak na wstępie.
POSTANOWIENIE
z dnia 22 lutego 2008 r.
Sygn. akt Ts 14/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marka Wawrzyniaka w sprawie zgodności:
art. 303 i art. 304 zd. 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 31 ust. 3 oraz art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 8 stycznia 2008 r. skarżący zarzucił art. 303 i art. 304 zd. 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) sprzeczność z art. 2, art. 32 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 31 ust. 3 oraz art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Działając w oparciu o zaskarżone przepisy, Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z 31 stycznia 2006 r. (sygn. akt I C 1297/04) negatywnie rozstrzygnął wniosek skarżącego o przesłuchanie powoda na rozprawie po odebraniu od niego przyrzeczenia, wskazując w uzasadnieniu brak podstaw do jego uwzględnienia. Sąd Apelacyjny w Poznaniu – Wydział I Cywilny oddalił wniesioną apelację wyrokiem z 14 listopada 2006 r. (sygn. akt I A Ca 506/06). Wyrokiem z 5 lipca 2007 r. (sygn. akt II CSK 160/07) Sąd Najwyższy oddalił wniesioną skargę kasacyjną.
Naruszenia przysługujących mu praw konstytucyjnych, a przede wszystkim prawa do sprawiedliwego sądu, wynikającego z art. 45 ust. 1 Konstytucji, upatruje skarżący w przyznaniu sądowi w postępowaniu cywilnym tylko uprawnienia, nie zaś obowiązku przesłuchania strony po odebraniu przyrzeczenia. W konsekwencji strona przeciwna pozbawiona jest ochrony przed fałszywymi zeznaniami, co uniemożliwia nie tylko sprawiedliwie rozpoznanie sprawy w postępowaniu cywilnym, ale i odbiera pokrzywdzonemu możliwość dochodzenia ochrony w ramach postępowania karnego. Skarżący wskazuje również na naruszenie zasady równości, uzasadniając, iż „sąd nie jest w stanie obiektywnie ocenić prawdomówności strony, dlatego strona przeciwna, która w wyniku zastosowania art. 303 i art. 304 zd. 1 k.p.c. zostaje pozbawiona możliwości ścigania karnego sprawcy przestępstwa, polegającego na złożeniu fałszywych zeznań jest niesłusznie dyskryminowana”. Naruszenia zasady sprawiedliwości społecznej upatruje skarżący przede wszystkim w wyłączeniu odpowiedzialności karnej strony za fałszywe zeznania, co w konsekwencji ułatwia manipulację materiałem dowodowym.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Termin ‘wyczerpanie drogi prawnej’ rozumieć przy tym należy, jako skorzystanie przez skarżącego ze wszystkich przysługujących mu zwyczajnych środków zaskarżenia, zakończone uzyskaniem ostatecznego orzeczenia, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.
Po wejściu w życie ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) dla przyjęcia, iż doszło do wyczerpania drogi prawnej w postępowaniu cywilnym wystarczy, że skarżący uzyska orzeczenie wydane przez sąd II instancji. Wskazana powyżej ustawa wprowadziła bowiem w miejsce kasacji skargę kasacyjną oraz zmieniła charakter tego środka odwoławczego: odwołanie od orzeczenia sądu II instancji nabrało charakteru nadzwyczajnego środka wzruszenia prawomocnych orzeczeń sądowych. Analiza dotychczasowego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego prowadzi do wniosku, iż do wyczerpania drogi prawnej dochodzi w momencie uzyskania prawomocnego orzeczenia w konsekwencji skorzystania z przysługujących skarżącemu zwyczajnych środków odwoławczych, przy czym skorzystanie oznacza wniesienie takiego środka przy spełnieniu wszystkich wymogów wynikających z danej procedury. Wniesienie innych środków zaskarżenia, tzw. nadzwyczajnych środków (np. kasacja w sprawach karnych, rewizja nadzwyczajna, skarga o wznowienie postępowania, czy też skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia) wykracza poza ramy drogi prawnej’, o której mowa w art. 46 ust. 1. Z powyższych względów, po nowelizacji procedury cywilnej, ostatecznym orzeczeniem w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK jest prawomocne orzeczenie wydane na skutek rozpatrzenia przez sąd II instancji wniesionego środka odwoławczego – apelacji, względnie zażalenia (zob. postanowienia TK z: 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55; 15 lutego 2007 r. i 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 129 i 130; 13 lutego 2007 r., Ts 162/06, niepublik.; 4 października 2007 r., Ts 47/07, niepublik.; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, niepublik.; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, niepublik.). Oznacza to tym samym, iż od daty doręczenia tego orzeczenia biegnie termin do wniesienia skargi konstytucyjnej.
W analizowanej sprawie wymóg wyczerpania przez skarżącego przysługującej mu drogi prawnej został spełniony w chwili wydania wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu – Wydział I Cywilny z dnia 14 listopada 2006 r. (sygn. akt I A Ca 506/06). Od daty doręczenia tego rozstrzygnięcia biegnie termin do wniesienia skargi konstytucyjnej. Fakt wniesienia skargi kasacyjnej i wydania przez Sąd Najwyższy wyroku 5 lipca 2007 r. (sygn. akt II CSK 160/07) jest irrelewantny dla biegu tego terminu. Mając na względzie datę wydania orzeczenia przez Sąd Najwyższy oraz okoliczność, iż ze skargą konstytucyjną wystąpiono w dniu 8 stycznia 2008 r., fakt wniesienia tego środka prawnego przez skarżącego z przekroczeniem ustawowego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK nie budzi wątpliwości.
Mając powyższe na uwadze, należało orzec jak na wstępie.