Pełny tekst orzeczenia

81/2/B/2008

POSTANOWIENIE
z dnia 9 kwietnia 2008 r.
Sygn. akt Ts 225/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz – przewodnicząca
Wojciech Hermeliński – sprawozdawca
Bohdan Zdziennicki,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 stycznia 2008 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Teofili Solarskiej,

postanawia:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 4 października 2007 r., zarzucono niezgodność art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, ze zm.; dalej: ustawa o VAT) z art. 2, art. 84 i art. 217 Konstytucji w zakresie, w jakim nakłada na podatnika obowiązek odprowadzenia podatku od towarów i usług po sporządzeniu faktury VAT, gdy do sprzedaży towarów i usług w rzeczywistości nie doszło.
Postanowieniem z 4 stycznia 2008 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał ustalił, iż zarzut naruszenia wskazanych w skardze praw podmiotowych skarżąca łączyła z odmową wznowienia postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją podatkową z 12 listopada 2003 r. (nr IS.II/1/4490-1/03). Skarżąca domagała się wznowienia postępowania, wskazując jako podstawę art. 240 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, ze zm.; dalej: ordynacja podatkowa). Podnosiła, po pierwsze, iż wyszły na jaw istotne dla sprawy nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nie znane organowi, który wydał decyzję (art. 240 § 1 pkt 5 ordynacji podatkowej). Twierdziła, po drugie, że decyzja ostateczna, o uchylenie której wniosła, została wydana na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które zostały następnie uchylone lub zmienione w sposób mogący mieć wpływ na treść wydanej decyzji (art. 240 § 1 pkt 7 ordynacji podatkowej). Kwestionowała, po trzecie, zgodność art. 33 ust. 1 ustawy o VAT z Konstytucją.
Zarówno Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie, jak i Naczelny Sąd Administracyjny stwierdziły w swoich wyrokach (odpowiednio: sygn. akt II SA/Rz 310/05 i sygn. akt I FSK 612/06), że w sprawie skarżącej nie zostały wykazane ustawowe przesłanki wznowienia postępowania. Rozstrzygnęły również, że zarzut niekonstytucyjności postawiony art. 33 ust. 1 ustawy o VAT, który to przepis obowiązywał w dacie orzekania przez organy podatkowe, był indyferentny prawnie w świetle podstawy wznowienia postępowania, określonej w art. 240 § 1 pkt 8 ordynacji podatkowej.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego nie ulegało zatem wątpliwości, że decyzje organów podatkowych, poddane następnie kontroli sądów administracyjnych, odmawiające wznowienia postępowania wymiarowego zapadły na gruncie art. 240 § 1 pkt 5, 7 i 8 ordynacji podatkowej. Skoro art. 33 ust. 1 ustawy o VAT nie stanowił podstawy odmowy wznowienia postępowania, to tym samym jego treść nie mogła zdeterminować wydanego w sprawie skarżącej rozstrzygnięcia w taki sposób, iż doszło do naruszenia jej konstytucyjnych wolności lub praw. W konsekwencji, okoliczność powyższa, zgodnie z art. 49 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) uzasadniła niedopuszczalność wydania orzeczenia dotyczącego badania zgodności art. 33 ust. 1 ustawy o VAT z art. 2, art. 84 i art. 217 Konstytucji.
W zażaleniu z 24 stycznia 2008 r. pełnomocnik skarżącej wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i nadanie dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W polskim systemie prawa skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw. Szczególny charakter skargi polega na tym, że skarżący może domagać się zbadania przez Trybunał Konstytucyjny konstytucyjności aktu normatywnego, o ile skarga spełnia wymogi, o których mowa w art. 79 ustawy zasadniczej oraz w art. 46-48 ustawy o TK. Podstawowym wymogiem sformułowanym w tych przepisach jest konieczność dokładnego określenia ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach skarżącego określonych w Konstytucji. Należy również wskazać konstytucyjne wolności lub prawa naruszone przez zaskarżone przepisy oraz sposób ich naruszenia. Bez spełnienia powyższych wymagań merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej jest niedopuszczalne. Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Oznacza to, że Trybunał Konstytucyjny poddaje analizie zarzuty zażalenia, które mogą podważyć trafność ustaleń, przyjętych za podstawę zaskarżonego postanowienia i do tego ogranicza rozpoznanie środka odwoławczego, o którym mowa w art. 36 ust. 4-7 ustawy o TK.
W zażaleniu zarzucono, że Trybunał Konstytucyjny dokonał wadliwej oceny przedstawionego stanu faktycznego w zakresie wstępnego rozpoznania złożonej skargi konstytucyjnej. Pełnomocnik skarżącej dowodzi, że „przepisem, który skarżącą ograniczał w jej prawach konstytucyjnych jest art. 33 ust. 1 ustawy o VAT, który jakkolwiek nie był materialnoprawną ani formalnoprawną podstawą do odmowy wznowienia postępowania, to niemniej jednak to jego treść zdeterminowała rozstrzygnięcie decyzji zarówno wymiarowej podatku VAT, jak też i miała wpływ na stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego co do wznowienia postępowania”.
Ocenę powyższego poglądu poprzedzić należy generalnym stwierdzeniem, że postępowanie administracyjne dzieli się na postępowanie zwykłe i postępowanie nadzwyczajne. Centralne miejsce wśród postępowań nadzwyczajnych zajmuje wznowienie postępowania. I chociaż jest to postępowanie zależne od postępowania zwykłego, pozostające z tym postępowaniem w ścisłym związku, to jednak – tak doktryna, jak i orzecznictwo – przyjmują że jest to postępowanie samoistne i należy je traktować jak każdą indywidualną sprawę. Samodzielność wznowienia wyznacza odrębny przedmiot postępowania oraz to, że wynik tego postępowania nie musi wpłynąć na byt prawny decyzji wydanej w postępowaniu zwykłym.
Na gruncie rozpatrywanej skargi konstytucyjnej trzeba zatem wyróżnić, po pierwsze, postępowanie zwykłe, zakończone wydaniem przez organ podatkowy ostatecznej decyzji podatkowej z 22 lutego 1999 r. (nr L.IS.III-82/1/108/98 i IS.III-732/1/12/T/99), utrzymanej w mocy przez Naczelny Sąd Administracyjny Ośrodek Zamiejscowy w Rzeszowie wyrokiem z 23 listopada 2000 r. (sygn. akt SA/Rz 477/99). W postępowaniu tym, co przyznaje pełnomocnik skarżącej, podstawę prawną decyzji określającej skarżącej kwotę zobowiązań w podatku od towarów i usług oraz odsetek za zwłokę stanowił zaskarżony art. 33 ust. 1 ustawy o VAT. Po drugie, trzeba także wyróżnić postępowanie nadzwyczajne, zakończone decyzją Izby Skarbowej z 12 listopada 2003 r. (nr IS.II/1/4490-1/03), która utrzymała w mocy decyzję z 29 sierpnia 2003 r. (nr IS.II/1/449-1/03), odmawiającą uchylenia ostatecznej decyzji podatkowej z 22 lutego 1999 r. z powodu nieistnienia okoliczności uzasadniających wznowienie postępowania. Zgodność decyzji z prawem potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 13 kwietnia 2007 r. (sygn. akt I FSK 612/06), oddalającym skargę kasacyjną. W postępowaniu tym podstawę decyzji o odmowie wznowienia postępowania podatkowego stanowił art. 240 § 1 pkt 5, 7 i 8 ordynacji podatkowej. Natomiast pełnomocnik skarżącej twierdzi, że to treść kwestionowanego art. 33 ust. 1 ustawy o VAT miała wpływ na zajęte przez Naczelny Sąd Administracyjny stanowisko w sprawie odmowy wznowienia postępowania.
Trybunał Konstytucyjny przypomina zatem, że zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego wykładnia przepisu prawa materialnego, w tym przypadku art. 33 ust. 1 ustawy o VAT, ustalona w uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 kwietnia 2002 r. (sygn. akt FPS 2/02) nie jest ani nową okolicznością ani nowym dowodem w sprawie skarżącej (art. 240 § 1 pkt 5 ordynacji podatkowej). Nadto, co oczywiste, uchwały tej nie można uznać za podstawę decyzji wymiarowej, wydanej przez organy podatkowe wobec skarżącej (art. 240 § 1 pkt 7 ordynacji podatkowej).
Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny uznaje za bezsporne, że w sprawie skarżącej nie zaistniały przesłanki wznowienia postępowania, o których mowa w art. 240 § 1 pkt 5 i 7 ordynacji podatkowej, uzasadniające uchylenie decyzji wymiarowej. W konsekwencji podstawę prawną odmowy uchylenia tejże decyzji w wyniku wznowienia postępowania stanowił art. 240 § 1 pkt 5 i 7 ordynacji podatkowej, nie zaś – jak dowodzi pełnomocnik skarżącej – art. 33 ust. 1 ustawy o VAT. Tym samym treść kwestionowanego w skardze przepisu nie mogła doprowadzić do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności skarżącej. Okoliczności te, co słusznie podkreślono w zaskarżonym postanowieniu, wykluczyły kontrolę zgodności art. 33 ust. 1 ustawy o VAT w trybie wniesionej skargi konstytucyjnej.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.