Pełny tekst orzeczenia

482/6/B/2009

POSTANOWIENIE
z dnia 17 września 2009 r.
Sygn. akt Ts 388/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Biernat,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Janusza B. w sprawie zgodności:
art. 163 § 1 w związku z art. 194 § 1 oraz art. 101 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 51 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 5 grudnia 2008 r., skarżący zakwestionował zgodność art. 163 § 1 w związku z art. 194 § 1 oraz art. 101 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.) z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 51 ust. 4 Konstytucji.
W opinii skarżącego z art. 163 § 1 w związku z art. 194 § 1 p.p.s.a. wynika norma, która zwalnia sąd z obowiązku sporządzenia pisemnego uzasadnienia ogłoszonego na rozprawie postanowienia o odmowie uzupełnienia orzeczenia kończącego postępowanie sądowe. Przepisy te ograniczają – zdaniem skarżącego – prawa strony do wglądu w motywy działania sądu. Z kolei pod adresem art. 101 § 1 pkt 2 p.p.s.a. skarżący formułuje zarzut naruszenia prawa do sprostowania informacji, albowiem przepis ten uniemożliwia stronie żądanie uzupełnienia protokołu rozprawy o treść ustnego uzasadnienia orzeczenia niepodlegającego bezpośredniemu zaskarżeniu.
Skarga konstytucyjna została skierowana w oparciu o następujący stan faktyczny.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku postanowieniem z 3 czerwca 2008 r. (sygn. akt II SAB/Bk 5/08) odrzucił skargę na bezczynność Rady Miejskiej w Sokółce w przedmiocie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego z uwagi na niedopuszczalność skargi. Skarżący wystąpił z wnioskiem o uzupełnienie tego orzeczenia, który postanowieniem WSA w Białymstoku z 28 sierpnia 2008 r. został oddalony. Skarżący zwrócił się z kolejnym wnioskiem, w którym żądał uzasadnienia postanowienia z 28 sierpnia 2008 r. oddalającego wniosek o uzupełnienie postanowienia z 3 czerwca 2008 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku odmówił sporządzenia uzasadnienia, ponieważ postanowienie z 28 sierpnia 2008 r. jako niezaskarżalne tego nie wymaga. Następnie skarżący zwrócił się z wnioskiem o uzupełnienie protokołu rozprawy z 28 sierpnia 2008 r. przez zapisanie w nim treści ustnego uzasadnienia wydanego w tym dniu postanowienia o oddaleniu wniosku o uzupełnienie postanowienia WSA w Białymstoku z 3 czerwca 2008 r. Zarządzeniem z 4 listopada 2008 r. Przewodniczący Wydziału oddalił wniosek. Skarżący odwołał się do tego rozstrzygnięcia, w wyniku czego postanowieniem z 27 listopada 2008 r. (sygn. akt II SAB/Bk 5/08) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku nie uwzględnił odwołania.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) przewidują liczne przesłanki formalne, warunkujące dopuszczalność skargi konstytucyjnej, wśród których istnieje – wynikający z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – wymóg wskazania konstytucyjnych wolności lub praw naruszonych przez zastosowanie kwestionowanej regulacji normatywnej oraz wskazanie sposobu naruszenia tego prawa (wolności). Prawidłowe spełnienie przedmiotowych warunków wymaga nie tylko wskazania przysługujących skarżącemu i jednocześnie naruszonych przez zastosowanie kwestionowanych regulacji praw podmiotowych, ale również wykazania – przez porównanie zakresu treściowego normy ustawowej oraz normy konstytucyjnej – którego z wymagań Konstytucji kwestionowany przepis podkonstytucyjny nie spełnia. Z uwagi na obowiązującą w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym zasadę skargowości (art. 66 ustawy o TK) organ ten nie może – działając ex officio – usunąć stwierdzonych uchybień. Skutkują one odmową nadania skardze dalszego biegu już na etapie wstępnej jej kontroli.
Skarga konstytucyjna w niniejszej sprawie zawiera dwie grupy zarzutów. Po pierwsze, odnosi się do konieczności pisemnego uzasadnienia postanowienia oddalającego postanowienie o odmowie uzupełnienia orzeczenia odrzucającego skargę. W opinii skarżącego brak podania tych motywów narusza prawo do sądu, a w szczególności nie pozwala na poznanie argumentów przemawiających za danym rozstrzygnięciem. Ocena zakwestionowanych przepisów nie może abstrahować od przebiegu postępowania w sprawie. Wojewódzki Sąd Administracyjny postanowieniem z 3 czerwca 2008 r. (sygn. akt II SAB/Bk 5/08) odrzucił skargę na bezczynność Rady Miejskiej w Sokółce. Postanowienie to zostało uzasadnione i doręczone skarżącemu, który zaskarżył je skargą kasacyjną do NSA, występując jednocześnie z wnioskiem o jego uzupełnienie w trybie art. 157 § 1 p.p.s.a. Wniosek o uzupełnienie wyroku jest środkiem rektyfikacyjnym, którego celem jest zagwarantowanie, że sąd jednym rozstrzygnięciem obejmie całość sprawy. Z treści przepisu wynika, że żądanie strony dokonania uzupełnienia wyroku może mieć miejsce, gdy sąd nie orzekł o całości skargi albo nie zamieścił w wyroku dodatkowego orzeczenia. Co istotne, uzupełnieniu w trybie przewidzianym w art. 157 § 1 p.p.s.a. podlega wyłącznie wyrok (postanowienie, zarządzenie), nie zaś jego uzasadnienie (zob. J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2008, s. 397). Ponadto należy podkreślić, że w doktrynie prawa postępowania sądowoadministracyjnego prezentowany jest pogląd, zgodnie z którym ewentualne braki uzasadnienia – z uwagi na fakt, że jest ono podporządkowane pewnym założeniom metodycznym – mogą być kwestionowane wyłącznie w postępowaniu odwoławczym (zob. B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Wyd. Wolters Kluwer 2006, s. 340). Wniosek ten potwierdza również Naczelny Sąd Administracyjny (zob. postanowienie NSA z 27 stycznia 2005 r., sygn. akt FSK 365/04, Monitor Podatkowy nr 5/2005, s. 35). Postanowienie nieuwzględniające wniosku, o którym mowa w art. 157 § 1 p.p.s.a., jest niezaskarżalne i z tego względu nie ma konieczności jego uzasadnienia (art. 163 § 1 p.p.s.a.). Skarżący może bowiem dochodzić zmiany postanowienia równolegle w drodze skargi kasacyjnej (B. Dauter, Prawo…, op. cit., s. 344). Postępowanie rektyfikacyjne w niniejszej sprawie toczyło się równolegle z postępowaniem kasacyjnym. Jeśli zatem – w ocenie skarżącego – WSA w Białymstoku nieprecyzyjnie umotywował orzeczenie, bądź też nie rozważył wszelkich okoliczności sprawy, to obowiązujące przepisy p.p.s.a. pozwalały na sformułowanie stosownych zarzutów w skardze kasacyjnej, zgodnie bowiem z art. 174 p.p.s.a. podstawę tego środka może stanowić zarzut naruszenia przez sąd administracyjny I instancji przepisów postępowania. W ten sposób mogło dojść do uwzględnienia racji skarżącego i wyeliminowania ewentualnego stanu naruszenia jego praw. Innymi słowy, kontrola instancyjna postanowienia WSA w Białymstoku z 3 czerwca 2008 r. stanowiła dostateczną gwarancję praw skarżącego i dlatego w ocenie Trybunału Konstytucyjnego skarżący – w zakresie, w jakim skarga odnosi się do art. 163 § 1 w związku z art. 194 § 1 p.p.s.a. – nie uprawdopodobnił naruszenia jego konstytucyjnych praw podmiotowych, nie spełnił więc przesłanki dopuszczalności skargi, o której mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.
Skarga konstytucyjna jest niedopuszczalna także w części odnoszącej się do niezgodności z Konstytucją art. 101 § 1 pkt 2 p.p.s.a. Żądanie umieszczenia w protokole zawierającym przebieg rozprawy, na której zapadło postanowienie o odmowie uzupełnienia postanowienia WSA z 3 czerwca 2008 r. ustnych motywów tej odmowy, wynikało z negatywnej oceny skarżącego przedmiotowego orzeczenia. Jednakże, jak już wyżej wspomniano, zarzuty proceduralne pod adresem postanowienia z 3 czerwca 2008 r. mogły zostać zgłoszone w skardze kasacyjnej do NSA i – w razie ich trafności – stanowić podstawę do jego uchylenia. Wszelkie dalsze czynności skarżącego – w tym żądanie uzupełnienia protokołu z przebiegu rozprawy – miały znaczenie drugoplanowe w sytuacji, gdy kwestionowane przezeń orzeczenie zostało poddane kontroli instancyjnej.
Niedopuszczalność skargi wynika również z oczywistej bezzasadności jej zarzutów. Niepodobna twierdzić, że uszczupleniu uległo prawo do poznania motywów orzeczeń sądowych (wywiedzione z art. 45 ust. 1 Konstytucji), w sytuacji, gdy postanowienie o odrzuceniu skargi, a także wydane w wyniku skargi kasacyjnej rozstrzygnięcie NSA zostały wyczerpująco uzasadnione. Brak obowiązku umotywowania postanowienia o odmowie uzupełnienia uzasadnienia jest spójny z możliwością postawienia sądowi administracyjnemu I instancji zarzutu naruszenia przepisów postępowania w tym zakresie. Tym samym nie można uznać, że ustawodawca dopuścił się naruszenia zasady zaufania obywatela do państwa (art. 2 Konstytucji), skoro istnieją mechanizmy procesowe dochodzenia skarżącemu praw.
Po drugie, powołany jako wzorzec kontroli art. 51 ust. 4 Konstytucji, jest w ocenie Trybunału nieadekwatny. Zakres przedmiotowy tego przepisu (stanowiący część regulacji normującej autonomię informacyjną jednostki) obejmuje informacje o podmiotach prawa prywatnego. Trybunał Konstytucyjny w swym dotychczasowym orzecznictwie zwracał uwagę, że ochrona życia prywatnego, o której stanowi art. 47 Konstytucji, obejmuje między innymi autonomię informacyjną, która oznacza prawo do samodzielnego decydowania o ujawnianiu innym informacji dotyczących swojej osoby, jak również prawo do kontrolowania tych informacji, jeżeli znajdują się w dyspozycji innych podmiotów (zob. wyroki TK z: 20 listopada 2002 r., K 41/02, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 83; 19 lutego 2002 r., U 3/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 3). Trybunał uznaje przy tym, że prywatność i autonomia informacyjna obejmują między innymi informacje o majątku i sferze ekonomicznej jednostki. Nadto – jak wskazano w wyroku TK z 5 marca 2003 r. (K 7/01, OTK ZU nr 3/A/2003, poz. 19) – art. 51 ust. 4 Konstytucji odnosi się do kwestii prawdziwości informacji gromadzonych o osobie. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego nieadekwatność wzorca kontrolnego wynika z odmiennych zakresów treściowych normy konstytucyjnej (art. 51 ust. 4) oraz ustawowej (art. 163 § 1 oraz art. 101 § 1 pkt 2 p.p.s.a.). Przedmiotem pierwszej z nich jest zagadnienie ochrony prywatności, komponentem której jest autonomia informacyjna jednostki, podczas gdy regulacja drugiej z norm odnosi się do elementów orzeczeń sądowych oraz protokołów i możliwości ich uzupełniania. Wyroki sądowe nie są zbiorem danych w rozumieniu art. 51 Konstytucji, w związku z powyższym nie znajdują do nich zastosowania przepisy gwarancyjne, o których mowa w art. 51 ust. 2-4 Konstytucji.
Należy również zwrócić uwagę, że uczynienie z art. 2 Konstytucji wzorca kontroli jest możliwe, dopiero gdy skarżący sprecyzuje, w zakresie jakich praw lub wolności statuowanych w przepisach konstytucyjnych zasady te doznały niedozwolonego uszczerbku lub ograniczenia; zob. przykładowo postanowienia TK: z 13 września 2005 r. (Ts 7/05, OTK ZU nr 6/B/2005, poz. 243); z 19 listopada 2007 r. (Ts 152/06, OTK ZU nr 5/B/2008, poz. 195). Stąd – wbrew opinii skarżącego – zakwestionowane przepisy nie mogą zostać poddane kontroli w oderwaniu od naruszenia innych, konstytucyjnych praw podmiotowych. Skoro jednak Trybunał Konstytucyjny uznał zarzuty skargi za nieuprawdopodobnione i oczywiście bezzasadne, badanie zgodności kwestionowanych przepisów z art. 2 Konstytucji jest niedopuszczalne.

Mając na uwadze powyższe Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.