Pełny tekst orzeczenia

3/1/B/2009


POSTANOWIENIE
z dnia 20 sierpnia 2008 r.
Sygn. akt Tw 10/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Rzepliński,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Rady Gminy Leoncin w sprawie zgodności:
art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874, ze zm.) oraz art. 8 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 180, poz. 1497) z art. 2, art. 20, art. 22 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.

UZASADNIENIE

W dniu 28 marca 2008 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Gminy Leoncin o zbadanie zgodności art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874, ze zm.; dalej: ustawa o transporcie) oraz art. 8 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 180, poz. 1497; dalej: ustawa nowelizująca) z art. 2, art. 20, art. 22 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz art. 32 Konstytucji.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 10 czerwca 2008 r. wnioskodawca został wezwany do usunięcia, w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia, braków formalnych wniosku poprzez: powołanie przepisu prawa wskazującego, że art. 18 ust. 5 ustawy o transporcie drogowym oraz art. 8 ustawy nowelizującej dotyczą spraw objętych zakresem działania Rady Gminy Leoncin; doręczenie oryginału uchwały Rady Gminy Leoncin z 5 lutego 2008 r. (nr XV/6/08) w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego; wskazanie umocowanego przedstawiciela do reprezentowania wnioskodawcy w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym.
W piśmie z 23 czerwca 2008 r. pełnomocnik wnioskodawcy odniósł się do stwierdzonych braków formalnych wniosku.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1.1. Zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mają prawo wystąpić z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie abstrakcyjnej kontroli zgodności norm. Wymogiem konstytucyjnym (art. 191 ust. 2) jest również, by akt normatywny kwestionowany przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego dotyczył sprawy objętej jego zakresem działania.

1.2. Dodatkowo art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) rozstrzyga, że wniosek pochodzący od tych organów „powinien zawierać także powołanie przepisu prawa lub statutu, wskazującego, że kwestionowana ustawa lub inny akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania”.

2. Rada Gminy Leoncin zaskarżyła art. 18 ust. 5 ustawy o transporcie w brzmieniu: „przy wykonywaniu przewozów okazjonalnych w krajowym transporcie drogowym pojazdem przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą zabrania się: umieszczania i używania w pojeździe taksometru, umieszczania na pojeździe oznaczeń z nazwą, adresem oraz telefonem przedsiębiorcy, umieszczania na dachu pojazdu lamp lub innych urządzeń technicznych”. Wnioskodawca, argumentując niezgodność z art. 2, art. 20, art. 22 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz art. 32 Konstytucji, twierdzi, że kwestionowany przepis wprowadza nieuzasadnione interesem publicznym oraz nieproporcjonalne ograniczenie działalności gospodarczej w zakresie wykonywania przewozów drogowych przez przedsiębiorców, co stanowi pogwałcenie zasad wolności gospodarczej i wolności konkurencji, a także równego traktowania przedsiębiorców.

3.1. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, rozstrzygające znaczenie w rozpatrywanej sprawie ma ustalenie, czy wnioskodawca, kwestionując art. 18 ust. 5 ustawy o transporcie, spełnia wymóg, o którym mowa w art. 191 ust. 2 Konstytucji.

3.2. Trybunał przypomina, że wyznacznikiem przynależności zaskarżonego przepisu do kategorii spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy, to jest Rady Gminy Leoncin, są przepisy Konstytucji i ustaw, wskazujące kompetencje organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, w tym w szczególności ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, ze zm.).

3.3. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie dokonywał wykładni pojęcia „sprawy objęte zakresem działania”, użytego w treści art. 191 ust. 2 Konstytucji (por. postanowienie TK z 8 lipca 2008 r., K 40/06; OTK ZU nr 6/A/2008, poz. 113 i powołane tam orzecznictwo). Trybunał ustalił, że pojęcie „sprawy objęte zakresem działania” należy rozumieć w sposób zbliżony do pojęcia „kompetencje wnioskodawcy” niż ogólne „zadania wnioskodawcy”. Co istotne, mają to być sprawy objęte bezpośrednio zakresem działania wnioskodawcy – a więc organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Nie można ich natomiast utożsamiać ze sprawami należącymi do kompetencji organów wykonawczych samorządu terytorialnego.

3.4. Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny odniósł się do wskazanych przez wnioskodawcę art. 7 i art. 15 ustawy o transporcie, które Rada Gminy Leoncin uznała za podstawę swojej legitymacji (art. 32 ust. 2 ustawy o TK). Przepisy te określają kompetencje wójta jako organu właściwego w sprawach udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany lub cofnięcia licencji w zakresie transportu drogowego w przewozach taksówką.

3.5. W konsekwencji, skoro chodzi o kompetencje organu wykonawczego gminy (wójta) a nie jej organu stanowiącego (rady gminy), Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że art. 7 i art. 15 ustawy o transporcie nie są przepisami, na podstawie których Radzie Gminy Leoncin przysługuje legitymacja do wystąpienia o kontrolę przepisów, będących przedmiotem rozpatrywanego wniosku.

4.1. Trybunał Konstytucyjny odniósł się również do drugiego wskazanego przez wnioskodawcę art. 15 ust. 7 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. – Prawo przewozowe (Dz. U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601, ze zm.; dalej: prawo przewozowe), który Rada Gminy Leoncin uznała za podstawę swojej legitymacji (art. 32 ust. 2 ustawy o TK). W myśl tego przepisu „rada gminy [...] może wprowadzić obowiązek stosowania dodatkowych oznaczeń i dodatkowego wyposażenia technicznego w odniesieniu do taksówek”.

4.2. Podstawowe wymagania dotyczące wyposażenia pojazdów określają akty normatywne powszechnie obowiązujące (np. ustawa o transporcie czy rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia, Dz. U. z 2003 r. Nr 32, poz. 262, ze zm.). Uchwała rady gminy podjęta na podstawie art. 15 ust. 7 prawa przewozowego może kształtować jedynie nieprzewidziane ustawą (rozporządzeniem) elementy wyposażenia taksówki, i to wyłącznie takie, których instalacja jest konieczna z punktu widzenia swoiście rozumianego lokalnego bezpieczeństwa uczestników przewozu (np. oznaczenie herbem, nazwą gminy czy miasta, numerem bocznym). Co zatem oczywiste, rada gminy nie posiada kompetencji do zawieszenia lub uchylenia w drodze uchwały stosowania zakazów kształtowanych przez kwestionowany art. 18 ust. 5 ustawy o transporcie.

4.3. Trybunał Konstytucyjny uznaje zatem, że między zaskarżonym art. 18 ust. 5 ustawy o transporcie a art. 15 ust. 7 prawa przewozowego nie istnieje związek o takim charakterze, który uzasadniałby zdolność procesową Rady Gminy Leoncin do wystąpienia o kontrolę przepisów, będących przedmiotem rozpatrywanego wniosku.

5. Wobec braku przepisu prawa materialnego, pozwalającego jednoznacznie ustalić, że zaskarżony przepis należy do zakresu działania wnioskodawcy, a także mając na względzie, że „organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa” (art. 7 Konstytucji), Trybunał Konstytucyjny stwierdza brak legitymacji Rady Gminy Leoncin do wszczęcia postępowania w niniejszej sprawie.

6.1. Powyższą konkluzję potwierdza również analiza zdolności wnioskowej Rady Gminy Leoncin dokonana przez pryzmat występowania w rozpatrywanej sprawie interesu publicznego, związanego ze sferą działania i istotą samorządu terytorialnego (por. postanowienie TK z dnia 28 czerwca 2000 r., U. 1/00, OTK ZU nr 5/2000, poz. 148 oraz wyrok TK z 18 lipca 2006 r., U 5/04, OTK ZU nr 7/A/2006, poz. 80). Interes publiczny powinien mieć jednocześnie odniesienie do spraw lokalnych, tak by można było odróżnić ograniczoną legitymację organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego od ogólnej legitymacji podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji.

6.2. Treść zaskarżonego art. 18 ust. 5 ustawy o transporcie pozostaje irrelewantna prawnie z punktu widzenia zakresu działania (kompetencji) wnioskodawcy.
Przepis ten ustala zasady wykonywania transportu drogowego, wprowadzając zakazy (używania i umieszczania w pojeździe taksometru; umieszczania na pojeździe oznaczeń z nazwą, adresem oraz telefonem przedsiębiorcy; umieszczania na dachu pojazdu lamp lub innych urządzeń technicznych), obowiązujące przy wykonywaniu przewozów okazjonalnych w krajowym transporcie drogowym pojazdem przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą. Kwestionowana regulacja obejmuje swoim zakresem podmiotowym wszystkie podmioty, które wykonują przewóz okazjonalny w krajowym transporcie drogowym i czerpią z tego tytułu korzyści majątkowe. Skoro art. 18 ust. 5 ustawy o transporcie określa warunki prowadzenia działalności gospodarczej, a – co oczywiste – Rada Gminy Leoncin przedsiębiorcą nie jest (nie jest tym samym adresatem przepisu), to zaskarżone unormowanie nie dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy.

6.3. Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem, że złożony wniosek świadczy o takiej aktywności Rady Gminy Leoncin, której celem nie jest obrona interesu lokalnego, ale interesu ogólnospołecznego (tzn. interesu przedsiębiorców wykonujących przewozy okazjonalne w krajowym transporcie drogowym).

6.4. Stanowisko powyższe potwierdza sformułowany we wniosku zarzut, zgodnie z którym art. 18 ust. 5 ustawy o transporcie drogowym narusza postanowienia Konstytucji adresowane do przedsiebiorców-przewoźników: zasadę zaufania do państwa i tworzonego przez nie prawa (art. 2), zasadę społecznej gospodarki rynkowej (art. 20) oraz wolność działalności gospodarczej (art. 22 w zw. z art. 31 ust. 3), a także zasadę równości wobec prawa i zakaz dyskryminacji (art. 32). Tak sformułowany zakres zaskarżenia jednoznacznie przesądza, że wniosek Rady Gminy Leoncin nie dotyczy spraw mieszczących się w jej zakresie działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji).

7. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, poddanie kontroli drugiego z kwestionowanych przepisów (art. 8 ustawy nowelizującej, wprowadzającego 30-dniową vacatio legis) jest niedopuszczalne z przyczyn wskazanych w pkt 5 i 6 niniejszego uzasadnienia.

Mając powyższe na względzie, należało orzec jak w sentencji.