Pełny tekst orzeczenia

168/4/B/2008

POSTANOWIENIE
z dnia 6 lutego 2008 r.
Sygn. akt Ts 257/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:


Wojciech Hermeliński,


po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Zbigniewa Kaweckiego oraz Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pokrzywdzonych Żołnierzy z siedzibą w Krakowie w sprawie zgodności:
art. 78 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 1997 r. Nr 10, poz. 55, ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 32, art. 60 oraz art. 65 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 30 października 2007 r., sporządzonej przez pełnomocnika skarżących – Zbigniewa Kaweckiego oraz Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pokrzywdzonych Żołnierzy (dalej: stowarzyszenie) – zakwestionowana została zgodność z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej przepisów art. 78 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 1997 r. Nr 10, poz. 55, ze zm.; dalej: u.s.w.ż.z.), w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 179, poz. 1750, ze zm.). Zaskarżonym przepisom u.s.w.ż.z. skarżący zarzucili niezgodność z art. 2, art. 7, art. 32, art. 60 oraz art. 65 Konstytucji.
W odniesieniu do art. 78 ust. 2 pkt 2 u.s.w.ż.z. skarżący zgłosili zarzut niezgodności z Konstytucją w zakresie, w jakim przepis ten dopuszcza możliwość wypowiedzenia żołnierzowi zawodowemu stosunku zawodowej służby wojskowej przed faktycznym zmniejszeniem się stanu etatowego jednostki wojskowej, w której zwalniany żołnierz pełni służbę. Z kolei wobec art. 78 ust. 2 pkt 3 u.s.w.ż.z. skarżący sformułowali zarzut niezgodności w zakresie, w jakim przepis dopuszcza taką możliwość przed terminem faktycznej likwidacji stanowiska służbowego zajmowanego przez zwalnianego żołnierza.
W skardze sformułowano też zarzut niezgodności ww. przepisów u.s.w.ż.z. z postanowieniami Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, jak i Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych.
Jak wynika z załączonych do skargi konstytucyjnej dokumentów, została ona sformułowana w związku z następującymi sprawami. W odniesieniu do skarżącego Zbigniewa Kaweckiego skarga dotyczy postępowania, w toku którego w dniu 20 grudnia 2002 r. Dyrektor Departamentu Kadr i Szkolnictwa Wojskowego Ministerstwa Obrony Narodowej wydał decyzję (nr 4933/Kadr) w przedmiocie wypowiedzenia skarżącemu, pełniącemu służbę na stanowisku służbowym oficera Sekcji Mobilizacyjnej i Administracji Rezerw w Wojskowej Komendzie Uzupełnień w Toruniu, stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej z powodu zmniejszania stanu etatowego jednostki wojskowej i braku możliwości wyznaczenia oficera na inne stanowisko służbowe. Jako podstawę prawną tej decyzji powołano art. 78 ust. 2 pkt 2 u.s.w.ż.z. Skarżący nie skorzystał z prawa odwołania od tej decyzji, wskutek czego stała się ona ostateczna w administracyjnym toku instancji. Następnie skarżący wystąpił z wnioskiem o stwierdzenie nieważności powyższej decyzji, co spowodowało podjęcie przez Ministra Obrony Narodowej decyzji z 21 września 2005 r. (nr 1033/Kadr), w której odmówiono uwzględnienia wniosku skarżącego. W uzasadnieniu tej decyzji organ administracji stwierdził, że wypowiedzenie skarżącemu stosunku służbowego nastąpiło zgodnie z obowiązującym prawem. Rozstrzygnięcie powyższe zostało następnie utrzymane w mocy decyzją Ministra Obrony Narodowej z 14 grudnia 2005 r. (nr 1457/Kadr). Skarżący zainicjował następnie postępowanie sądowoadministracyjne, w toku którego Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił jego skargę na decyzję Ministra Obrony Narodowej (wyrok z 7 kwietnia 2006 r., sygn. akt II SA/Wa 306/06). Oddalona została także skarga kasacyjna od tego orzeczenia (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 maja 2007 r., sygn. akt I OSK 1062/06).
W odniesieniu natomiast do drugiego podmiotu skarżącego, tj. stowarzyszenia, do skargi dołączone zostały decyzje i orzeczenia sądowe wydane w sprawach poszczególnych jego członków, także w przedmiocie wypowiedzenia stosunku służbowego żołnierza służby zawodowej. Należy przy tym podkreślić, że pełnomocnictwo do sporządzenia skargi konstytucyjnej udzielone zostało radcy prawnemu przez osobę upoważnioną do reprezentowania stowarzyszenia.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Wniesionej skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, albowiem nie spełnia ona prawnych przesłanek dopuszczalności występowania z tego rodzaju środkiem ochrony praw i wolności.
W odniesieniu do skarżącego Zbigniewa Kaweckiego stwierdzić należy, że skarga wniesiona została bez dochowania wymogu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z tym przepisem, skarga może być skierowana po wyczerpaniu przez skarżącego przysługującej w sprawie drogi prawnej, w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Przesłanki powyższe pozostają względem siebie w ścisłym związku, stąd też nieprawidłowe jest traktowanie ich w sposób selektywny. W sprawie, w której skarżący wiąże zarzut naruszenia swoich praw z wydaniem decyzji administracyjnej oznaczają one, że obowiązkiem skarżącego jest wykorzystanie przysługujących mu w ramach postępowania administracyjnego środków odwoławczych, a następnie doprowadzenie do wydania prawomocnego wyroku przez sąd administracyjny. To właśnie z podjęciem takiego merytorycznego orzeczenia sądowego wiąże się skutek w postaci nadania waloru ostateczności (mowa o nim w art. 79 ust. 1 Konstytucji) rozstrzygnięciu, z wydaniem którego wiąże skarżący swoje zarzuty. Należy podkreślić, że wyliczenia form rozstrzygnięć zawartego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK nie należy traktować w sposób dowolny, pomijając zwłaszcza jego ścisły związek z przesłanką „wyczerpania przysługującej w sprawie drogi prawnej”. Tym samym, obowiązek uzyskania prawomocnego wyroku sądu nie może być rozumiany w ten sposób, że chodzi w nim o jakiekolwiek prawomocne orzeczenie, ale wyłącznie o taki prawomocny wyrok, który prowadzi do wyczerpania drogi prawnej w sprawie, w związku z którą skarga została sformułowana.
W przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej nie ulega wątpliwości, że zarzuty naruszenia konstytucyjnych praw przysługujących skarżącemu Zbigniewowi Kaweckiemu związane są z wydaniem przez Dyrektora Departamentu Kadr i Szkolnictwa Wojskowego Ministerstwa Obrony Narodowej decyzji z 20 grudnia 2002 r., którą wypowiedziano skarżącemu stosunek służbowy zawodowej służby wojskowej. Jak to wynika z dołączonych do skargi rozstrzygnięć, skarżący nie skorzystał z możliwości wniesienia odwołania od tej decyzji. Tym samym stwierdzić należy, że w sprawie tej nie została spełniona przesłanka wyczerpania przez skarżącego przysługującej mu drogi prawnej. Braku tego nie mogła sanować podjęta następnie przez skarżącego próba wzruszenia tej decyzji w drodze nadzwyczajnego postępowania zainicjowanego wnioskiem o stwierdzenie jej nieważności. Wprawdzie postępowanie to zakończone zostało wydaniem przez Naczelny Sąd Administracyjny prawomocnego wyroku, którym oddalono skargę kasacyjną skarżącego, niemniej jednak – jak to już wyżej wyjaśniono – orzeczenie to nie może być uznane za realizujące łącznie ujmowane przesłanki z art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Nie prowadziło ono bowiem do wyczerpania drogi prawnej przysługującej w sprawie, z którą wiąże skarżący swoje zarzuty.
Należy ponadto zauważyć, że w odniesieniu do skarżącego Zbigniewa Kaweckiego częściowo wadliwie określony został przedmiot skargi konstytucyjnej. Obok bowiem art. 78 ust. 2 pkt 2 u.s.w.ż.z., stanowiącego bez wątpienia podstawę prawną decyzji z 20 grudnia 2002 r., skarżący zakwestionował także ust. 3 tego artykułu. Przepis ten daje jednak podstawę do dekodowania odrębnej normy prawnej, która nie znalazła zastosowania w przypadku skarżącego. Oznacza to, że poddanie go kontroli w skardze wnoszonej w związku z decyzją wydaną wobec Zbigniewa Kaweckiego oznaczałoby próbę zainicjowania abstrakcyjnej kontroli tego przepisu, a więc przeprowadzanej bez uprzedniego jego zastosowania w sprawie skarżącego. Takie określenie przedmiotu skargi nie jest dozwolone w świetle przesłanek określonych w art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg także w odniesieniu do drugiego podmiotu skarżącego, jakim jest stowarzyszenie. W świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji, nie ulega wątpliwości, że podmiotem legitymowanym do wystąpienia ze skargą konstytucyjną jest wyłącznie ten, którego konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone. Należy w związku z tym zauważyć, że zarówno z treści samej skargi konstytucyjnej (a zwłaszcza z wymienionych w jej części wstępnej podmiotów ze skargą występujących), jak i pełnomocnictwa udzielonego radcy prawnemu do sporządzenia skargi konstytucyjnej wynika jednoznacznie, że skarżącym w tej sprawie jest – obok Zbigniewa Kaweckiego – stowarzyszenie, nie zaś poszczególni jego członkowie. Nie ulega wątpliwości, że takie określenie strony skarżącej wyklucza uznanie, że skarżącymi są poszczególni członkowie stowarzyszenia, nie zaś samo stowarzyszenie jako odrębny od nich podmiot prawa. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w sprawach skarg konstytucyjnych podkreślano już wielokrotnie, że nie ma podstaw do utożsamiania statusu prawnego, a więc także składających się na niego praw i wolności konstytucyjnych, danej struktury korporacyjnej (stowarzyszenia, spółki, itd.) ze statusem osób fizycznych taką strukturę tworzących. Tym samym, w sytuacji zarzucanego naruszenia praw i wolności przysługujących tym osobom, to one, nie zaś stworzone przez nich zrzeszenie, winny być wskazane jako skarżący. Legitymacja skargowa samego stowarzyszenia uzależniona jest zaś od wykazania naruszenia gwarantowanych konstytucyjnie praw i wolności przysługujących stowarzyszeniu jako takiemu, nie zaś osobom wchodzącym w jego skład.
Dołączone do niniejszej skargi konstytucyjnej decyzje administracyjne i orzeczenia sądowe podjęte zostały w stosunku do osób fizycznych, skarga nie zawiera zaś orzeczenia, które – spełniając wymogi określone w art. 79 ust. 1 Konstytucji – wydane byłoby wobec samego skarżącego stowarzyszenia.
Tym samym, także w odniesieniu do drugiego podmiotu, tj. stowarzyszenia, należało odmówić nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Biorąc wszystkie powyższe okoliczności pod uwagę, orzeka się jak w sentencji.