Pełny tekst orzeczenia

238/4/B/2009

POSTANOWIENIE
z dnia 21 lipca 2009 r.
Sygn. akt Ts 184/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Bohdan Zdziennicki – przewodniczący


Teresa Liszcz – sprawozdawca


Adam Jamróz,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 października 2007 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Hanny Cz.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W sporządzonej przez pełnomocnika skarżącej skardze konstytucyjnej zakwestionowana została zgodność z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej art. 227 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848, ze zm.). Zaskarżonemu przepisowi prawa spółdzielczego skarżąca zarzuciła niezgodność z art. 2, art. 32 oraz art. 64 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Postanowieniem z 12 października 2007 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu tego orzeczenia stwierdzono, że zaskarżony art. 227 § 1 prawa spółdzielczego nie był podstawą prawną ostatecznego orzeczenia wydanego w sprawie, w związku z którą skarżąca wystąpiła ze skargą konstytucyjną. Wyroki wydane przez orzekające w tej sprawie sądy oparte były bowiem na przepisach ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminie i zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266, ze zm.). Regulowany kwestionowanym przepisem prawa spółdzielczego problem tytułu prawnego skarżącej do zajmowanego lokalu mieszkalnego, a także kwestia orzeczonej przez sąd eksmisji z tego lokalu, pozostawały zaś poza zakresem orzekania w sprawie.
Zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego wniósł pełnomocnik skarżącej. Podniesiono w nim, że wydanie merytorycznego orzeczenia o niezgodności z Konstytucją art. 227 § 1 prawa spółdzielczego jest konieczne dla ochrony wolności i praw skarżącej. Stwierdzenie niekonstytucyjności tego przepisu spowoduje bowiem, iż przywrócone zostanie prawo skarżącej do lokalu; upadną tym samym podstawy prawne zarówno dla orzeczonej eksmisji, jak i roszczeń odszkodowawczych z tytułu zajmowania tego lokalu bez tytułu prawnego. Zdaniem skarżącej, zachodzi więc bezpośredni związek pomiędzy treścią zaskarżonego przepisu prawa spółdzielczego a skutkami prawnymi wydanych w sprawie skarżącej orzeczeń sądowych (w tym i orzeczenia w przedmiocie roszczeń odszkodowawczych z tytułu zajmowania lokalu bez tytułu prawnego). W zażaleniu podkreślono także, iż w przypadku wątpliwości co do zrealizowania przesłanek skargi konstytucyjnej, przyjąć należy domniemanie na rzecz dopuszczalności merytorycznego rozpoznania wniesionej skargi konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty zażalenia wniesionego przez pełnomocnika skarżącej nie zasługują na uwzględnienie.
Zasadniczą przesłanką odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu było stwierdzenie, że będący jej przedmiotem art. 227 § 1 prawa spółdzielczego nie może być uznany za podstawę prawną ostatecznego orzeczenia, wydanego w sprawie, w związku z którą skarga została skierowana. W tym zakresie należy w pełni podtrzymać stanowisko zaprezentowane w zaskarżonym postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego. Ponownie podkreślić trzeba, że w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji jedynym dopuszczalnym przedmiotem skargi konstytucyjnej może być przepis, który stanowił normatywną podstawę orzeczenia wydanego w sprawie skarżącego. Nie wystarczy więc samo stwierdzenie, że zakwestionowany przepis został uwzględniony przez sąd orzekający w sprawie jako element sytuacji, w jakiej znalazł się skarżący. Wykazywany w zażaleniu związek art. 227 § 1 prawa spółdzielczego z roszczeniami odszkodowawczymi kierowanymi wobec skarżącej ma wyłącznie taki – pośredni – charakter. Ocena prawna tych roszczeń nie była bowiem przeprowadzana przez sąd na podstawie zakwestionowanego w skardze przepisu prawa spółdzielczego, ale na gruncie unormowań innego aktu prawnego, tj. ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminie i zmianie Kodeksu cywilnego. Jeszcze raz podkreślić należy, iż samo przywołanie przez sąd orzekający w sprawie skarżącej art. 227 § 1 prawa spółdzielczego, a także wywołanych przez ten przepis następstw w zakresie jej sytuacji w odniesieniu do zajmowanego lokalu, nie są wystarczające do przyjęcia, że przepis ten stanowił podstawę prawną wyroku wydanego przez sąd orzekający w przedmiocie odszkodowania za korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, okoliczność ta nie budzi żadnych wątpliwości, stąd też – wbrew sugestii wyrażonej w zażaleniu – nie ma potrzeby, ani też podstaw do odwoływania się w tej sytuacji do dyrektywy nakazującej zinterpretowanie jej w sposób umożliwiający merytoryczne rozpoznanie wniesionej skargi konstytucyjnej.
Na marginesie powyższych ustaleń należy stwierdzić, iż nieuwzględnienie zażalenia na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu analizowanej skardze konstytucyjnej w żadnym razie nie przesądza o dopuszczalności poddania zakwestionowanego w niej przepisu weryfikacji ze strony Trybunału Konstytucyjnego, realizowanej jednakże w innym trybie kontroli prawa. W odniesieniu do zaskarżonego art. 227 § 1 prawa spółdzielczego zauważyć w związku z tym trzeba, że problem konstytucyjności tego unormowania uczyniono przedmiotem pytania prawnego skierowanego do Trybunału Konstytucyjnego (sprawa o sygn. P 56/08). Pytanie prawne sformułowane zostało przez skład orzekający Sądu Okręgowego w Warszawie (postanowienie z 15 kwietnia 2008 r., sygn. akt XXIV C 190/08), w związku z rozpoznawaniem sprawy z powództwa o ustalenie, skierowanego przez skarżącą przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-Własnościowej w Konstancinie-Jeziornie.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należy stwierdzić, iż Trybunał Konstytucyjny słusznie odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.