Pełny tekst orzeczenia

247/6/B/2008


POSTANOWIENIE
z dnia 7 października 2008 r.
Sygn. akt Ts 225/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Przedsiębiorstwa Komunikacyjno Spedycyjnego TYCHY Spółka z o.o., w sprawie zgodności:
art. 471 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 174, art. 175, art. 176 ust. 1 oraz art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej, sporządzonej przez pełnomocnika skarżącej – Przedsiębiorstwa Komunikacyjno Spedycyjnego TYCHY Sp. z o.o., zakwestionowana została zgodność z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej art. 471 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.). Wobec zaskarżonego przepisu skarżąca sformułowała zarzut niezgodności z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 174, art. 175, art. 176 ust. 1 oraz art. 178 ust. 1 Konstytucji. Jego uzasadnienie sprowadza się do tezy o niedopuszczalności – w świetle wskazanych wyżej wzorców konstytucyjnych – powierzenia przez ustawodawcę dokonywania przez „urzędnika sądowego”, jakim jest referendarz, czynności w imieniu i w charakterze sądu. Zdaniem skarżącej, podejmowanie rozstrzygnięć przez osobę niespełniającą kryteriów stawianych przez ustrojodawcę podmiotom mającym wymierzać sprawiedliwość, narusza prawa wywodzone ze wskazanych wyżej przepisów Konstytucji.
Skarga konstytucyjna skarżącej została sformułowana w związku z następującą sprawą. Skarżąca wystąpiła do Sądu Rejonowego w Tychach z pozwem o zapłatę wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych. Postanowieniem tego sądu z 2 października 2007 r. (sygn. akt VI GNc 1530/07/5), wydanym przez referendarza sądowego, wniosek skarżącej o zwolnienie od opłaty od pozwu został oddalony. W wyniku wniesionej przez skarżącą skargi, orzeczenie powyższe zostało utrzymane w mocy postanowieniem Sądu Rejonowego w Tychach z 20 listopada 2007 r. (sygn. akt VI GNc 1530/07/05/1). Skierowane następnie przez skarżącą zażalenie na to postanowienie zostało odrzucone postanowieniem Sądu Okręgowego w Katowicach z 31 stycznia 2008 r. (sygn. akt XIX Gz 76/07). W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia sąd II instancji wskazał, że zgodnie z art. 39823 k.p.c., w razie wniesienia skargi na postanowienie referendarza w przedmiocie kosztów sądowych, sąd orzeka jako sąd drugiej instancji, stosując odpowiednio przepisy o zażaleniu. W konsekwencji oznacza to, że na podstawienie sądu, na mocy którego rozstrzygnięto skargę na postanowienie referendarza sądowego, zażalenie nie przysługuje. W dalszym toku postępowania, zarządzeniem Sądu Rejonowego w Tychach z 22 lutego 2008 r. (sygn. akt VI GNc 1530/07/7), pozew skarżącej został zwrócony. Zażalenie skarżącej na powyższe zarządzenie – jako niezasadne – zostało oddalone postanowieniem Sądu Okręgowego w Katowicach z 28 kwietnia 2008 r. (sygn. akt XIX Gz 186/08).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie przepis (ustawy lub innego aktu normatywnego), na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o konstytucyjnych wolnościach lub prawach skarżącego. Z kolei w myśl art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej; ustawa o TK), skarga konstytucyjna może być wniesiona przez skarżącego po wyczerpaniu przysługującej w sprawie drogi prawnej, w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.
Przedmiotem wniesionej skargi konstytucyjnej skarżąca uczyniła art. 471 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, „Referendarz sądowy może wykonywać czynności w postępowaniu cywilnym w wypadkach wskazanych w ustawie. W zakresie powierzonych mu czynności referendarz sądowy ma kompetencje sądu, chyba że ustawa stanowi inaczej”. W związku z treścią kwestionowanego przepisu, jak i zarzutów niekonstytucyjności kierowanych pod jego adresem, w niniejszej sprawie zasadnicze znaczenie ma stwierdzenie, które z wydanych rozstrzygnięć uznane być winno za ostateczne orzeczenie, spełniające kwalifikację, o której mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Kwalifikacja ta polega na wykazaniu, że podstawą takiego orzeczenia był zakwestionowany przepis k.p.c., zaś okoliczność jego podjęcia spowodowała naruszenie konstytucyjnych praw i wolności, wskazywanych jako podstawa wnoszonej skargi konstytucyjnej. Z okoliczności sprawy, w związku z którą wniesiona została skarga konstytucyjna wynika jednoznacznie, że orzeczeniem wykazującym wskazaną wyżej zależność było postanowienie Sądu Rejonowego w Tychach z 2 października 2007 r., oddalające wniosek skarżącej o zwolnienie od opłaty od pozwu. Wraz z odrzuceniem przez Sąd Okręgowy w Katowicach (postanowienie z 31 stycznia 2008 r.) zażalenia skarżącej na postanowienie Sądu Rejonowego w Tychach z 20 listopada 2007 r., utrzymujące w mocy opisane wyżej postanowienie, zyskało ono niezbędny – w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji – walor ostateczności. W kontekście stawianych w skardze konstytucyjnej zarzutów, związanych z problemem dopuszczenia przez ustawodawcę do podejmowania rozstrzygnięć sądowych przez referendarza sądowego, uznać też należy, że wraz z rozpatrzeniem zażalenia skarżącej na postanowienie z 20 listopada 2007 r. spełniona została przesłanka „wyczerpania przysługującej w sprawie drogi prawnej”, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Następne, wydane wobec skarżącej rozstrzygnięcia sądowe nie wykazywały już bowiem opisywanej wyżej podstawowej zależności, przewidzianej przez ustrojodawcę w art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Uwzględniając okoliczność, że postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach, odrzucające zażalenie skarżącej na postanowienie Sądu Rejonowego w Tychach, utrzymujące w mocy orzeczenie wydane przez referendarza sądowego w przedmiocie odmowy zwolnienia z opłaty od pozwu, wydane zostało 31 stycznia 2008 r., zaś skarga konstytucyjna skierowana została do Trybunału Konstytucyjnego 28 lipca 2008 r. (data nadania skargi w urzędzie pocztowym) stwierdzić należy, że skarżąca wniosła skargę konstytucyjną z przekroczeniem terminu określonego w ustawie o TK. Przyjąć bowiem trzeba, że o treści rozstrzygnięcia podjętego na podstawie zaskarżonego art. 471 k.p.c. dowiedziała się skarżąca nie później niż w dniu doręczenia jej zarządzenia o zwrocie pozwu (tj. w dniu 13 marca 2008 r.). Tym samym stwierdzić należy, że przekroczenie terminu 3 miesięcy, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, nie może w przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej budzić wątpliwości.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy o TK, należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.