Ts 262/07
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
82/2/B/2008
POSTANOWIENIE
z dnia 5 marca 2008 r.
Sygn. akt Ts 262/07
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marian Grzybowski,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Zofii Daniszewskiej-Dek w sprawie zgodności:
1) § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348) z
– art. 2, art. 20, art. 31 ust. 3, art. 32 i art. 65 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 1 i art. 4a ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.),
– art. 2, art. 65 ust. 4 w zw. z art. 2 Konstytucji oraz art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.);
– art. 2 w zw. z art. 92 ust. 1 Konstytucji oraz art. 29 ust. 2 w zw. z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.);
– art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 w zw. z art. 65 ust. 4 w zw. z art. 2 Konstytucji;
– art. 92 ust. 1 w zw. z art. 2 w zw. z art. 65 ust. 4 Konstytucji;
– art. 2 w zw. z art. 20 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 65 ust. 1 Konstytucji oraz art. 1 i art. 4a ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.);
2) § 7 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348) z art. 2, art. 92 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.);
3) § 19 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348) z
– art. 2 w zw. z art. 92, art. 31 ust. 3, art. 32 Konstytucji;
– art. 29 ust. 2 i art. 16 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.);
4) § 19 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348) z art. 2, art. 65 ust. 4, art. 31 ust. 3 i art. 32 Konstytucji;
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej Zofii Daniszewskiej-Dek, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 31 października 2007 r., zarzucono niezgodność, po pierwsze: § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348; dalej: rozporządzenie w sprawie opłat) z: art. 2, art. 20, art. 31 ust. 3, art. 32 i art. 65 ust. 4 Konstytucji oraz art. 1 i art. 4a ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.; dalej: prawo o adwokaturze); art. 2, art. 65 ust. 4 w zw. z art. 2 Konstytucji oraz art. 29 ust. 1 prawa o adwokaturze; art. 2 w zw. z art. 92 ust. 1 Konstytucji oraz art. 29 ust. 2 w zw. z art. 16 ust. 2 prawa o adwokaturze; art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 w zw. z art. 65 ust. 4 w zw. z art. 2 Konstytucji; art. 92 ust. 1 w zw. z art. 2 w zw. z art. 65 ust. 4 Konstytucji; art. 2 w zw. z art. 20 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 65 ust. 1 Konstytucji oraz art. 1 i art. 4a prawa o adwokaturze; po drugie: § 7 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie opłat z: art. 2, art. 92 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 29 ust. 2 prawa o adwokaturze; po trzecie: § 19 pkt 1 rozporządzenia w sprawie opłat z art. 2 w zw. z art. 92, art. 31 ust. 3, art. 32 Konstytucji oraz art. 29 ust. 2 i art. 16 ust. 2 i 3 prawa o adwokaturze; po czwarte: § 19 pkt 2 rozporządzenia w sprawie opłat z art. 2, art. 65 ust. 4, art. 31 ust. 3 i art. 32 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna sformułowana została w związku z następującą sprawą. Sąd Rejonowy w Białymstoku Wydział IV Rodzinny i Nieletnich (Sąd Rodzinny) w pkt III. postanowienia z 18 czerwca 2007 r. (sygn. akt IV Nsm 665/06) zasądził od Skarbu Państwa na rzecz skarżącej, która w sprawie działała jako adwokat ustanowiony z urzędu, kwotę 120 zł (stawka minimalna powiększona o 26,40 zł /22% VAT/) tytułem kosztów zastępstwa procesowego. W zażaleniu skarżąca wniosła o zmianę postanowienia w zaskarżonej części i zasądzenie kosztów udzielonej z urzędu pomocy prawnej w wysokości czterokrotności stawki minimalnej, ewentualnie o uchylenie postanowienia w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy postanowieniem z 27 lipca 2007 r. (sygn. akt II Cz 554/07) oddalił zażalenie skarżącej na rozstrzygnięcie Sądu I instancji o kosztach zastępstwa adwokackiego. Sąd ustalił, że skarżąca została ustanowiona pełnomocnikiem z urzędu postanowieniem z 8 maja 2007 r., a zatem już po przeprowadzeniu całego postępowania dowodowego. Skarżąca reprezentowała wnioskodawczynię dopiero na ostatnim terminie rozprawy w dniu 18 czerwca 2007 r. Jako pełnomocnik nie zgłaszała w toku postępowania wniosków dowodowych, nie przejawiając w tym zakresie inicjatywy. W ocenie Sądu, sama sprawa nie należała do skomplikowanych pod względem faktycznym i prawnym, dlatego rozstrzygnięcie Sądu I instancji o przyznaniu skarżącej stawki minimalnej należało uznać za prawidłowe. Powyższe postanowienie zostało doręczone skarżącej 3 sierpnia 2007 r.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 2007 r. wezwano skarżącą do uzupełnienia braków formalnych skargi poprzez dokładne określenie przepisów prawa, na podstawie których Sąd Okręgowy w Białymstoku postanowieniem z 27 lipca 2007 r. (sygn. akt II Cz 554/07) orzekł ostatecznie o konstytucyjnych wolnościach lub prawach skarżącej i w stosunku do których skarżąca domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją oraz wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa skarżącej zostały – jej zdaniem – naruszone przez powyższe przepisy prawa oraz wskazanie sposobu ich naruszenia.
W piśmie z 17 grudnia 2007 r. skarżąca odniosła się do stwierdzonych braków formalnych skargi konstytucyjnej.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. W świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być tylko zarzut niekonstytucyjności przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Zgodnie z koncepcją skargi konstytucyjnej, przyjętą w prawie polskim, przedmiotem kontroli Trybunału Konstytucyjnego nie mogą być akty stosowania prawa, a więc prawomocne orzeczenia lub ostateczne decyzje wydane w indywidualnych sprawach, lecz wyłącznie akty normatywne, na podstawie których zostały podjęte takie rozstrzygnięcia. Trybunał Konstytucyjny nie posiada bowiem kompetencji do kontroli prawidłowości ustaleń sądu, sposobu zastosowania, czy też niezastosowania obowiązujących przepisów, prawidłowości dokonanej subsumpcji stanu faktycznego, tylko do orzekania w sprawie zgodności z Konstytucją przepisów prawa i eliminowania tych, które są z nią niezgodne. W tym kontekście uzasadniona staje się konieczność wykazania w skardze konstytucyjnej powiązania pomiędzy treścią normatywną zaskarżonego przepisu a naruszonymi prawami, wolnościami lub obowiązkami konstytucyjnymi, co z kolei pozwala stwierdzić, że to właśnie treść przepisu zdeterminowała wydane w sprawie rozstrzygnięcie, prowadząc do naruszenia praw, wolności lub obowiązków skarżącego.
2. W skardze konstytucyjnej zakwestionowano zgodność § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat, w brzmieniu: „zasądzając opłatę za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy adwokata, a także charakter sprawy i wkład pracy adwokata w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia”.
2.1. Skarżąca dowodzi, że przepis ten „dyskryminuje skarżącą w stosunku do innych grup zawodowych świadczących usługi na rzecz wymiaru sprawiedliwości (np. biegłych sądowych) i narusza art. 2, art. 20, art. 31 ust. 3, art. 32 zasadę równości oraz prawo podmiotowe z art. 65 ust. 4 Konstytucji oraz art. 1 i art. 4 ustawy prawo o adwokaturze”.
2.1.1. Trybunał Konstytucyjny po analizie zarzutu dyskryminacji skarżącej, w świetle praw określonych w art. 2, art. 20, art. 31 ust. 3 i art. 32 ustawy zasadniczej, stwierdza jego oczywistą bezzasadność.
Trybunał przypomina, że punktem wyjścia dla stwierdzenia naruszenia zasady równości wobec prawa (równości w procesie stosowania, jak i stanowienia prawa) musi być zawsze ustalenie, czy podmioty potraktowane niejednakowo rzeczywiście należą do tej samem klasy, a więc, czy łączy je cecha podobieństwa. Jeżeli dany podmiot odpowiada wszelkim cechom hipotezy normy, która ma być wobec niego zastosowana, to sposób tego zastosowania musi być taki sam, jak wobec wszystkich pozostałych podmiotów, które tym cechom odpowiadają. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego nie ulega wątpliwości, że recypientami działań sądu, o których mowa w § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat, są wyłącznie adwokaci. Skoro przepis ten nie znajduje zastosowania wobec innych grup zawodowych świadczących usługi na rzecz wymiaru sprawiedliwości, zwłaszcza przywołanych przez skarżącą biegłych sądowych, to nie może on stanowić podstawy porównywania tych podmiotów z adwokatami (brak cechy relewantnej) i uzasadniać zarzut odmiennego (dyskryminującego) traktowania członków palestry.
Oczywista bezzasadność skargi stanowi, zgodnie z art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), podstawę odmowy nadania skardze dalszego biegu, w zakresie wyżej stwierdzonym.
2.1.2. Skarżąca dowodzi również, że § 2 ust. 1 zaskarżonego rozporządzenia narusza jej konstytucyjne prawo do określenia w drodze ustawy minimalnej wysokości wynagrodzenia za pracę lub sposobu ustalania tej wysokości (art. 65 ust. 4).
Trybunał Konstytucyjny potwierdza, że z art. 65 ust. 4 ustawy zasadniczej można wyprowadzić prawo podmiotowe każdego pracownika do minimalnego wynagrodzenia lub sposobu ustalania jego wysokości, normowanych na poziomie ustawy. Trybunał zwraca jednak uwagę, że zakres dochodzenia tego prawa jest ograniczony przez art. 81 Konstytucji. Prawo, o którym stanowi art. 65 ust. 4 Konstytucji, dotyczy tylko osób pozostających w stosunku pracy, a więc nie odnosi się np. do tzw. wolnych zawodów (por. wyrok TK z 19 października 1999 r., SK 4/99, OTK ZU nr 6/1999, poz. 119; podobnie L. Florek, Konstytucyjne gwarancje uprawnień pracowniczych, PiP z 1997 r., z. 11-12, s. 77). Trybunał odwołuje się także do uzasadnienia wyroku z 29 maja 2002 r. (P 1/01, OTK ZU nr 3/A/2002, poz. 36), w którym stwierdził, że „regulacja opłat za czynności adwokackie nie wymaga całościowego umieszczenia jej w ustawie. Odesłanie do regulacji podustawowej, wobec szczegółowości zakresu przedmiotowego, którego ona dotyczy, jest nieuniknione. Jednakże podstawowe elementy konstrukcji opłat za czynności procesowe adwokatów i radców prawnych powinny być zawarte w ustawie. [...] Ustawodawca w swoim upoważnieniu (do wydania rozporządzenia) powinien wyznaczyć sposób i kierunek uregulowania wysokości opłat za czynności adwokatów i radców prawnych”.
Z tych względów, Trybunał Konstytucyjny stwierdza oczywistą bezzasadność zarzutu skarżącej, dotyczącego naruszenia art. 65 ust. 4 Konstytucji przez § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat. Okoliczność ta stanowi, zgodnie z art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania skardze dalszego biegu, w wyznaczonym wyżej zakresie.
2.1.3. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy zasadniczej, w postępowaniu skargowym kontrola zakwestionowanych przepisów dokonywana jest wyłącznie z punktu widzenia wzorca konstytucyjnego, który wskaże skarżący. Oznacza to, że w drodze skargi konstytucyjnej podlegają ochronie wszystkie wolności i prawa „określone w Konstytucji”, ale tylko w Konstytucji.
Stąd powołanie jako wzorców kontroli art. 1 i art. 4 prawa o adwokaturze uzasadnia odmowę nadania skardze dalszego biegu ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia w tak wyznaczonym zakresie (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
2.2. Trybunał Konstytucyjny, odnosząc się do zarzutu naruszenia przez § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat art. 2 i art. 65 ust. 4 w zw. z art. 2 Konstytucji oraz art. 29 ust. 1 prawa o adwokaturze (pkt 1 tiret drugie petitum skargi), art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 w zw. z art. 65 ust. 4 w zw. z art. 2 Konstytucji (pkt 1 tiret czwarte petitum skargi), a także art. 2 w zw. z art. 20, w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 65 ust. 1 Konstytucji oraz art. 1 i art. 4a prawa o adwokaturze (pkt 1 tiret szóste petitum skargi), stwierdza, że odmowę nadania skardze dalszego biegu, w zakresie wyżej określonym, uzasadniają argumenty przedstawionych w pkt 2.1.1., pkt 2.1.2. i pkt 2.1.3. niniejszego postanowienia.
2.3. Skarżąca kwestionuje także zgodność § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat z art. 2 w zw. z art. 92 ust. 1 Konstytucji oraz z art. 29 ust. 2 w zw. z art. 16 ust. prawa o adwokaturze (pkt 1 tiret trzecie petitum skargi), a także z art. 92 ust. 1 w zw. z art. 2 w zw. z art. 65 ust. 4 Konstytucji (pkt 1 tiret piąte petitum skargi).
2.3.1. Trybunał Konstytucyjny wyjaśnia, że w postępowaniu skargowym wzorcem konstytucyjnym może być nie każdy przepis ustawy zasadniczej, ale tylko ten, który normuje jakąś wolność lub prawo podmiotowe. Z tego względu określenie w treści skargi wzorca konstytucyjnego ma istotne materialnoprawne i procesowe znaczenie. Brzmienie końcowej części art. 79 ust. 1 ustawy zasadniczej uzasadnia tezę, że wzorcem konstytucyjnym może być przepis, będący podstawą tych wolności lub praw, które były przedmiotem ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego w sprawie skarżącego przez sąd lub organ administracji publicznej. Konieczne jest zatem, by skarga wyraźnie wskazywała konstytucyjne wolności lub prawa, które zostały naruszone (oraz sposób tego naruszenia), a także wykazywała, że osoba wnosząca skargę jest podmiotem danej wolności lub prawa.
Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że art. 92 ust. 1 ustawy zasadniczej nie jest regulacją, która kreuje czy gwarantuje jakiekolwiek prawo lub wolność o charakterze podmiotowym. Jest to przepis wyznaczający podmiotowe i przedmiotowe zasady wydawania rozporządzeń jako aktów podustawowych powszechnie obowiązujących, a jego adresatem są organy wskazane w Konstytucji. Stąd nieadekwatność powołanego wzorca kontroli przesądza o odmowie nadania skardze dalszego biegu, ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia w zakresie wyżej określonym (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
2.3.2. Odmowę nadania skardze dalszego biegu w odniesieniu do badania zgodności § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat z ustawowymi wzorcami kontroli uzasadniają argumenty przedstawione w pkt 2.1.3. niniejszego postanowienia.
3. W skardze konstytucyjnej zakwestionowano zgodność § 7 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie opłat, w brzmieniu: „stawki minimalne wynoszą w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego o pozbawienie, ograniczenie, zawieszenie lub przywrócenie władzy rodzicielskiej oraz odebranie dziecka – 120 zł”.
Skarżąca dowodzi, że przepis ten narusza „delegację ustawową wyrażoną w art. 29 ust. 2 ustawy prawo o adwokaturze, nie ustalając szczegółowych zasad ponoszenia i sposobu ustalania kosztów i wydatków, czym narusza prawa i wolności skarżącej płynące z art. 2, art. 92 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji”.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że żaden z powołanych przepisów nie jest adekwatnym wzorcem kontroli zaskarżonego § 7 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie opłat (zob. pkt 2.1.3. i pkt 2.3.1. niniejszego postanowienia). Okoliczność powyższa uzasadnia odmowę nadania skardze dalszego biegu, ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia w zakresie wyżej określonym (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK).
4. W skardze konstytucyjnej zakwestionowano zgodność § 19 pkt 1 rozporządzenia w sprawie opłat, w brzmieniu: „koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa obejmują opłatę w wysokości nie wyższej niż 150% stawek minimalnych, o których mowa w rozdziałach 3-5”.
Skarżąca dowodzi, że przepis ten „w zakresie, w jakim limituje górną wysokość opłaty za udzieloną z urzędu pomoc prawną do 150% stawki minimalnej narusza delegację ustawową z art. 29 ust. 2 i art. 16 ust. 2 i 3 ustawy prawo o adwokaturze przez co narusza podstawowe zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 w zw. z art. 92 Konstytucji), wkracza też w sposób nieuprawniony w kompetencje ustawodawcy, co narusza prawo podmiotowe skarżącej, określone w art. 31 ust. 3 Konstytucji, do oczekiwania, iż o jej sytuacji prawnej, prawach i obowiązkach rozstrzygać będzie ustawa, narusza też zasadę równości wobec prawa wyrażoną w art. 32 Konstytucji. Stanowi to bowiem niczym nieuzasadnione rozróżnienie maksymalnej wysokości opłaty w zależności od sposobu ustanowienia adwokata – sześciokrotności stawki minimalnej w przypadku adwokata z wyboru i 150% stawki minimalnej w przypadku adwokata z urzędu”.
4.1. Trybunał Konstytucyjny, oceniając powołane jako wzorce kontroli art. 29 ust. 2 i art. 16 ust. 2 i 3 prawa o adwokaturze oraz art. 2 w zw. z art. 92 Konstytucji, odwołuje się argumentacji przedstawionej w pkt 2.1.3. i pkt 2.3.1., a w zakresie ustalania minimalnego wynagrodzenia w drodze ustawy (art. 31 ust. 3 w zw. z art. 65 ust. 4 Konstytucji) do argumentacji przedstawionej w pkt 2.1.2. niniejszego postanowienia.
4.2. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że dopuszczalność powoływania się na art. 32 Konstytucji, jako na źródło konstytucyjnych praw lub wolności, których naruszenie legitymuje do wniesienia skargi konstytucyjnej, była wielokrotnie przedmiotem rozważań Trybunału. W postanowieniu z 24 października 2001 r. (SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225) Trybunał Konstytucyjny orzekając w pełnym składzie, stwierdził, iż wynikająca z art. 32 Konstytucji zasada równości stanowi samodzielnie jedynie zasadę ogólną, mającą charakter niejako prawa „drugiego stopnia”, tzn. przysługującego w związku z konkretnymi normami prawnymi, a nie w oderwaniu od nich − „samoistnie”. Teza ta znajduje swoje uzasadnienie w specyfice przyjmowanego na gruncie Konstytucji rozumienia „równości”, która nie ma charakteru abstrakcyjnego i absolutnego, ale „funkcjonuje zawsze w pewnym kontekście sytuacyjnym, odniesiona musi być do zakazów lub nakazów albo nadania uprawnień określonym jednostkom (grupom jednostek) w porównaniu ze statusem innych jednostek (grup)”. W związku z powyższym dopuszczalność powołania się w skardze konstytucyjnej na naruszenie zasady równości winna zostać ograniczona wyłącznie do przypadków, w których zostanie wskazane konkretne podmiotowe prawo, wolność lub obowiązek o charakterze konstytucyjnym, w zakresie których zasada ta została naruszona. Nie budzi najmniejszej wątpliwości, iż wskazane powyżej stanowisko Trybunału odnieść należy również do wynikającej z art. 32 ust. 2 Konstytucji zasady niedyskryminacji.
Skoro w rozpatrywanej skardze art. 32 Konstytucji stanowi samoistny wzorzec kontroli, to okoliczność powyższa uzasadnia odmowę nadania skardze dalszego biegu, ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia w zakresie wyżej określonym (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK).
5. W skardze konstytucyjnej zakwestionowano zgodność § 19 pkt 2 rozporządzenia w sprawie opłat, w brzmieniu: „koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa obejmują niezbędne, udokumentowane wydatki adwokata” z art. 2, art. 65 ust. 4, art. 31 ust. 3 i art. 32 Konstytucji.
Skarżąca dowodzi, że przepis ten „poprzez wprowadzenie zasady pokrycia kosztów jedynie niezbędnych, udokumentowanych wydatków adwokata, co w praktyce stanowi wymóg niemożliwy do zrealizowania, ze względu na fakt, iż koszty i wydatki przeznaczone na prowadzenie sprawy wpisują się w skład stałych i bieżących kosztów prowadzenia kancelarii adwokackiej, w której adwokat wykonuje pracę i rozliczane są w systemie miesięcznym, kwartalnym, rocznym (czynsz, światło, komputer [...])”. Sytuacja ta prowadzi – zdaniem skarżącej – do naruszenia wskazanych wyżej jej konstytucyjnych praw.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, iż zarzuty skarżącej koncentrują się wokół aspektu stosowania prawa, a nie jego litery, zaś zarzuty naruszenia powołanych wzorców kontroli cechuje oczywista bezzasadność (por. argumentację przedstawioną w pkt 2.1.1. i pkt 2.1.2. niniejszego postanowienia). Okoliczności te stanowią podstawę odmowy nadania skardze dalszego biegu w zakresie wyżej określonym (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 5 marca 2008 r.
Sygn. akt Ts 262/07
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marian Grzybowski,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Zofii Daniszewskiej-Dek w sprawie zgodności:
1) § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348) z
– art. 2, art. 20, art. 31 ust. 3, art. 32 i art. 65 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 1 i art. 4a ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.),
– art. 2, art. 65 ust. 4 w zw. z art. 2 Konstytucji oraz art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.);
– art. 2 w zw. z art. 92 ust. 1 Konstytucji oraz art. 29 ust. 2 w zw. z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.);
– art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 w zw. z art. 65 ust. 4 w zw. z art. 2 Konstytucji;
– art. 92 ust. 1 w zw. z art. 2 w zw. z art. 65 ust. 4 Konstytucji;
– art. 2 w zw. z art. 20 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 65 ust. 1 Konstytucji oraz art. 1 i art. 4a ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.);
2) § 7 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348) z art. 2, art. 92 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.);
3) § 19 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348) z
– art. 2 w zw. z art. 92, art. 31 ust. 3, art. 32 Konstytucji;
– art. 29 ust. 2 i art. 16 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.);
4) § 19 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348) z art. 2, art. 65 ust. 4, art. 31 ust. 3 i art. 32 Konstytucji;
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej Zofii Daniszewskiej-Dek, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 31 października 2007 r., zarzucono niezgodność, po pierwsze: § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348; dalej: rozporządzenie w sprawie opłat) z: art. 2, art. 20, art. 31 ust. 3, art. 32 i art. 65 ust. 4 Konstytucji oraz art. 1 i art. 4a ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.; dalej: prawo o adwokaturze); art. 2, art. 65 ust. 4 w zw. z art. 2 Konstytucji oraz art. 29 ust. 1 prawa o adwokaturze; art. 2 w zw. z art. 92 ust. 1 Konstytucji oraz art. 29 ust. 2 w zw. z art. 16 ust. 2 prawa o adwokaturze; art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 w zw. z art. 65 ust. 4 w zw. z art. 2 Konstytucji; art. 92 ust. 1 w zw. z art. 2 w zw. z art. 65 ust. 4 Konstytucji; art. 2 w zw. z art. 20 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 65 ust. 1 Konstytucji oraz art. 1 i art. 4a prawa o adwokaturze; po drugie: § 7 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie opłat z: art. 2, art. 92 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 29 ust. 2 prawa o adwokaturze; po trzecie: § 19 pkt 1 rozporządzenia w sprawie opłat z art. 2 w zw. z art. 92, art. 31 ust. 3, art. 32 Konstytucji oraz art. 29 ust. 2 i art. 16 ust. 2 i 3 prawa o adwokaturze; po czwarte: § 19 pkt 2 rozporządzenia w sprawie opłat z art. 2, art. 65 ust. 4, art. 31 ust. 3 i art. 32 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna sformułowana została w związku z następującą sprawą. Sąd Rejonowy w Białymstoku Wydział IV Rodzinny i Nieletnich (Sąd Rodzinny) w pkt III. postanowienia z 18 czerwca 2007 r. (sygn. akt IV Nsm 665/06) zasądził od Skarbu Państwa na rzecz skarżącej, która w sprawie działała jako adwokat ustanowiony z urzędu, kwotę 120 zł (stawka minimalna powiększona o 26,40 zł /22% VAT/) tytułem kosztów zastępstwa procesowego. W zażaleniu skarżąca wniosła o zmianę postanowienia w zaskarżonej części i zasądzenie kosztów udzielonej z urzędu pomocy prawnej w wysokości czterokrotności stawki minimalnej, ewentualnie o uchylenie postanowienia w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy postanowieniem z 27 lipca 2007 r. (sygn. akt II Cz 554/07) oddalił zażalenie skarżącej na rozstrzygnięcie Sądu I instancji o kosztach zastępstwa adwokackiego. Sąd ustalił, że skarżąca została ustanowiona pełnomocnikiem z urzędu postanowieniem z 8 maja 2007 r., a zatem już po przeprowadzeniu całego postępowania dowodowego. Skarżąca reprezentowała wnioskodawczynię dopiero na ostatnim terminie rozprawy w dniu 18 czerwca 2007 r. Jako pełnomocnik nie zgłaszała w toku postępowania wniosków dowodowych, nie przejawiając w tym zakresie inicjatywy. W ocenie Sądu, sama sprawa nie należała do skomplikowanych pod względem faktycznym i prawnym, dlatego rozstrzygnięcie Sądu I instancji o przyznaniu skarżącej stawki minimalnej należało uznać za prawidłowe. Powyższe postanowienie zostało doręczone skarżącej 3 sierpnia 2007 r.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 2007 r. wezwano skarżącą do uzupełnienia braków formalnych skargi poprzez dokładne określenie przepisów prawa, na podstawie których Sąd Okręgowy w Białymstoku postanowieniem z 27 lipca 2007 r. (sygn. akt II Cz 554/07) orzekł ostatecznie o konstytucyjnych wolnościach lub prawach skarżącej i w stosunku do których skarżąca domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją oraz wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa skarżącej zostały – jej zdaniem – naruszone przez powyższe przepisy prawa oraz wskazanie sposobu ich naruszenia.
W piśmie z 17 grudnia 2007 r. skarżąca odniosła się do stwierdzonych braków formalnych skargi konstytucyjnej.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. W świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być tylko zarzut niekonstytucyjności przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Zgodnie z koncepcją skargi konstytucyjnej, przyjętą w prawie polskim, przedmiotem kontroli Trybunału Konstytucyjnego nie mogą być akty stosowania prawa, a więc prawomocne orzeczenia lub ostateczne decyzje wydane w indywidualnych sprawach, lecz wyłącznie akty normatywne, na podstawie których zostały podjęte takie rozstrzygnięcia. Trybunał Konstytucyjny nie posiada bowiem kompetencji do kontroli prawidłowości ustaleń sądu, sposobu zastosowania, czy też niezastosowania obowiązujących przepisów, prawidłowości dokonanej subsumpcji stanu faktycznego, tylko do orzekania w sprawie zgodności z Konstytucją przepisów prawa i eliminowania tych, które są z nią niezgodne. W tym kontekście uzasadniona staje się konieczność wykazania w skardze konstytucyjnej powiązania pomiędzy treścią normatywną zaskarżonego przepisu a naruszonymi prawami, wolnościami lub obowiązkami konstytucyjnymi, co z kolei pozwala stwierdzić, że to właśnie treść przepisu zdeterminowała wydane w sprawie rozstrzygnięcie, prowadząc do naruszenia praw, wolności lub obowiązków skarżącego.
2. W skardze konstytucyjnej zakwestionowano zgodność § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat, w brzmieniu: „zasądzając opłatę za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy adwokata, a także charakter sprawy i wkład pracy adwokata w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia”.
2.1. Skarżąca dowodzi, że przepis ten „dyskryminuje skarżącą w stosunku do innych grup zawodowych świadczących usługi na rzecz wymiaru sprawiedliwości (np. biegłych sądowych) i narusza art. 2, art. 20, art. 31 ust. 3, art. 32 zasadę równości oraz prawo podmiotowe z art. 65 ust. 4 Konstytucji oraz art. 1 i art. 4 ustawy prawo o adwokaturze”.
2.1.1. Trybunał Konstytucyjny po analizie zarzutu dyskryminacji skarżącej, w świetle praw określonych w art. 2, art. 20, art. 31 ust. 3 i art. 32 ustawy zasadniczej, stwierdza jego oczywistą bezzasadność.
Trybunał przypomina, że punktem wyjścia dla stwierdzenia naruszenia zasady równości wobec prawa (równości w procesie stosowania, jak i stanowienia prawa) musi być zawsze ustalenie, czy podmioty potraktowane niejednakowo rzeczywiście należą do tej samem klasy, a więc, czy łączy je cecha podobieństwa. Jeżeli dany podmiot odpowiada wszelkim cechom hipotezy normy, która ma być wobec niego zastosowana, to sposób tego zastosowania musi być taki sam, jak wobec wszystkich pozostałych podmiotów, które tym cechom odpowiadają. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego nie ulega wątpliwości, że recypientami działań sądu, o których mowa w § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat, są wyłącznie adwokaci. Skoro przepis ten nie znajduje zastosowania wobec innych grup zawodowych świadczących usługi na rzecz wymiaru sprawiedliwości, zwłaszcza przywołanych przez skarżącą biegłych sądowych, to nie może on stanowić podstawy porównywania tych podmiotów z adwokatami (brak cechy relewantnej) i uzasadniać zarzut odmiennego (dyskryminującego) traktowania członków palestry.
Oczywista bezzasadność skargi stanowi, zgodnie z art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), podstawę odmowy nadania skardze dalszego biegu, w zakresie wyżej stwierdzonym.
2.1.2. Skarżąca dowodzi również, że § 2 ust. 1 zaskarżonego rozporządzenia narusza jej konstytucyjne prawo do określenia w drodze ustawy minimalnej wysokości wynagrodzenia za pracę lub sposobu ustalania tej wysokości (art. 65 ust. 4).
Trybunał Konstytucyjny potwierdza, że z art. 65 ust. 4 ustawy zasadniczej można wyprowadzić prawo podmiotowe każdego pracownika do minimalnego wynagrodzenia lub sposobu ustalania jego wysokości, normowanych na poziomie ustawy. Trybunał zwraca jednak uwagę, że zakres dochodzenia tego prawa jest ograniczony przez art. 81 Konstytucji. Prawo, o którym stanowi art. 65 ust. 4 Konstytucji, dotyczy tylko osób pozostających w stosunku pracy, a więc nie odnosi się np. do tzw. wolnych zawodów (por. wyrok TK z 19 października 1999 r., SK 4/99, OTK ZU nr 6/1999, poz. 119; podobnie L. Florek, Konstytucyjne gwarancje uprawnień pracowniczych, PiP z 1997 r., z. 11-12, s. 77). Trybunał odwołuje się także do uzasadnienia wyroku z 29 maja 2002 r. (P 1/01, OTK ZU nr 3/A/2002, poz. 36), w którym stwierdził, że „regulacja opłat za czynności adwokackie nie wymaga całościowego umieszczenia jej w ustawie. Odesłanie do regulacji podustawowej, wobec szczegółowości zakresu przedmiotowego, którego ona dotyczy, jest nieuniknione. Jednakże podstawowe elementy konstrukcji opłat za czynności procesowe adwokatów i radców prawnych powinny być zawarte w ustawie. [...] Ustawodawca w swoim upoważnieniu (do wydania rozporządzenia) powinien wyznaczyć sposób i kierunek uregulowania wysokości opłat za czynności adwokatów i radców prawnych”.
Z tych względów, Trybunał Konstytucyjny stwierdza oczywistą bezzasadność zarzutu skarżącej, dotyczącego naruszenia art. 65 ust. 4 Konstytucji przez § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat. Okoliczność ta stanowi, zgodnie z art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania skardze dalszego biegu, w wyznaczonym wyżej zakresie.
2.1.3. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy zasadniczej, w postępowaniu skargowym kontrola zakwestionowanych przepisów dokonywana jest wyłącznie z punktu widzenia wzorca konstytucyjnego, który wskaże skarżący. Oznacza to, że w drodze skargi konstytucyjnej podlegają ochronie wszystkie wolności i prawa „określone w Konstytucji”, ale tylko w Konstytucji.
Stąd powołanie jako wzorców kontroli art. 1 i art. 4 prawa o adwokaturze uzasadnia odmowę nadania skardze dalszego biegu ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia w tak wyznaczonym zakresie (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
2.2. Trybunał Konstytucyjny, odnosząc się do zarzutu naruszenia przez § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat art. 2 i art. 65 ust. 4 w zw. z art. 2 Konstytucji oraz art. 29 ust. 1 prawa o adwokaturze (pkt 1 tiret drugie petitum skargi), art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 w zw. z art. 65 ust. 4 w zw. z art. 2 Konstytucji (pkt 1 tiret czwarte petitum skargi), a także art. 2 w zw. z art. 20, w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 65 ust. 1 Konstytucji oraz art. 1 i art. 4a prawa o adwokaturze (pkt 1 tiret szóste petitum skargi), stwierdza, że odmowę nadania skardze dalszego biegu, w zakresie wyżej określonym, uzasadniają argumenty przedstawionych w pkt 2.1.1., pkt 2.1.2. i pkt 2.1.3. niniejszego postanowienia.
2.3. Skarżąca kwestionuje także zgodność § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat z art. 2 w zw. z art. 92 ust. 1 Konstytucji oraz z art. 29 ust. 2 w zw. z art. 16 ust. prawa o adwokaturze (pkt 1 tiret trzecie petitum skargi), a także z art. 92 ust. 1 w zw. z art. 2 w zw. z art. 65 ust. 4 Konstytucji (pkt 1 tiret piąte petitum skargi).
2.3.1. Trybunał Konstytucyjny wyjaśnia, że w postępowaniu skargowym wzorcem konstytucyjnym może być nie każdy przepis ustawy zasadniczej, ale tylko ten, który normuje jakąś wolność lub prawo podmiotowe. Z tego względu określenie w treści skargi wzorca konstytucyjnego ma istotne materialnoprawne i procesowe znaczenie. Brzmienie końcowej części art. 79 ust. 1 ustawy zasadniczej uzasadnia tezę, że wzorcem konstytucyjnym może być przepis, będący podstawą tych wolności lub praw, które były przedmiotem ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego w sprawie skarżącego przez sąd lub organ administracji publicznej. Konieczne jest zatem, by skarga wyraźnie wskazywała konstytucyjne wolności lub prawa, które zostały naruszone (oraz sposób tego naruszenia), a także wykazywała, że osoba wnosząca skargę jest podmiotem danej wolności lub prawa.
Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że art. 92 ust. 1 ustawy zasadniczej nie jest regulacją, która kreuje czy gwarantuje jakiekolwiek prawo lub wolność o charakterze podmiotowym. Jest to przepis wyznaczający podmiotowe i przedmiotowe zasady wydawania rozporządzeń jako aktów podustawowych powszechnie obowiązujących, a jego adresatem są organy wskazane w Konstytucji. Stąd nieadekwatność powołanego wzorca kontroli przesądza o odmowie nadania skardze dalszego biegu, ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia w zakresie wyżej określonym (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
2.3.2. Odmowę nadania skardze dalszego biegu w odniesieniu do badania zgodności § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat z ustawowymi wzorcami kontroli uzasadniają argumenty przedstawione w pkt 2.1.3. niniejszego postanowienia.
3. W skardze konstytucyjnej zakwestionowano zgodność § 7 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie opłat, w brzmieniu: „stawki minimalne wynoszą w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego o pozbawienie, ograniczenie, zawieszenie lub przywrócenie władzy rodzicielskiej oraz odebranie dziecka – 120 zł”.
Skarżąca dowodzi, że przepis ten narusza „delegację ustawową wyrażoną w art. 29 ust. 2 ustawy prawo o adwokaturze, nie ustalając szczegółowych zasad ponoszenia i sposobu ustalania kosztów i wydatków, czym narusza prawa i wolności skarżącej płynące z art. 2, art. 92 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji”.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że żaden z powołanych przepisów nie jest adekwatnym wzorcem kontroli zaskarżonego § 7 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie opłat (zob. pkt 2.1.3. i pkt 2.3.1. niniejszego postanowienia). Okoliczność powyższa uzasadnia odmowę nadania skardze dalszego biegu, ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia w zakresie wyżej określonym (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK).
4. W skardze konstytucyjnej zakwestionowano zgodność § 19 pkt 1 rozporządzenia w sprawie opłat, w brzmieniu: „koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa obejmują opłatę w wysokości nie wyższej niż 150% stawek minimalnych, o których mowa w rozdziałach 3-5”.
Skarżąca dowodzi, że przepis ten „w zakresie, w jakim limituje górną wysokość opłaty za udzieloną z urzędu pomoc prawną do 150% stawki minimalnej narusza delegację ustawową z art. 29 ust. 2 i art. 16 ust. 2 i 3 ustawy prawo o adwokaturze przez co narusza podstawowe zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 w zw. z art. 92 Konstytucji), wkracza też w sposób nieuprawniony w kompetencje ustawodawcy, co narusza prawo podmiotowe skarżącej, określone w art. 31 ust. 3 Konstytucji, do oczekiwania, iż o jej sytuacji prawnej, prawach i obowiązkach rozstrzygać będzie ustawa, narusza też zasadę równości wobec prawa wyrażoną w art. 32 Konstytucji. Stanowi to bowiem niczym nieuzasadnione rozróżnienie maksymalnej wysokości opłaty w zależności od sposobu ustanowienia adwokata – sześciokrotności stawki minimalnej w przypadku adwokata z wyboru i 150% stawki minimalnej w przypadku adwokata z urzędu”.
4.1. Trybunał Konstytucyjny, oceniając powołane jako wzorce kontroli art. 29 ust. 2 i art. 16 ust. 2 i 3 prawa o adwokaturze oraz art. 2 w zw. z art. 92 Konstytucji, odwołuje się argumentacji przedstawionej w pkt 2.1.3. i pkt 2.3.1., a w zakresie ustalania minimalnego wynagrodzenia w drodze ustawy (art. 31 ust. 3 w zw. z art. 65 ust. 4 Konstytucji) do argumentacji przedstawionej w pkt 2.1.2. niniejszego postanowienia.
4.2. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że dopuszczalność powoływania się na art. 32 Konstytucji, jako na źródło konstytucyjnych praw lub wolności, których naruszenie legitymuje do wniesienia skargi konstytucyjnej, była wielokrotnie przedmiotem rozważań Trybunału. W postanowieniu z 24 października 2001 r. (SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225) Trybunał Konstytucyjny orzekając w pełnym składzie, stwierdził, iż wynikająca z art. 32 Konstytucji zasada równości stanowi samodzielnie jedynie zasadę ogólną, mającą charakter niejako prawa „drugiego stopnia”, tzn. przysługującego w związku z konkretnymi normami prawnymi, a nie w oderwaniu od nich − „samoistnie”. Teza ta znajduje swoje uzasadnienie w specyfice przyjmowanego na gruncie Konstytucji rozumienia „równości”, która nie ma charakteru abstrakcyjnego i absolutnego, ale „funkcjonuje zawsze w pewnym kontekście sytuacyjnym, odniesiona musi być do zakazów lub nakazów albo nadania uprawnień określonym jednostkom (grupom jednostek) w porównaniu ze statusem innych jednostek (grup)”. W związku z powyższym dopuszczalność powołania się w skardze konstytucyjnej na naruszenie zasady równości winna zostać ograniczona wyłącznie do przypadków, w których zostanie wskazane konkretne podmiotowe prawo, wolność lub obowiązek o charakterze konstytucyjnym, w zakresie których zasada ta została naruszona. Nie budzi najmniejszej wątpliwości, iż wskazane powyżej stanowisko Trybunału odnieść należy również do wynikającej z art. 32 ust. 2 Konstytucji zasady niedyskryminacji.
Skoro w rozpatrywanej skardze art. 32 Konstytucji stanowi samoistny wzorzec kontroli, to okoliczność powyższa uzasadnia odmowę nadania skardze dalszego biegu, ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia w zakresie wyżej określonym (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK).
5. W skardze konstytucyjnej zakwestionowano zgodność § 19 pkt 2 rozporządzenia w sprawie opłat, w brzmieniu: „koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa obejmują niezbędne, udokumentowane wydatki adwokata” z art. 2, art. 65 ust. 4, art. 31 ust. 3 i art. 32 Konstytucji.
Skarżąca dowodzi, że przepis ten „poprzez wprowadzenie zasady pokrycia kosztów jedynie niezbędnych, udokumentowanych wydatków adwokata, co w praktyce stanowi wymóg niemożliwy do zrealizowania, ze względu na fakt, iż koszty i wydatki przeznaczone na prowadzenie sprawy wpisują się w skład stałych i bieżących kosztów prowadzenia kancelarii adwokackiej, w której adwokat wykonuje pracę i rozliczane są w systemie miesięcznym, kwartalnym, rocznym (czynsz, światło, komputer [...])”. Sytuacja ta prowadzi – zdaniem skarżącej – do naruszenia wskazanych wyżej jej konstytucyjnych praw.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, iż zarzuty skarżącej koncentrują się wokół aspektu stosowania prawa, a nie jego litery, zaś zarzuty naruszenia powołanych wzorców kontroli cechuje oczywista bezzasadność (por. argumentację przedstawioną w pkt 2.1.1. i pkt 2.1.2. niniejszego postanowienia). Okoliczności te stanowią podstawę odmowy nadania skardze dalszego biegu w zakresie wyżej określonym (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.