Pełny tekst orzeczenia

356/5/B/2010

POSTANOWIENIE

z dnia 2 listopada 2009 r.

Sygn. akt Ts 99/09



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Mirosław Wyrzykowski,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Biura Ochrony Osób i Mienia „Persona” sp. z o.o. w sprawie zgodności:

1) art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.);

2) art. 21 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.) z

art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 oraz art. 177 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 17 kwietnia 2009 r. zarzucono, że art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) oraz art. 21 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.; dalej u.k.s.c.) są niezgodne z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 oraz art. 177 Konstytucji. Ponadto, pełnomocnik skarżącej wniósł o określenie wysokości oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania przed Trybunałem. Równocześnie wniósł o zobowiązanie przez Trybunał Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie do przesłania dokumentów znajdujących się w aktach sprawy o sygnaturze VII GC 291/08 i przeprowadzenie dowodu z tych dokumentów.

Zaskarżonym przepisom skarżąca zarzuciła, niczym nieuzasadniony, zbytni rygoryzm, skutkujący w szczególności zamknięciem drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą.

Postanowieniem z 16 września 2008 r. (sygn. akt VII GC 291/08) Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ, VII Wydział Gospodarczy, odrzucił zażalenie skarżącej reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika na postanowienie z 31 lipca 2008 r. o odrzuceniu sprzeciwu. W uzasadnieniu sąd przyjął, że zażalenie wniesione przez radcę prawnego nie zostało opłacone. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie, X Wydział Gospodarczy, oddalił postanowieniem z 16 grudnia 2008 r. (sygn. akt X Gz 288/08) wniesione w tej sprawie zażalenie. Powyższe postanowienie zostało doręczone skarżącej 19 stycznia 2009 r.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Wniesionej skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, albowiem merytoryczne rozpatrzenie sformułowanych w niej zarzutów jest zbędne.


Kwestionowany przez skarżącą przepis art. 1302 § 3 k.p.c. był już przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego, także w kontekście wskazanych w skardze konstytucyjnej wzorców kontroli. Wyrokiem z 28 maja 2009 r. w sprawie o sygnaturze P 87/08 Trybunał orzekł, że: „art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.), w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłacone zażalenie, wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji” (OTK ZU nr 5/A/2009, poz. 72).

Należy również podkreślić, że kwestia konstytucyjności przepisu będącego przedmiotem wniesionej skargi była również przedmiotem oceny Trybunału w sprawie SK 33/07. W wyroku z 17 listopada 2008 r. Trybunał orzekł, że: „art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłaconą apelację wniesioną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji” (OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 154, zob. również wyrok z 14 września 2009 r., SK 47/07, OTK ZU nr 8/A/2009, poz. 122).

We wskazanych wyrokach Trybunał Konstytucyjny, odwołując się do poglądów wyrażonych we wcześniejszych orzeczeniach, stwierdził między innymi, że nie można mówić o nadmiernym rygoryzmie, jeżeli strona postępowania zastąpiona jest w postępowaniu przed sądem powszechnym przez adwokata, radcę prawnego czy rzecznika patentowego. Z samej bowiem istoty zastępstwa procesowego wypełnianego przez profesjonalnego pełnomocnika wynika uprawnione założenie, że pełnomocnik ten będzie działał fachowo, zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą oraz należytą starannością. Dopuszczalność stosowania surowszego rygoru w odniesieniu do pism procesowych, obarczonych brakami formalnymi, wnoszonych przez pełnomocników procesowych będących profesjonalistami została potwierdzona w orzecznictwie Trybunału (por. wyroki TK z: 12 września 2006 r., SK 21/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 103; 20 grudnia 2007 r., P 39/06, OTK ZU nr 11/A/2007, poz. 161).

Wymóg adresowany do profesjonalnego pełnomocnika, ustanowiony w art. 1302 § 3 k.p.c., nie może być również uznany za nadmierny, nie stanowi też zbyt dużego utrudnienia. Tym samym brak jest podstaw do uznania, że nałożony przez ustawodawcę rygoryzm związany z odrzuceniem nieopłaconych zarzutów od nakazu zapłaty wniesionych przez stronę reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika narusza prawo do sądu.

Istotnego novum, uzasadniającego nadanie skardze dalszego biegu, nie może stanowić także wskazanie jako wzorca jej kontroli art. 177 Konstytucji. Analizując zarzut naruszenia przez zaskarżone przepisy tej regulacji, Trybunał miał na względzie treść art. 79 ust. 1 Konstytucji. Przepis ten, określając zakres kontroli konstytucyjnej w sprawach toczących się na skutek wniesienia skargi, wskazuje w sposób jednoznaczny, że jako wzorzec kontroli mogą służyć tylko te przepisy ustawy zasadniczej, które kreują prawa lub wolności konstytucyjne. Ramy skargi konstytucyjnej wyznaczone przez art. 79 ust. 1 Konstytucji skutkują zawężeniem stosowanych wzorców kontroli, dlatego też art. 177 Konstytucji nie może stanowić podstawy kontroli w postępowaniu wszczętym w wyniku skargi konstytucyjnej, gdyż nie jest źródłem wolności lub praw.



Osobnego omówienia wymaga kwestia oceny zgodności ze wskazanymi w skardze wzorcami art. 21 u.k.s.c. W odniesieniu do tej regulacji Trybunał Konstytucyjny uznaje, że w obliczu uznania zgodności z Konstytucją art. 1302 § 3 k.p.c. zarzut niekonstytucyjności art. 21 u.k.s.c stał się bezprzedmiotowy, a orzekanie o jego zgodności z przepisami Konstytucji zbędne. Problem zgodności wskazanego przepisu – mającego jedynie charakter techniczny, a służącego ułatwieniu uiszczania opłat – z przepisami Konstytucji może być rozważany wyłącznie w związku z regulacjami wprowadzającymi sankcję jego niewykonania. Nie budzi wątpliwości Trybunału, iż w obliczu uznania art. 1302 § 3 k.p.c., skutkującego odrzuceniem nienależycie opłaconego pisma procesowego wniesionego przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego, za zgodny ze wskazanymi wzorcami, orzekanie o zgodności art. 21 u.k.s.c., regulującego jedynie sposób obliczania opłaty sądowej, jest zbędne.



Art. 39 ust. l pkt 1 ustawy o TK stanowi, że Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Taki stan rzeczy ma niewątpliwie miejsce, gdy zaskarżony przepis prawny był już przedmiotem kontroli jego zgodności z Konstytucją w innej sprawie rozpoznawanej przez Trybunał (zob. postanowienia z: 3 października 2001 r., SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218; 25 listopada 2002 r., SK 30/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 88 oraz 26 marca 2002 r., P 3/02, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 22).

Jednocześnie na marginesie należy wskazać, że wniesienie skargi konstytucyjnej przez profesjonalnego pełnomocnika obarczone jest obowiązkiem załączenia pełnomocnictwa do jej sporządzenia. W niniejszej sprawie takiego pełnomocnictwa nie załączono, jednak z uwagi na powyższą okoliczność – samodzielnie przesądzającą o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, jak również mając na uwadze zasadę ekonomiki procesowej, Trybunał Konstytucyjny uznał, że w sprawie będącej przedmiotem niniejszego rozpoznania nie zachodzi konieczność wzywania skarżącego do uzupełnienia powyższego braku.

Odmowa nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu czyni bezprzedmiotowym rozpoznanie wniosku w sprawie zwrotu kosztów postępowania przed Trybunałem. Jednocześnie Trybunał zwraca uwagę skarżącej, że w świetle zasady legalizmu, określonej w art. 7 Konstytucji, a odnoszącej się do wszystkich organów władzy państwowej, nieuprawnionym pozostaje żądanie ingerencji w sprawy zastrzeżone do wyłącznej właściwości niezawisłych sądów.



Tym samym, biorąc pod uwagę unormowanie art. 39 ust. 1 pkt 1 oraz art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.