Pełny tekst orzeczenia

175/3/B/2009


POSTANOWIENIE
z dnia 7 kwietnia 2009 r.
Sygn. akt Ts 165/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Mazurkiewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Bogdana Dołkowskiego w sprawie zgodności:
1) art. 35 ust. 4, art. 35 ust. 1 i art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, ze zm.) z art. 2, art. 32 i art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 184 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) z art. 79 ust. 1 i art. 190 ust. 4 Konstytucji;
3) art. 165 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.) z art. 2 i art. 32 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 21 lipca 2007 r. zakwestionowano zgodność: art. 35 ust. 4, art. 35 ust. 1 i art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, ze zm.; dalej: ustawa o VAT) z art. 2, art. 32 i art. 217 Konstytucji; art. 184 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.) z art. 79 ust. 1 i art. 190 ust. 4 Konstytucji; art. 165 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.; dalej: ordynacja podatkowa) z art. 2 i art. 32 Konstytucji.
W ocenie skarżącego, zastosowanie kwestionowanych przepisów doprowadziło do dyskryminacji podatkowej (art. 2 i art. 32 Konstytucji), polegającej na podwójnym opodatkowaniu akcyzą w zakresie regeneracji zużytych olejów smarowych. Skarżący twierdzi, że art. 35 ust. 4, art. 35 ust. 1 i art. 37 ust. 1 ustawy o VAT były podstawą wydania rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 stycznia 1998 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 2, poz. 3, ze zm.; dalej: rozporządzenie w sprawie podatku akcyzowego), które, jego zdaniem, jest niezgodne z art. 217 Konstytucji. Skarżący wyraził ponadto zastrzeżenia do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 lutego 2007 r. (sygn. akt I FSK 221/06), podnosząc, że treść wyroku nie uwzględniła orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 grudnia 2004 r. (SK 35/02, OTK ZU nr 11/A/2004, poz. 119), co prowadzi do naruszenia art. 190 i art. 79 ust. 1 Konstytucji. Natomiast art. 165 ordynacji podatkowej, uniemożliwiając wznowienie postępowania, jest niezgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została sporządzona w oparciu o następujący stan faktyczny. Dyrektor Izby Celnej w Toruniu postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2005 r. (znak: 430000-WPA-9116-17/2005/WW) odmówił wszczęcia postępowania w sprawie wniosku skarżącego o stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 28 stycznia 2002 r. (znak: PP1-732-66/01), utrzymującej w mocy decyzję Inspektora Kontroli Skarbowej w Urzędzie Kontroli Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 15 stycznia 2001 r. (znak: WD-4-431-67/2000/730-1/2001) w sprawie określenia skarżącemu (który prowadził działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „Bodex” w Bydgoszczy) wysokości zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym za miesiące od lipca do listopada 1998 r. Dyrektor Izby Celnej w Toruniu postanowieniem z dnia 15 czerwca 2005 r. (znak: 430000-WPA-9116-17/2005/WW) utrzymał w mocy postanowienie Dyrektora Izby Celnej w Toruniu z dnia 7 kwietnia 2005 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 14 grudnia 2005 r. (sygn. akt I SA/Bd 488/05) oddalił skargę na to postanowienie. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 1 lutego 2007 r. (sygn. akt I FSK 221/06) oddalił skargę kasacyjną ze względu na bezzasadność wszelkich podniesionych zarzutów.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 września 2007 r. wezwano skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia, przez: wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa skarżącego i w jaki sposób – jego zdaniem – zostały naruszone przez zakwestionowane w skardze konstytucyjnej przepisy ordynacji podatkowej, p.p.s.a., ustawy o VAT i rozporządzenia w sprawie podatku akcyzowego; wyjaśnienie, w jakim zakresie przepisy zakwestionowane w skardze konstytucyjnej były podstawą prawną ostatecznego orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, wydanego w sprawie skarżącego.
Skarżący pismem z 26 września 2007 r. odniósł się do stwierdzonych braków formalnych skargi.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem prawnym, którego rozpatrzenie wymaga uprzedniego spełnienia szeregu przesłanek, wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46-48 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Podstawową przesłanką dopuszczalności merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wskazanie konstytucyjnej wolności lub prawa, do naruszenia których doszło poprzez wydanie ostatecznego rozstrzygnięcia na podstawie kwestionowanego w skardze przepisu oraz określenie sposobu tego naruszenia. Konieczność wykazania naruszenia konstytucyjnej wolności lub prawa wynika z istoty skargi konstytucyjnej. Prawo do jej wniesienia warunkowane jest bowiem istnieniem naruszonej konstytucyjnej wolności lub prawa, których ochronie ma służyć skarga. Podkreślić przy tym należy, iż chodzi tu tylko o wolności lub prawa konstytucyjne o charakterze podmiotowym, przysługujące osobiście podmiotowi, który występuje ze skargą.

2. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zarówno w uzasadnieniu skargi, jak i w treści pisma, nadesłanego w wykonaniu zarządzenia sędziego Trybunału z dnia 12 września 2007 r., nie nastąpiło konieczne doprecyzowanie, jakie prawa lub wolności konstytucyjne skarżącego oraz w jaki sposób zostały – jego zdaniem – naruszone. Co istotne, skarżący nie wyjaśnił również, w jakim zakresie przepisy zakwestionowane w skardze konstytucyjnej były podstawą prawną ostatecznego orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, wydanego w sprawie skarżącego.

2.1. Skarżący nie tylko nie wskazał, na czym polega – w jego przypadku – naruszenie przez art. 35 ust. 4, art. 35 ust. 1 i art. 37 ust. 1 ustawy o VAT zasady równości wobec prawa (art. 32 Konstytucji), ale uczynił ją samoistną podstawą skargi. Dopuszczalność powoływania się na art. 32 Konstytucji jako źródło konstytucyjnych praw lub wolności, których naruszenie legitymuje do wniesienia skargi konstytucyjnej, była wielokrotnie przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego. W postanowieniu z dnia 24 października 2001 r. (SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225) Trybunał Konstytucyjny, orzekając w pełnym składzie, stwierdził, iż wynikająca z art. 32 Konstytucji zasada równości stanowi samodzielnie jedynie zasadę ogólną, mającą charakter niejako prawa „drugiego stopnia”, tzn. przysługującego w związku z konkretnymi normami prawnymi, a nie w oderwaniu od nich – „samoistnie”. Teza ta znajduje swoje uzasadnienie w specyfice przyjmowanego na gruncie Konstytucji rozumienia „równości”, która nie ma charakteru abstrakcyjnego i absolutnego, ale „funkcjonuje zawsze w pewnym kontekście sytuacyjnym, odniesiona musi być do zakazów lub nakazów albo nadania uprawnień określonym jednostkom (grupom jednostek) w porównaniu ze statusem innych jednostek (grup)”. W związku z powyższym dopuszczalność powołania się w skardze konstytucyjnej na naruszenie zasady równości winna zostać ograniczona wyłącznie do przypadków, w których zostanie wskazane konkretne podmiotowe prawo, wolność lub obowiązek o charakterze konstytucyjnym, w zakresie których zasada ta została naruszona.

2.2. Trybunał przypomina, że niedopuszczalne jest również uczynienie samoistną podstawą skargi konstytucyjnej art. 2 Konstytucji. Zasady ujęte w art. 2 Konstytucji oraz inne przepisy wyrażające zasady ogólne nie mają charakteru samoistnych praw lub wolności konstytucyjnych o charakterze podmiotowym (por. postanowienie TK z dnia 20 grudnia 2007 r., SK 42/06, OTK ZU nr 11/A/2007, poz. 167 i powołane tam orzeczenia). Trybunał Konstytucyjny nie wyklucza, że w pewnych wypadkach art. 2 Konstytucji może stanowić podstawę skargi konstytucyjnej, choć ewentualność tę należy traktować jako wyjątkową i subsydiarną. Po pierwsze, jeżeli skarżący wskaże wywiedzione z art. 2 Konstytucji prawa lub wolności, które wyraźnie nie zostały wysłowione w treści innych przepisów konstytucyjnych, to ten przepis będzie pełnił funkcję samodzielnego wzorca kontroli konstytucyjności prawa (zob. postanowienie TK z dnia 24 stycznia 2001 r., Ts 129/00, OTK ZU nr 4/B/2002, poz. 248). Po drugie, jeżeli skarżący odwoła się do jednej z zasad wyrażonych w art. 2 Konstytucji dla uzupełnienia lub wzmocnienia argumentacji dotyczącej naruszenia praw i wolności statuowanych w innym przepisie konstytucyjnym, to art. 2 Konstytucji pełnić będzie funkcję pomocniczego wzorca kontroli występującego w powiązaniu z innym przepisem konstytucyjnym (zob. wyrok TK z dnia 6 lutego 2002 r., SK 11/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 2).
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w rozpatrywanej sprawie skarżący nie wskazał żadnych naruszonych praw lub wolności, których istnienie wywodziłby z treści art. 2 Konstytucji. Przepis ten nie może zatem stanowić samodzielnego wzorca kontroli art. 35 ust. 4, art. 35 ust. 1 i art. 37 ust. 1 ustawy o VAT.

2.3. Skarżący nie wskazał również, na czym polega – w jego przypadku – naruszenie przez art. 35 ust. 4, art. 35 ust. 1 i art. 37 ust. 1 ustawy o VAT art. 217 Konstytucji. Zarzucił jedynie, że wydane na ich podstawie rozporządzenie w sprawie podatku akcyzowego prowadzi do podwójnego opodatkowania regeneracji zużytych olejów smarowych.

3. Skarżący wniósł o zbadanie zgodności art. 184 p.p.s.a., w zakresie wydania błędnego orzeczenia NSA z dnia 1 lutego 2007 r. (sygn. akt I FSK 221/06), z art. 79 ust. 1 i art. 190 ust. 4 Konstytucji.
Trybunał podkreśla, że zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Skarżący żąda natomiast zbadania zgodności z Konstytucją wydanego w jego sprawie orzeczenia NSA. Tak określony przedmiot skargi konstytucyjnej z oczywistych względów wykracza poza zakres właściwości Trybunału Konstytucyjnego, wyznaczony przez art. 79 ust. 1 Konstytucji (por. postanowienie TK z dnia 21 czerwca 1999 r., Ts 56/99, OTK ZU nr 6/1999 poz. 143).

4. Kwestionując zgodność art. 165 ordynacji podatkowej z art. 2 i art. 32 Konstytucji, skarżący uchybił obowiązkowi wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa skarżącego i w jaki sposób zostały naruszone. Natomiast powołanie art. 2 oraz art. 32 Konstytucji jako samoistnych wzorców kontroli jest niedopuszczalne z przyczyn, o których mowa w pkt 2.1. i 2.2. niniejszego uzasadnienia.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK, postanowił jak w sentencji.