Pełny tekst orzeczenia

443/6/B/2010

POSTANOWIENIE
z dnia 15 grudnia 2010 r.
Sygn. akt Ts 123/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Wojciech Hermeliński – przewodniczący


Marek Zubik – sprawozdawca


Zbigniew Cieślak,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Łukasza M.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 22 maja 2009 r. skarżący zarzucił niezgodność: art. 77 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.; dalej: u.s.p.) z art. 10 ust. 1, art. 173, art. 178 ust. 1 oraz art. 180 ust. 2 w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji; art. 542 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji; art. 547 § 1 k.p.k. z art. 45 ust. 1, art. 78, art. 176 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji. Skarżący zarzucił, że zaskarżony art. 77 § 1 pkt 1 u.s.p., przewidujący możliwość delegacji sędziego do pełnienia obowiązków w innym sądzie przez działającego w imieniu Ministra Sprawiedliwości podsekretarza stanu, narusza zasadę trójpodziału władzy, wyrażoną w art. 10 Konstytucji, a także art. 173, art. 178 ust. 1 oraz art. 180 ust. 2 w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem skarżącego, art. 542 § 3 k.p.k. w zakresie, w jakim odmawia mu prawa do powoływania się na bezwzględną przyczynę odwoławczą wymienioną w art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k., pozbawia go prawa do sądu, a zatem jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Skarżący wskazał ponadto na niezgodność art. 547 § 1 k.p.k. z art. 45 ust. 1, art. 78, art. 176 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji, polegającą na braku możliwości zaskarżenia postanowienia sądu apelacyjnego bądź Sądu Najwyższego w przedmiocie oddalenia wniosku o wznowienie prawomocnego postępowania.
Postanowieniem z 14 czerwca 2010 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Niedopuszczalność nadania biegu skardze konstytucyjnej wynikała z: (1) braku wskazania przepisów Konstytucji, mogących w trybie skargi konstytucyjnej stanowić samodzielne wzorce kontroli, (2) braku wykazania naruszenia konstytucyjnych praw i wolności, a także (3) faktu, że zaskarżony art. 547 § 1 k.p.k. nie był podstawą ostatecznego orzeczenia w sprawie skarżącego. Trybunał przypomniał, że art. 77 § 1 pkt 1 u.s.p. był przedmiotem oceny Trybunału Konstytucyjnego w wyroku z 15 stycznia 2009 r. (K 45/07, OTK ZU nr 1/A/2009, poz. 3) i stwierdził w tym zakresie wystąpienie negatywnej przesłanki procesowej w postaci zakazu ne bis in idem, skutkującej niedopuszczalnością nadania biegu skardze konstytucyjnej. Odnosząc się do art. 178 ust. 1 Konstytucji, Trybunał przypomniał, że przepis ten nie może być uznany za adekwatny wzorzec kontroli w trybie skargi konstytucyjnej. Oceniając zarzuty związane z art. 542 § 3 k.p.k., Trybunał stwierdził, że w tym zakresie skarżący nie wykazał naruszenia przysługujących mu praw i wolności. Trybunał podkreślił m.in., że ocena zasadności zarzutu skarżącego dokonana została m.in. przez Trybunał Konstytucyjny we wskazanym wyżej wyroku K 45/07 z 15 stycznia 2009 r. Przesłanką odmowy nadania biegu w zakresie badania zgodności art. 547 § 1 k.p.k. było ustalenie, że przepis ten nie był podstawą orzeczenia wydanego w sprawie skarżącego. Skarżący kwestionował bowiem reguły dopuszczalności wnoszenia zażalenia wyłączające w jego sytuacji możliwość zaskarżenia rozstrzygnięcia w przedmiocie wznowienia postępowania. Jednak orzeczeniem, które wskazał skarżący jako ostateczne orzeczenie o jego prawach i wolnościach, było postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 18 lutego 2009 r., w którym Sąd ten oddalił wniosek obrońcy skarżącego o wznowienie postępowania. Skarżący nie wnosił żadnych środków odwoławczych od wskazanego wyżej postanowienia. Trybunał stwierdził zatem, że podstawą orzekania sądu w sprawie skarżącego nie mógł być zaskarżony przepis, który określa zasady wnoszenia zażalenia od postanowienia w przedmiocie wniosku o wznowienie postępowania.
Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu wniósł pełnomocnik skarżącego. Wskazał w nim, że wbrew ustaleniom zawartym w zaskarżonym postanowieniu skarżący wyczerpał przysługującą mu drogę prawną. Na postanowienie oddalające wniosek o wznowienie postępowania lub pozostawiające go bez rozpoznania zażalenie nie przysługuje bowiem wtedy, kiedy postanowienie wydał sąd apelacyjny lub Sąd Najwyższy. Bezcelowe było zatem, zdaniem skarżącego, składanie zażalenia tylko w celu uzyskania orzeczenia, które odrzucałoby taki środek odwoławczy. Zdaniem skarżącego, z art. 79 ust. 1 Konstytucji, gdzie mowa jest o akcie prawnym, na podstawie którego orzeczono ostatecznie o wolnościach lub prawach skarżącego, nie wynika możliwość odmowy nadania biegu niniejszej skardze konstytucyjnej. Skarżący wskazał także ponownie na okoliczności, które w jego przekonaniu przesądzają o niezgodności zaskarżonego art. 547 § 1 k.p.k. z Konstytucją.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń dokonanych w tym postanowieniu i w ocenie Trybunału nie zasługują na uwzględnienie.
Skarżący nie kwestionuje prawidłowości rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego w odniesieniu do zaskarżonych przepisów art. 77 § 1 pkt 1 u.s.p. oraz art. 542 § 3 k.p.k., w tym zatem zakresie aktualne pozostają ustalenia poczynione przez Trybunał w zaskarżonym postanowieniu. Zasadnicze znaczenie ma ocena zarzutów skarżącego w odniesieniu do ustaleń dotyczących zaskarżonego art. 547 § 1 k.p.k.
Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 547 § 1 k.p.k. na postanowienie oddalające wniosek o wznowienie postępowania lub pozostawiające go bez rozpoznania przysługuje zażalenie, chyba że orzekł o tym sąd apelacyjny lub Sąd Najwyższy. Przepis ten określa zasady wnoszenia środka odwoławczego, tj. prawo do wniesienia zażalenia na odmowę wznowienia postępowania. Z pewnością zatem za ostateczne orzeczenie w zakresie zaskarżonego art. 547 § 1 k.p.k. nie może być uznane samo postanowienie o odmowie wznowienia postępowania (por. postanowienie TK z 22 lipca 2009 r., Ts 243/08). Trybunał wielokrotnie podkreślał w swoim orzecznictwie – co trafnie wskazano w zaskarżonym postanowieniu – że przedmiotem skargi konstytucyjnej może być jedynie ta regulacja prawna, która była podstawą ostatecznego orzeczenia odnoszącego się do praw lub wolności konstytucyjnych skarżącego (por. postanowienia TK z: 24 września 2008 r., Ts 307/07, OTK ZU nr 4/B/2009, poz. 270; 21 lipca 2009 r., Ts 184/07, OTK ZU nr 4/B/2009, poz. 238; 8 kwietnia 2008 r., Ts 122/07, OTK ZU nr 4/B/2009, poz. 233).
Skarżący wskazuje na brak możliwości zaskarżenia postanowienia o odmowie wznowienia postępowania, jako uzasadnienie dla uznania orzeczenia zapadłego w sprawie za ostateczne orzeczenie wydane na podstawie art. 547 § 1 k.p.k. W tym zakresie przypomnieć należy, że skarga konstytucyjna jest wyjątkowym środkiem ochrony praw i wolności jednostki. Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Wyczerpanie drogi prawnej w danej sprawie, jako nakaz poszukiwania korzystnego rozstrzygnięcia przed powołanymi do tego organami, wskazuje na wyjątkowość instytucji skargi konstytucyjnej. Nie eliminuje jednak wymogu uzyskania ostatecznego orzeczenia na podstawie zaskarżonego przepisu. Wymóg ten wynika wprost z Konstytucji, a jego niespełnienie przesądza o braku podstaw do rozpoznania skargi konstytucyjnej. Zgodnie bowiem z art. 79 ust. 1 Konstytucji, skarga konstytucyjna może być wniesiona jedynie „w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji”. Koniecznym konstytucyjnym warunkiem wniesienia skargi konstytucyjnej jest zatem uzyskanie orzeczenia wydanego na podstawie kwestionowanego przepisu. Wymóg ten zapobiega przekształceniu kontroli w trybie skargi konstytucyjnej w kontrolę abstrakcyjną przepisów prawa, do której Trybunał Konstytucyjny w tym zakresie nie jest uprawniony.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.