Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 15 grudnia 2009 r.
Sygn. akt Ts 10/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Kotlinowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Związku Harcerstwa Polskiego w Warszawie w sprawie zgodności:
1) art. 67 § 2 oraz art. 68 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w związku z art. 8 ust. 1 i związku z art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 65, poz. 437, ze zm.),
2) art. 3, art. 225, art. 232 zdanie pierwsze i drugie, art. 233 § 1 oraz art. 328 § 3 w związku z art. 391 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.),
3) art. 6 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.) z
art. 2, art. 10 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 oraz art. 42 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

1) podjąć zawieszone postępowanie;
2) odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej Związku Harcerstwa Polskiego, skierowanej do Trybunału Konstytucyjnego 13 stycznia 2009 r. skarżący zarzucił niezgodność art. 67 § 2 oraz art. 68 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w związku z art. 8 ust. 1 i związku z art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 65, poz. 437, ze zm.), a ponadto art. 3, art. 225, art. 232 zdanie pierwsze i drugie, art. 233 § 1 oraz art. 328 § 3 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. oraz art. 6 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.) z art. 2, art. 10 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 oraz art. 42 ust. 1 Konstytucji.
Uzasadniając zarzut niekonstytucyjności przepisów, skarżący wyraził dezaprobatę dla przyjętego przez orzekające w jego sprawie sądy cywilne sposobu ich rozumienia. W skardze nie wyjaśniono jednak, na czym polega sprzeczność kwestionowanych regulacji z normami konstytucyjnymi.

Skarga konstytucyjna została skierowana w oparciu o następujący stan faktyczny.
Wyrokiem z 11 lipca 2007 r. (sygn. akt II C 2241/06) Sąd Okręgowy w Warszawie – II Wydział Cywilny ustalił, że Związek Harcerstwa Polskiego – jako podmiot bezpodstawnie wzbogacony – jest zobowiązany do zapłaty 736 800 zł tytułem sprzedaży nieruchomości niestanowiącej własności związku. Od powyższego wyroku skarżący wniósł apelację, którą wyrokiem z 9 kwietnia 2008 r. (sygn. akt I ACa 1175/07) Sąd Apelacyjny w Warszawie – I Wydział Cywilny oddalił jako nieuzasadnioną. Od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie skarżący 12 grudnia 2008 r. wniósł skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego, natomiast 13 stycznia 2009 r. związek skierował również skargę konstytucyjną do Trybunału Konstytucyjnego.
Postanowieniem z 27 października 2009 r., wydanym na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. w związku z art. 20 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), Trybunał Konstytucyjny zawiesił postępowanie do czasu zakończenia postępowania kasacyjnego przed Sądem Najwyższym.
W dniu 24 listopada 2009 r. sekretariat I Wydziału Cywilnego Sądu Najwyższego poinformował Trybunał Konstytucyjny o zakończeniu postępowania przed SN. Postanowieniem z 14 maja 2009 r. (sygn. akt I CSK 11/09) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
W dniu 23 listopada 2009 r. skarżący wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o podjęcie zawieszonego postępowania.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony wolności i praw, służącym eliminowaniu przepisów, w treści których zawarta jest wada skutkująca niekonstytucyjnością ostatecznego rozstrzygnięcia w sferze praw bądź obowiązków skarżącego. Wynika to z treści art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 i art. 47 ustawy o TK, które expressis verbis stanowią, że przedmiotem skargi może być wyłącznie przepis ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego organ władzy publicznej rozstrzygnął ostatecznie o prawach, wolnościach bądź obowiązkach skarżącego. Rezultatem przyjętego przez prawodawcę konstytucyjnego modelu skargi konstytucyjnej jest jej niedopuszczalność w sytuacji, gdy zarzuty odnoszą się do sposobu interpretowania prawa przez sądy. Efekt procesu tworzenia prawa, nie zaś jego stosowania, może podlegać – przy spełnieniu innych warunków – kontroli konstytucyjności. Nadto, Trybunał Konstytucyjny podkreśla również, że zarówno z treści art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i postanowień ustawy o TK (art. 47 ust. 1 pkt 2), precyzujących zasady korzystania ze skargi, wynika jednoznacznie, iż układem odniesienia kontroli przepisów kwestionowanych przez skarżącego muszą być przepisy konstytucyjne wyrażające przysługujące mu prawa lub wolności (por. postanowienie TK z 3 października 2007 r., Ts 60/06, OTK ZU nr 6/B/2007, poz. 269). Zarzuty skargi nie mogą być przy tym oczywiście bezzasadne.
Postępowanie w przedmiocie wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej prowadzi do wniosku, że skarga obarczona jest uchybieniami formalnymi, które uniemożliwiają nadanie jej dalszego biegu.
W pierwszej kolejności Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że zasadniczy trzon rozważań skarżącego, mający uprawdopodobnić zarzut naruszenia konstytucyjnych praw podmiotowych, jest w istocie polemiką z ustaleniami dokonanymi przez sądy orzekające w sprawie. Skarga zawiera wyłącznie wywody poświęcone błędnemu postępowaniu sądów oraz liczne argumenty mające wykazać prawidłowość sposobu interpretowania przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, ustawy o działach administracji oraz Kodeksu cywilnego przez skarżącego. Zarówno z jednoznacznego brzmienia przepisów Konstytucji i ustawy o TK, jak i z utrwalonego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika, że skarga konstytucyjna nie może służyć korygowaniu rozstrzygnięć podejmowanych przez sądy. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej jest ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją. W polskim prawie ustrojowym przyjęto więc wąskie ujęcie skargi konstytucyjnej. Jest ona skargą przeciwko normie, co oznacza, że skarżący musi podnieść zarzut sprzeczności z Konstytucją przepisu będącego podstawą normatywną orzeczenia stanowiącego o jego wolnościach lub prawach. Nie jest dopuszczalne natomiast kwestionowanie – jako niekonstytucyjnego – indywidualnego rozstrzygnięcia organów władzy publicznej, bo mogłoby to doprowadzić do stworzenia nadzoru judykacyjnego Trybunału Konstytucyjnego nad sądownictwem powszechnym i administracyjnym, co pozostawałoby w oczywistej sprzeczności z kompetencjami Trybunału Konstytucyjnego określonymi w art. 188 Konstytucji (zob. wyrok z 1 lipca 2008 r., SK 40/07, OTK ZU nr 6/A/2008, poz. 101 oraz postanowienie z 13 października 2008 r., SK 20/08, OTK ZU nr 8/A/2008, poz. 146).
Skarżący nie zadośćuczynił także innemu obowiązkowi warunkującemu dopuszczalność wystąpienia ze skargą konstytucyjną – nie wskazał naruszonych konstytucyjnych wolności lub praw ani sposobu ich naruszenia (art. 47 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o TK).
W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wielokrotnie podkreślano, że prawidłowe wykonanie przez skarżącego obowiązku przedstawienia, jakie konstytucyjne prawa lub wolności (i w jaki sposób) zostały naruszone przez przepisy stanowiące przedmiot wnoszonej skargi konstytucyjnej, polegać musi nie tylko na wskazaniu (numerycznym) postanowień Konstytucji, z którymi – zdaniem skarżącego – niezgodne są kwestionowane przepisy, ale również na precyzyjnym przedstawieniu treści prawa lub wolności, wywodzonych z tych postanowień, a naruszonych przez prawodawcę. Powinna temu towarzyszyć szczegółowa i precyzyjna argumentacja uprawdopodabniająca stawiane zarzuty. Z powyższego obowiązku nie może zwolnić skarżącego, działający niejako z własnej inicjatywy, Trybunał Konstytucyjny, który w obecnym stanie prawnym nie może podejmować spraw z urzędu (por. postanowienie TK z 14 stycznia 2009 r., Ts 21/07, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 91; zob. też wyrok TK z 24 czerwca 2008 r., SK 16/06, OTK ZU nr 5/A/2008, poz. 85). Wobec powyższego, nie można uznać numerycznego przywołania art. 42 ust. 1 Konstytucji za spełnienie przez skarżącego ustawowych wymogów przewidzianych dla skargi konstytucyjnej.
Skarga konstytucyjna dotknięta jest również poważnym uchybieniem formalnym – powołane jako wzorce kontroli przepisy Konstytucji albo nie stanowią źródła samoistnych praw podmiotowych i dlatego nie mogą być podstawą skargi konstytucyjnej (art. 2 oraz art. 10), albo też nie pozostają w jakimkolwiek związku z kwestionowanymi normami ustawowymi (art. 42 ust. 1 Konstytucji). Trudno bowiem uznać, że pomiędzy konstytucyjną zasadą domniemania niewinności a regułami wyznaczającymi rolę sądów cywilnych w kontekście zasady kontradyktoryjności zachodzi związek treściowy. W tej części zatem podstawa skargi jest nieadekwatna, a zarzuty tego środka ochrony konstytucyjnych wolności lub praw – są oczywiście bezzasadne.

Z uwagi na powyższe, Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 oraz art. 46 i art. 47 ustawy o TK, odmawia nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.