Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2012 r. w Szczecinie

sprawy B. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o rentę w związku z chorobą zawodową

na skutek apelacji ubezpieczonej

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 31 maja 2011 r. sygn. akt IV U 1264/10

1.  prostuje w komparycji zaskarżonego wyroku imię ubezpieczonej i w miejsce imienia (...) wpisuje (...),

2.  oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 440/11

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. decyzją z dnia 17 września 2010r., wydaną na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009r., Nr153, poz.1227 z późm.zm.), przyznał ubezpieczonej B. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową na stałe, zgodnie z treścią orzeczenia Komisji Lekarskiej z dnia 31 sierpnia 2010r.

Ubezpieczona B. S. wniosła odwołanie od powyższej decyzji. W uzasadnieniu wskazała, że kwestionuje ustalony stopień niezdolności do pracy, który w jej ocenie ma charakter całkowity, co zostało ustalone w toku postępowania sądowego przez Sąd Wojewódzki w Koszalinie z dnia 7 lipca 1998r., sygn. akt V U 553/98 oraz ponownie orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 9 grudnia 2005r. W konsekwencji nie zgodziła się ona również ze sposobem naliczenia świadczeń emerytalnych i rentowych z tytułu niezdolności do pracy w związku z choroba zawodową.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc, że decyzja jest zgodna z ustalonym przez lekarza orzecznika ZUS i Komisję Lekarska ZUS stanem zdrowia ubezpieczonej.

Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 31 maja 201r. oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczona B. S., ur. (...), posiada wykształcenie podstawowe. W trakcie zatrudnienia wykonywała prace fizyczne m.in. tłoczarza w metalu oraz montera transformatorów. Dwukrotnie (w 1981 r. i 1991 r.) uległa wypadkowi przy pracy.

Decyzją Państwowego Terenowego Inspektora Sanitarnego w S. z dnia 6 lutego 1996r. u ubezpieczonej stwierdzono chorobę zawodową - postać kostna zespołu wibracyjnego.

Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 14 lutego 1997r. ubezpieczona została zaliczona do trzeciej grupy inwalidów w zw. z chorobą zawodową i przyznano jej rentę inwalidzką od dnia 1 stycznia 1997r. W tożsamy sposób ustalono jej stan zdrowia w decyzji organu rentowego z dnia 11 czerwca 1998r.

Ubezpieczona B. S. odwoływała się powyższej decyzji, zaś w toku kontroli sądowej, wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Koszalinie z dnia 7 lipca 1998r. (sygn. akt V U 553/98) zmieniono zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. w ten sposób, że zaliczono ubezpieczoną do II grupy inwalidów w związku z chorobą zawodową i przyznano jej prawo do renty z tego tytułu.

W konsekwencji organ rentowy w dniu 13 sierpnia 1998r. wydał decyzję na mocy której ubezpieczonej przyznano prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w zw. z chorobą zawodową od dnia 1 stycznia 1997r. do dnia 31 sierpnia 2001 r.

Prawo do renty zostało ubezpieczonej przedłużone do dnia 31 lipca 2003r.

Ubezpieczona po raz kolejny złożyła wniosek o przedłużenie jej prawa do renty. Decyzją z dnia 4 lipca 2003r. organ rentowy przyznał ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową do 31 lipca, zgodnie z treścią orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 1 lipca 2003r. Powyższa decyzja została zmieniona wyrokiem Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 31 października 2003r., sygn. akt VU 1875/03 w ten sposób, że przyznano ubezpieczonej prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową, poczynając od 1 sierpnia 2003r. na okres 2 lat.

Prawo do renty zostało ubezpieczonej przedłużone do dnia 31 sierpnia 2010r.

Jednocześnie decyzją organu rentowego z dnia 16 lutego 2006r. przyznano ubezpieczonej emeryturę od 1 stycznia 2006r. Tym samym ubezpieczona pobierała świadczenie rentowe w zbiegu ze świadczeniem emerytalnym.

Ubezpieczona po raz kolejny złożyła wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z choroba zawodową w dniu 30 czerwca 2010r.

W celu ustalenia aktualnego stanu zdrowia B. S. została przebadana przez Lekarza Orzecznika ZUS, który orzeczeniem z dnia 4 sierpnia 2010r. uznał badaną za trwale, częściowo niezdolną do pracy, która to niezdolność pozostaje w związku z chorobą zawodową.

Orzeczenie zostało wydane po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy przedstawionej dokumentacji medycznej, w tym: zaświadczeń o stanie zdrowia wystawionych przez lekarzy leczących w dniu 24 czerwca 2010r. oraz w oparciu o opinię konsultanta ZUS z dnia 3 sierpnia 2010r. Przy dokonywaniu ustaleń orzeczniczych uwzględniono: stopień naruszenia sprawności organizmu, rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia i predyspozycje psychofizyczne.

Z uwagi na wniesiony sprzeciw, sprawa stała się przedmiotem rozpoznania przez Komisję Lekarską ZUS, która orzeczeniem z dnia 31 sierpnia 2010r. nie stwierdziła u badanej całkowitej niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia i w związku z chorobą zawodową.

Komisja Lekarska ZUS wskazała, iż orzeczenie zostało wydane po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy przedstawionej dokumentacji medycznej, w tym: zaświadczeń o stanie zdrowia wystawionych przez lekarzy leczących w dniu 24 czerwca 2010r., wyników badań dodatkowych załączonych do akt oraz w oparciu o opinię konsultanta ZUS z dnia 31 sierpnia 2010r. Przy dokonywaniu ustaleń orzeczniczych uwzględniono: stopień naruszenia sprawności organizmu, rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

W oparciu o powyższe orzeczenie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. decyzją z decyzją z dnia 17 września 2010r., przyznał ubezpieczonej B. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową na stałe.

Sąd Okręgowy w toku prowadzonego w niniejszej sprawie postępowania, dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy: specjalisty chirurga-ortopedy, specjalisty kardiologa i specjalisty neurologa na okoliczność ustalenia, czy ubezpieczona jest nadal tj. po 31 sierpnia 2010r. całkowicie niezdolna do pracy w związku z chorobą zawodową, jeśli tak, czy niezdolność do pracy ma charakter trwały, czy okresowy (jeżeli okresowy, to na jaki okres). Sąd Okręgowy wskazał ponadto, że jeżeli biegli uznają, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy w związku z chorobą zawodową, to winni wyjaśnić, na czym polega poprawa stanu jej zdrowia.

W opinii sądowo-lekarskiej wydanej w dniu 15 stycznia 2011r. biegli lekarze sądowi, po przeprowadzeniu badania ubezpieczonej rozpoznali - chorobę wibracyjną obu rąk w okresie stabilnym, upośledzającą funkcję rąk w stopniu umiarkowanym; stan po amputacji paliczków obwodowych palca 2 ręki prawej i palca 3 ręki lewej; nadciśnienie tętnicze l° wg (...); otyłość ( (...)); hipercholesterolemię. Tak przedstawiony stan zdrowia ubezpieczonej oceniono jako powodujący częściową i trwałą niezdolność do pracy w związku z choroba zawodową.

W uzasadnieniu do sporządzonej do opinii wskazano, iż niezdolność do pracy spowodowana jest zmianami kostnymi w obrębie palców i nadgarstków obu rąk, aktualnie bez odczynów stawowych i w układzie ścięgnistym. Zmiany te, jak i przebyte amputacje urazowe paliczków, nie upośledzają chwytności rąk, mogą jednak powodować bóle podczas ruchów w stawach a tym samym ograniczają zdolność do pracy. Pozostałe rozpoznane schorzenia, nie powodują zaś istotnego ograniczenia zdolności do pracy. W konsekwencji biegli zgodzili się z oceną Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 31 sierpnia 2010r,

Z uwagi na wniesione przez ubezpieczoną zarzuty do opinii, biegli lekarze sądowi w dniu 21 marca 2011r. sporządzili opinię uzupełaniającą. Biegli przyznali, że pomimo istniejących licznych zmian zwyrodnieniowych w stawach nadgarstkowych, zachowana jest funkcja chwytna rąk. Zmiany te nie powodują więc całkowitej niezdolności do pracy. Przyznali oni również, że rozpoznana choroba wibracyjna obu rąk ma charakter postępujący.

Sąd Okręgowy wskazał, że stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2009r., Nr 167, poz.1322 z późn.zm.) ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy.

Z kolei mając na względzie treść art. 4 w/w ustawy za chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w art. 2351 Kodeksu pracy, tj. chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym".

Przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, do ustalenia wysokości tych świadczeń oraz ich wypłaty, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy (art. 17 ust. 1 w/w ustawy).

Zgodnie z przepisem art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009r., Nr153, poz.1227 z późn.zm.) niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Sąd Okręgowy wskazał, że przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji a także możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Trwałą niezdolność do pracy orzeka się, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy, natomiast okresową niezdolność do pracy orzeka się, jeżeli według wiedzy medycznej istnieją rokowania odzyskania zdolności do pracy (art. 13 w/w ustawy).

W rozpoznawanej sprawie istotą sporu było ustalenia, czy stopień zaawansowania schorzeń, które występują u ubezpieczonej, czynią ją całkowicie niezdolną do pracy. B. S. bowiem, od dnia 1 stycznia 1997r. do dnia 31 sierpnia 2010r. pobierała świadczenie rentowe z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku ze zdiagnozowaną w 1996r. chorobą zawodową (postać kostna zespołu wibracyjnego). Jednakże zdaniem organu rentowego, aktualny stan zdrowia ubezpieczonej czyni ją jedynie częściowo niezdolną do pracy, przy czym niezdolność ta ma charakter trwały.

Dla ustalenia wskazanych okoliczności i w efekcie również oceny stopnia i trwałości niezdolności do pracy celowym w niniejszym postępowaniu było wyjaśnienie okoliczności sprawy wymagających wiadomości specjalnych, w związku z czym Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z opinii biegłych lekarzy - specjalisty ortopedy dr n.med. H. M., specjalisty kardiologa i diabetologa dr n.med. G. K. oraz specjalisty neurologa doc. dr hab. med. T. K.-P.. W ocenie Sądu Okręgowego, biegli jako osoby nie zainteresowane rozstrzygnięciem sprawy oraz jako lekarze specjaliści z wieloletnim stażem i posiadający tytuły naukowe sporządzili opinię w sposób kompletny, rzetelny i kategoryczny. Stan zdrowia ubezpieczonej był przedmiotem szczegółowej oceny biegłych o specjalności właściwej dla zdiagnozowanego schorzenia ubezpieczonej, jak również uwzględnili oni całość dokumentacji medycznej znajdującej się w aktach organu rentowego, jak również dokumentacji załączonej przez ubezpieczoną do odwołania oraz do sprzeciwu od pierwotnie wydanej opinii wskazanych biegłych z dnia 15 stycznia 2011 r. Tym samym udzielone przez biegłych sądowych fachowe informacje stały się podstawą dla ustalenia i oceny okoliczności sprawy, ułatwiając tym samym właściwą ocenę faktów i rozstrzygnięcie sporu.

Biegli sądowi w swej opinii z dnia 15 stycznia 2011r. oraz w opinii uzupełniającej z dnia 15 marca 2011r. jednoznacznie stwierdzili, że ubezpieczona nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy w związku z chorobą zawodową. Pomimo rozpoznania u ubezpieczonej szeregu schorzeń, tj. choroby wibracyjnej obu rąk w okresie stabilnym, upośledzającej funkcję rąk w stopniu umiarkowanym; stan po amputacji paliczków obwodowych palca 2 ręki prawej i palca 3 ręki lewej; nadciśnienie tętnicze l° wg (...); otyłość ( (...)=31 kg/m2) oraz hipercholesterolemię kategorycznie stwierdzili, że B. S. jest niezdolna do pracy z uwagi na zmiany kostne w obrębie palców i nadgarstków obu rąk, aktualnie bez odczynów stawowych i w układzie ścięgnistym, które jednak nie upośledzają chwytności rąk a mogą powodować bóle podczas ruchów w stawach. W konsekwencji schorzenie to czyni ubezpieczoną jedynie częściowo zdolną do pracy, która jednak ma charakter trwały. W konsekwencji biegli zgodzili się z oceną Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 31 sierpnia 2010r. Przyznali oni również, że rozpoznana choroba wibracyjna obu rąk ma charakter postępujący.

W przekonaniu Sądu Okręgowego, wbrew stanowisku ubezpieczonej, opinie wyznaczonych biegłych sądowych były na tyle kategoryczne i przekonujące, że wystarczająco wyjaśniały zagadnienia wymagające wiadomości specjalnych. Sąd Okręgowy jednocześnie zwrócił uwagę na liczne zarzuty ubezpieczonej nie mogły zostać uwzględnione. W ocenie Sądu Okręgowego miały one bowiem charakter bardzo subiektywny, zaś samo niezadowolenie strony z oceny przedstawionej przez biegłych nie uzasadnia potrzeby dopuszczenia dowodu z opinii innych biegłych (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 października 2001 r., sygn. IV CKN 478/00, opubl. LEX nr 52795). Ponadto Sąd Okręgowy wskazał, że ubezpieczona myli się twierdząc, iż opinia biegłych jest wewnętrznie sprzeczna, gdyż raz biegli wskazują, że główne schorzenie (choroba wibracyjna) jest stabilna, po czym wskazują, że ma charakter postępujący. W opinii wskazano tylko, że aktualnie stan chorobowy jest stabilny, co nie wyklucza, że w przyszłości ulegnie on pogorszeniu i stąd wskazanie, że choroba ma charakter postępujący. Nie zmienia to jednak faktu, że w chwili obecnej ubezpieczona ma zachowaną chwytność w obu rękach, co oznacza, że nie jest ona całkowicie niezdolna do pracy w związku z chorobą zawodową.

Sąd Okręgowy przyjął powyższe ustalenia biegłych za podstawę określenia stanu zdrowia ubezpieczonej i jej zdolności do pracy. Sąd Okręgowy uznał je za logiczne i spójne, a treść opinii za sporządzone fachowo i wyczerpująco w stosunku do materiału dowodowego, jakimi dysponowali biegli. Sąd I instancji ocenił opinie biegłych na równi z innymi środkami dowodowymi, w szczególności znajdującą się w aktach organu rentowego dokumentacją medyczną, w ramach swobodnej oceny dowodów i w uwzględnieniu krytycznego stanowiska ubezpieczonej.

Ponadto Sąd Okręgowy wskazał, że w sytuacji, gdyby w przyszłości stan zdrowia ubezpieczonej uległ pogorszeniu, zachowuje ona uprawnienie do złożenia kolejnego wniosku o prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że analiza zgromadzonego materiału dowodowego poparta wyczerpującymi opiniami biegłych dała asumpt do merytorycznej oceny sprawy i przesądzenia, że ubezpieczona nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 31.05.2011r. złożyła ubezpieczona i wniosła o:

1. uchylenie wyroku w części uznającej ją za częściowo niezdolną do pracy

2. przyznanie prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy

3. powołanie biegłego sądowego chirurga - ortopedy

4. przeprowadzenie rozprawy w razie nieobecności powódki.

Apelująca wskazała, że przejmujący ból dłoni prawej i lewej uniemożliwia jej wykonywanie podstawowych prac w ciągu dnia, ból i pieczenie dłoni są przyczyną bezsenności. Stan ten ulega pogorszeniu. Ponadto zgodnie z opinią sądowo - lekarską z dnia 15.01.2011r. choroba ma charakter postępujący.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja ubezpieczonej nie jest zasadna.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy przeprowadził w sprawie wyczerpujące postępowanie dowodowe, korzystając przy tym z opinii sądowo – lekarskich, orzeczeń lekarskich na etapie postępowania przed organem rentowym, zgromadzonej w tym postepowaniu dokumentacji.

Wnioski, które Sąd I instancji wywiódł ze zgromadzonego materiału dowodowego były uzasadnione i w niczym nie naruszały zasady swobodnej oceny dowodów.

Nie może zatem stanowić uzasadnionej podstawy apelacyjnej polemika ubezpieczonej z wynikiem postępowania dowodowego i jego oceną. Ocena ta, w przekonaniu Sądu Apelacyjnego jest swobodna, ale nie dowolna i nie narusza granic zakreślonych treścią przepisu art. 233 § 1 k.p.c.

Trafnie zważył Sąd I instancji, że rozstrzygnięcie o całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy ze swej istoty wymaga wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny). W takiej sytuacji sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłych sądowych. Jednocześnie należy uwzględnić, że w sprawach o rentę z tytułu niezdolności do pracy ostatecznie decyduje Sąd, gdyż niezdolność do pracy jako przesłanka renty ma tu znaczenie prawne (art. 12 i 13 ustawy o emeryturach i rentach), tak Sąd Najwyższy w wyroku z 3 września 2009 r. (III UK 30/09, LEX nr 537018). W zgodzie z tym Sąd Okręgowy korzystając z opinii biegłych lekarzy specjalistów z zakresu neurologii i ortopedii oraz kardiologii, a zatem osób reprezentujących różne specjalności medyczne, adekwatne do rodzaju schorzeń i dolegliwości zgłaszanych przez ubezpieczonego - wywiódł uzasadnione wnioski. Uwzględniając specyfikę oceny dowodu z opinii biegłego odwołanie się przez Sąd I instancji do kryteriów zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej, stanowiło wystarczające i należyte uzasadnienie przyczyn uznania opinii biegłych za przekonujące.

Biegli sądowi sporządzając opinie w sprawie przeprowadzili kompleksowe badania stanu zdrowia ubezpieczonej oraz szczegółową analizę związku rozpoznanych u niej schorzeń z możliwością podjęcia zatrudnienia, w kontekście posiadanych już kwalifikacji zawodowych i doświadczenia. Z treści opinii wynika, że biegli przeprowadzili z ubezpieczoną wywiad, a następnie badanie podmiotowe. Specjaliści wskazanych dziedzin jednoznacznie orzekli, że ubezpieczona jest częściowo trwale niezdolna do pracy.

Z uzasadnienia opinii z dnia 15.01.2011r. sporządzonej przez kardiologa – diabetologa, ortopedę i neurologa wynika, że częściowa niezdolność do pracy spowodowana jest zmianami kostnymi w obrębie palców nadgarstków obu rąk, aktualnie bez odczynów stawowych i w układzie ścięgnistym. Powyższe zmiany, jak i przebyte amputacje urazowe paliczków nie upośledzają – zdaniem biegłych – chwytności rąk, mogą jednak powodować bóle podczas ruchów w stawach, a tym samym ograniczają zdolność do pracy. W opinii uzupełniającej sporządzonej po złożeniu przez ubezpieczoną zastrzeżeń do opinii, biegli wskazali, że pomimo licznych zmian zwyrodnieniowych w stawach nadgarstkowych zachowana jest funkcja chwytna obu rąk. Powyższe zmiany nie powodują całkowitej niezdolności do pracy. Biegli wskazali jednakże, że choroba wibracyjna obu rąk ma charakter postępujący.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, wymienione opinie – pozwalają na nie budzące wątpliwości ustalenie, że stan zdrowia ubezpieczonej w dacie wydawania spornej decyzji nie pozwalał na przyjęcie całkowitej niezdolności do pracy – mogły stanowić podstawę do stanowczego rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Apelacyjny dodatkowo przeprowadził dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu chirurgii urazowo – ortopedycznej oraz medycyny pracy na okoliczność stopnia niezdolności do pracy ubezpieczonej.

W opinii z dnia 27.01.2012r. biegli rozpoznali: chorobę wibracyjną obu rąk z umiarkowanym ograniczeniem funkcji, przebytą amputacja paliczków obwodowych palca II prawej ręki i palca III lewej ręki, podejrzenie reumatoidalnego zapalenia stawów, nadciśnienie tętnicze I (...), otyłość, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa z okresowym zespołem bólowym w wywiadzie bez objawów ubytkowych neurologicznych.

Biegli wskazali, że przedmiotem sporu przed sądem nie jest stwierdzenie poprawności rozpoznania u wnioskodawczyni choroby zawodowej - kostnej postaci choroby wibracyjnej. Rozpoznanie choroby wibracyjnej potwierdził prawomocny wyrok sądu, mimo, że rozpoznanie budziło wątpliwości merytoryczne strony pozwanej. Dotyczyły one poprawności określenia długości czasu narażenia wnioskodawczyni na wibracje podczas wykonywania pracy, jak również doświadczalnego modelu przeprowadzonego badania i wykonanych pomiarów na stanowisku pracy wnioskodawczyni. Przed rozpoznaniem choroby wibracyjnej wnioskodawczyni leczona była z powodu reumatoidalnego zapalenia stawów. Biegli podali, że nie będą obalać rozpoznania choroby wibracyjnej i przyjęli rozpoznanie za prawdopodobne. Wyjaśnili, że objawy kliniczne oraz radiologiczne reumatoidalnego zapalenia stawów mogą być podobne do objawów choroby wibracyjnej. Kilkanaście lat po zakończeniu działania czynnika wibracji, narastanie objawów chorobowych, na które powołuje się wnioskodawczyni, może świadczyć jednak o innym podłożu choroby niż skutki wibracji. Przy eskalacji żądań wnioskodawczyni, które prawdopodobnie będą miały miejsce w przyszłości, konieczne będzie zatem wykluczenie reumatoidalnego zapalenia stawów i innych chorób układowych konkretnymi badaniami laboratoryjnymi oraz przeprowadzenie badania przez doświadczonego reumatologa. Biegli chirurg-ortopeda i specjalista medycyny pracy uważają, ze rozpoznany stan zdrowia wnioskodawczyni powoduje częściową stałą niezdolności do pracy fizycznej.

Wnioskodawczyni ze względu na zmiany chorobowe stawów rąk nie może wykonywać ciężkiej pracy fizycznej wymagającej dźwigania, oraz pracy wymagającej wykonywania precyzyjnych ruchów rąk. Objawy rozpoznanego schorzenia są utrwalone i dlatego niezdolność jest stała a wnioskodawczyni przekroczyła granicę wieku emerytalnego. Biegli wskazali, że ubezpieczona mogłaby wykonywać lekką pracę fizyczną w ograniczonym zakresie. Jej zdolność do wykonywania pracy fizycznej jest ograniczona w stopniu wyższym niż połowa zdolności osób zdrowych o podobnym wykształceniu i w podobnym wieku. Ocena stanu klinicznego wnioskodawczyni dokonana przez Komisję ZUS oraz zespół biegłych w dniu 15.01.2011 r. jest podobna. Poprawa stanu zdrowia wnioskodawczyni w porównaniu do badania Komisji Lekarskiej ZUS w dniu 09.12.2005 r. polega na stwierdzonej poprawie zakresu ruchów obu nadgarstków i palców. Zakres ruchomości nadgarstków uległ poprawie ze śladowego 5-10 st. do 40 st. Siła chwytu rąk z bardzo słabej, określanej przez orzecznika ZUS jako żadna, poprawiła się i oceniona została przez biegłych jako miernie osłabiona.

Mając zatem na względzie ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd Apelacyjny uznał sprawę za dostatecznie wyjaśnioną do rozstrzygnięcia. Obszerny materiał dowodowy oraz kompleksowa jego ocena, skutkuje konkluzją, że stan zdrowia ubezpieczonej nie pozwala na przyjęcie całkowitej niezdolności do pracy.

Sąd Apelacyjny akcentuje, że specyfika ryzyka niezdolności do pracy przejawia się w niestałości tego stanu faktycznego i prawnego. Treść orzeczenia w przedmiocie zmiany kwalifikacji niezdolności do pracy, braku tej niezdolności lub jej ponownego powstania, wydanego po przeprowadzeniu badania lekarskiego, powinna w równym stopniu wynikać zarówno z profesjonalnej (tj. uwzględniającej aktualny stan wiedzy medycznej) oceny stanu zdrowia badanego (por. wyrok SN z dnia 12 stycznia 2001 r., II UKN 181/00, OSNAPiUS 2002, nr 17, poz. 418), jak i odpowiedniego uwzględnienia (powiązania) biologicznego aspektu niezdolności do pracy z elementami ekonomicznymi. Skierowanie na badanie lekarskie służy ustaleniu niezdolności do pracy jako przesłanki warunkującej prawo do renty. W razie ustalenia w tym trybie braku tej niezdolności ustaje prawo do świadczenia.

Pojęcie „niezdolność do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji" należy rozumieć jako rzeczywistą utratę zdolności do pracy lub znaczne jej ograniczenie, przy uwzględnieniu możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy. Innymi słowy, chodzi o zdolność, a więc potencjalną możliwość wykonywania zatrudnienia przy uwzględnieniu stopnia naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji oraz celowość przekwalifikowania zawodowego z uwagi na rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. W konsekwencji więc niezdolność do wykonywania pracy dotychczasowej jest warunkiem koniecznym ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ale-nie jest warunkiem wystarczającym, jeżeli wiek, poziom wykształcenia i predyspozycje psychofizyczne usprawiedliwiają rokowanie, że mimo upośledzenia organizmu możliwe jest podjęcie innej pracy w tym samym zawodzie albo po przekwalifikowaniu zawodowym. Odmienny pogląd prowadziłby do pomijania treści art. 12 ust. 1 i 3 w związku z art. 13 ust. 1 pkt 2 cytowanej powyżej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Jednocześnie art. 12 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach stanowi, że całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

W rozpoznawanej sprawie wszyscy biegli jednomyślnie wykluczyli u ubezpieczonej całkowitą niezdolność do pracy.

Dlatego też z uwagi na fakt, że brak jest podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku i przyznania ubezpieczonej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, apelacja ubezpieczonej została oddalona na podstawie art. 385 kpc.

SSA Urszula Iwanowska SSA Romana Mrotek SSA Anna Polak