Pełny tekst orzeczenia

436/6/B/2009

POSTANOWIENIE
z dnia 5 listopada 2009 r.
Sygn. akt Tw 16/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Janusz Niemcewicz – przewodniczący
Zbigniew Cieślak – sprawozdawca
Marek Kotlinowski,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 września 2009 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Samorządnego Związku Zawodowego Taksówkarzy Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

1. W dniu 22 maja 2009 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Samorządnego Związku Zawodowego Taksówkarzy Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: SZZT RP) o zbadanie zgodności art. 110 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, ze zm.; dalej: prawo bankowe) w odniesieniu do zdania „bank może pobierać przewidziane w umowie (...) opłaty za wykonywanie innych czynności (...)” oraz art. 5 ust. 1 pkt 2 prawa bankowego z art. 2, art. 64 ust. 3 i art. 31 ust. 3 Konstytucji.

2. Postanowieniem z 22 września 2009 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania wnioskowi dalszego biegu.
Zdaniem Trybunału, zarówno zakres zaskarżenia, jak i argumentacja przedstawiona w rozpatrywanym wniosku świadczyły jednoznacznie o tym, że SZZT RP zmierza do realizacji celów ogólnospołecznych, tzn. ochrony interesu każdego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą (przedsiębiorcy), zobowiązanego do posiadania rachunku bankowego, za prowadzenie którego bank pobiera opłaty. Trybunał stwierdził, że aktywność o takim charakterze nie mieści się w konstytucyjnym uprawnieniu do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm, przyznanym związkom zawodowym przez art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 ustawy zasadniczej. Zakres zaskarżenia wyznaczony we wniosku SZZT RP, wykraczając poza ramy ograniczonej rzeczowo zdolności procesowej związku zawodowego, „konsumował” cechy wniosku, który mogą złożyć jedynie podmioty legitymowane generalnie (art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji). Okoliczność powyższa przesądziła o niedopuszczalności wydania orzeczenia i uzasadniła tym samym, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji, odmowę nadania dalszego biegu wnioskowi SZZT RP.

3. W zażaleniu z 2 października 2009 r. SZZT RP wniósł o „(...) rozpoznanie wniosku na rozprawie”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy o TK, wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6-7 ustawy o TK). Na etapie rozpatrzenia zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Dlatego Trybunał analizuje te zarzuty zażalenia, które poddają w wątpliwość trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

2. Wnioskodawca kwestionuje w zażaleniu stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny, że SZZT RP, inicjując kontrolę zgodności art. 110 i art. 5 ust. 1 pkt 2 prawa bankowego z art. 2, art. 64 ust. 3 i art. 31 ust. 3 Konstytucji, przekroczył zakres przyznanej mu ograniczonej rzeczowo zdolności procesowej (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji), co uzasadniło odmowę nadania wnioskowi dalszego biegu z uwagi na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
SZZT RP podnosi, że „nie ma zatem znaczenia, kto inicjuje abstrakcyjną kontrolę norm, lecz znaczenie będzie miał wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który doprowadzi do uregulowania zobowiązań wobec banku nie tylko organizacji zawodowej, ale w równej mierze, zgodnie z normami art. 64 ust. 2 Konstytucji, również organizacjom pracowników i organizacjom pracodawców”.

3. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, powyższe stanowisko SZZT RP wynika z niezrozumienia charakteru legitymacji, przyznanej podmiotom w sprawach abstrakcyjnej kontroli norm.
Trybunał przypomina, że legitymacja ogólna (generalna) oznacza prawo do zakwestionowania każdego aktu (normy) niezależnie od tego, na ile treść tego aktu dotyczy zakresu działania wnioskodawcy. Przysługuje ona podmiotom wymienionym w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji (np. Prezydent RP, Marszałek Sejmu, Prezes Rady Ministrów), które działając w interesie ogólnopaństwowym lub ogólnospołecznym, dążą do wyeliminowania z systemu prawa norm hierarchicznie niezgodnych. Natomiast legitymacja ograniczona rzeczowo oznacza prawo do zakwestionowania tylko takich aktów (norm), które dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Przysługuje ona podmiotom wymienionym w art. 191 ust. 1 pkt 2- 5 Konstytucji (np. ogólnokrajowym organom związków zawodowych).
Trybunał Konstytucyjny wyjaśnił w zaskarżonym postanowieniu, że „uprawnienie związków zawodowych do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm dotyczy wyłącznie aktów normatywnych, które odnoszą się w sposób bezpośredni do statusu prawnego pracowników, bądź kształtują ich relację z pracodawcami (ochrona interesów pracowniczych). Analogicznie, zdolność wnioskowa organizacji pracodawców obejmuje ochronę interesów pracodawców związanych z zatrudnianiem pracowników, zaś organizacji zawodowych – ochronę interesów związanych z wykonywaniem określonego zawodu”.

4. Trybunał Konstytucyjny ustalił, że wnioskodawca abstrahuje w zażaleniu od specyfiki legitymacji związku zawodowego, w szczególności wyrażając przekonanie, że wyrok Trybunału odniesie skutek również w stosunku do członków organizacji zawodowych i organizacji pracodawców, będących adresatami zaskarżonych przepisów. Nie ulega zatem wątpliwości, że wnioskodawca działa w interesie ogólnospołecznym, wykraczając poza granice uprawnień przyznanych przez art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji, co prawidłowo stwierdził Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu.
Jedynie na marginesie należy zwrócić uwagę, że argumenty zażalenia koncentrują się na wykazaniu niezgodności kwestionowanych przepisów z art. 64 ust. 2 Konstytucji, który we wniosku, stanowiącym załącznik do uchwały nr 2/03/09 z 3 marca 2009 r. Zarządu Krajowego SZZT RP, nie został wskazany jako wzorzec kontroli.

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.