Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 17 listopada 2010 r.
Sygn. akt Ts 156/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Grzybowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Zakładów Chemicznych „Rudniki” S.A. w sprawie zgodności:
1) art. 47 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 79 w zw. z art. 190 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
2) art. 36 ust. 2 i 3, art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) oraz § 17 Regulaminu Trybunału Konstytucyjnego (M. P. z 2006 r. Nr 72, poz. 720) z art. 2, art. 45 ust. 1 i art. 79 Konstytucji,
3) art. 36 ust. 4 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) w zw. z art. 378 § 1, art. 397 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zw. z art. 20 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 2, art. 78, art. 79 Konstytucji,
4) art. 328 § 2, art. 361 w zw. z art. 379 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zw. z art. 20 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) z art. 2, art. 78 i art. 79 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

Skarżąca wniosła o stwierdzenie, że art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) w zw. z art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 tej ustawy są niezgodne z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 79 w zw. z art. 190 ust. 4 Konstytucji w zakresie, w jakim ten zespół przepisów prawa pozwala sędziom Trybunału Konstytucyjnego na uznaniowe przyjęcie lub odmowę przyjęcia do rozpoznania skargi konstytucyjnej, w której skarżący nie kwestionuje przepisu jako takiego, lecz jego określone rozumienie, z jakim spotkał się w praktyce przy ostatecznym rozstrzygnięciu o jego konstytucyjnych prawach. Chodzi o takie rozumienie, które – zdaniem skarżącego – ostatecznie doprowadziło do naruszenia wskazanych przez niego w skardze konstytucyjnej praw. Ponadto skarżąca wniosła o stwierdzenie, że art. 36 ust. 2 i 3 związku z art. 49 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz § 17 Regulaminu Trybunału Konstytucyjnego (M. P. z 2006 r. Nr 72, poz. 720), odczytywane z uwzględnieniem treści § 18 tego Regulaminu a contrario, są niezgodne z art. 2, art. 45 ust. 1 i art. 79 Konstytucji w zakresie, w jakim ten zespół przepisów pozwala sędziemu Trybunału Konstytucyjnego w zarządzeniu wzywającym do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, która nie jest oczywiście bezzasadna, na ogólnikowe wskazywanie na wymagania, jakie powinna spełniać każda skarga konstytucyjna. Skarżąca wniosła również o stwierdzenie, iż art. 36 ust. 4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym w zw. z art. 378 § ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w zw. z art. 397 § 2 tego kodeksu w zw. z art. 20 ustawy Trybunale Konstytucyjnym są niezgodne z art. 2, art. 45 ust. 2, art. 78 i art. 79 Konstytucji, ze względu na zbyt krótki termin na przygotowanie i wniesienie zażalenia na postanowienie o odmowie przyjęcia skargi konstytucyjnej do rozpoznania. Skarżąca zakwestionowała również art. 328 § 2 w zw. z art. 361 w zw. z art. 379 § 3 k.p.c. w zw. z art. 20 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, uznając ich niezgodność z art. 2, art. 78 i art. 79 Konstytucji w zakresie, w jakim ten zespół przepisów pozwala na uzasadnianie przyczyn odmowy przyjęcia skargi konstytucyjnej do rozpoznania innymi okolicznościami niż całkowite niewykonanie lub niedostateczne wykonanie zarządzenia sędziego Trybunału do usunięcia braków skargi konstytucyjnej. Zdaniem skarżącej, kodeks postępowania cywilnego nie zawiera przepisu, który pozwoliłby sądowi rozpoznającemu środek odwoławczy na jego oddalenie, jeżeli orzeczenie będące przedmiotem takiego środka, mimo wadliwego uzasadnienia, w swej istocie odpowiada obowiązującemu prawu.
Skarga konstytucyjna została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny. Postanowieniem z dnia 21 maja 2007 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Zakładów Chemicznych „Rudniki” S.A. w Rudnikach, stwierdziwszy, że jest to skarga na stosowanie prawa. Postanowieniem z dnia 10 marca 2009 r. Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia skarżącej na powyższą odmowę, uznając podstawy odmowy za prawidłowe.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Niniejsza skarga konstytucyjna jest niedopuszczalna z dwóch powodów: część sformułowanych w niej zarzutów dotyczy stosowania prawa, pozostałe są oczywiście bezzasadne. Przedmiot skargi konstytucyjnej, będącej środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw, jest określony bezpośrednio przez art. 79 Konstytucji. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej jest wniosek o zbadanie zgodności aktu normatywnego z Konstytucją. Z powyższego wynika, że przedmiotem skargi konstytucyjnej nie mogą być akty stosowania prawa. Wskazany przepis formułuje również wprost warunki dopuszczalności skargi konstytucyjnej. Jak trafnie wskazał Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z dnia 21 maja 2007 r., sygn. Ts 124/06, odmawiając nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej: „jedynym dopuszczalnym przedmiotem skargi konstytucyjnej może być unormowanie wykazujące złożoną (dwojaką) kwalifikację. Po pierwsze, winno być ono podstawą prawną ostatecznego orzeczenia, z wydaniem którego wiąże skarżący zarzut naruszenia przysługujących mu w świetle postanowień Konstytucji praw lub wolności. Po drugie, to w normatywnej treści uregulowań kwestionowanych w skardze konstytucyjnej tkwić winna bezpośrednia przyczyna niedozwolonej ingerencji organów stosujących prawo w sferę konstytucyjnie chronionych praw podmiotowych skarżącego. (…) przedmiotem skargi konstytucyjnej nie może być sam akt zastosowania kwestionowanych przepisów w indywidualnej sprawie skarżącego” (OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 77).
W niniejszej sprawie skarżąca wskazuje na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 marca 2009 r. jako na ostateczne orzeczenie naruszające jej prawa w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz na przepisy ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, regulaminu Trybunału Konstytucyjnego i kodeksu postępowania cywilnego – jako na źródło naruszenia swych konstytucyjnych praw. Wskazanym postanowieniem oddalono zażalenie skarżącej na cytowane wyżej postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 maja 2007 r., sygn. Ts 124/06, uznając tym samym prawidłowość podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Odmawiając nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że jest ona skierowana przeciwko aktowi stosowania prawa, co czyni ją niedopuszczalną. Zarówno postanowienie z dnia 21 maja 2007 r., jak i postanowienie z dnia 10 marca 2009 r. nie stanowią ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącej w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. Podstawą obu postanowień był w pierwszej kolejności art. 79 ust. 1 Konstytucji. Skarżąca, kwestionując te postanowienia, domaga się de facto kontroli prawidłowości zastosowania przez Trybunał Konstytucyjny art. 79 ust. 1 Konstytucji. Żądanie takie jest niedopuszczalne, gdyż, po pierwsze, niedopuszczalna jest skarga na stosowanie prawa, po drugie, źródłem naruszenia konstytucyjnych praw skarżącej nie może być przepis Konstytucji (por. postanowienia z dnia 23 kwietnia 2009 r., Ts 163/07, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 110 oraz 17 lutego 2010 r., Ts 74/08, niepubl.). Kwestionowanie prawidłowości odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, polegającej na przyjęciu, że przedmiotem skargi jest akt stosowania prawa, a nie akt normatywy, jest dopuszczalne wyłącznie w postępowaniu zażaleniowym. Postępowanie takie zakończyło się względem skarżącej oddaleniem jej zażalenia.
Również zarzut skargi konstytucyjnej skierowany przeciwko art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym dotyczy płaszczyzny stosowania prawa. Wynika to wprost z następującego fragmentu skargi konstytucyjnej: „skarżący nie kwestionuje przepisu jako takiego, lecz w takim jego rozumieniu, z jakim spotkał się w praktyce przy ostatecznym rozstrzygnięciu o jego konstytucyjnych prawach”. Z powyższego wynika, że nie treść zaskarżonego przepisu, lecz jego zastosowanie przez Trybunał Konstytucyjny miało prowadzić do naruszenia praw skarżącej spółki. Nawet gdyby przyjąć, że zarzut skarżącej jest dopuszczalny, należałoby go uznać za oczywiście bezzasadny w rozumieniu art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Skarżąca twierdzi, że art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym został błędnie zinterpretowany i dlatego należy obecnie wydać tzw. wyrok interpretacyjny, ustalający prawidłowe rozumienie tego przepisu. Tymczasem w cytowanym wyżej postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 maja 2007 r., sygn. Ts 124/06, w odniesieniu do tego przepisu stwierdzono, co następuje: „Z powyższą konstrukcją przedmiotu skargi konstytucyjnej ściśle koresponduje treść obowiązków nałożonych na skarżącego przez ustawodawcę. Do podstawowych zaliczyć należy konieczność wskazania sposobu, w jaki przepisy stanowiące przedmiot wnoszonej skargi naruszają unormowania konstytucyjne wyrażające podmiotowe prawa skarżącego (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym). W świetle opisanego wyżej przedmiotu skargi nie budzi przy tym wątpliwości, iż argumentacja skargi nie może koncentrować się wyłącznie na wadliwym sposobie zastosowania tych przepisów przez organy orzekające w sprawie skarżącego, ale na przedstawieniu argumentacji, która uprawdopodobni zarzut, że to w ich normatywnej treści tkwiła bezpośrednia przyczyna naruszenia konstytucyjnych wolności i praw skarżącego. (…) Od powyższego odróżnić jednak należy sytuację, w której podmiot kwestionujący konstytucyjność ustawy lub innego aktu normatywnego ogranicza się do podważenia prawidłowości sposobu jednostkowego zastosowania zawartych w nich przepisów”. Tak rozumiany przepis ustawy stanowi prostą konsekwencję wymogu sformułowanego w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Twierdzenie, że jest odwrotnie i domaganie się innej wykładni tego przepisu należy uznać za oczywiście bezzasadne.
Za oczywiście bezzasadne należy też uznać zarzuty skierowane przeciwko pozostałym, wymienionym w skardze konstytucyjnej przepisom ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, regulaminu Trybunału Konstytucyjnego oraz kodeksu postępowania cywilnego. W odniesieniu do ogólnikowości podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w sprawie o sygn. Ts 124/06, należy stwierdzić – jak wyżej – że podstawy te wynikają wprost z art. 79 ust. 1 Konstytucji. Są one poza tym jednoznaczne – wskazanie, że skarga konstytucyjna, wbrew dyspozycji art. 79 ust. 1 Konstytucji, została skierowana przeciwko aktom stosowania prawa. Twierdzenie skarżącej, w myśl którego odmowa nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej może zostać oparta wyłącznie na całkowitym lub częściowym niewykonaniu zarządzenia wzywającego do uzupełnienia braków skargi, opiera się na nieporozumieniu. Pomijając fakt, że w sprawie Ts 124/06 zarządzenie takie nie zostało wykonane, należy wskazać, że zarówno Konstytucja, jak i ustawa o Trybunale Konstytucyjnym wskazują na przyczyny niedopuszczalności skargi konstytucyjnej leżące poza art. 36 ustawy. Poza cytowanymi wyżej wymogami płynącymi wprost z art. 79 ust. 1 Konstytucji, należy wskazać również na art. 39 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
Za oczywiście bezzasadny należy również uznać zarzut skierowany przeciwko art. 36 ust. 4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Jak wskazuje praktyka postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, fachowy pełnomocnik nie powinien mieć żadnego problemu z ustosunkowaniem się w ciągu 7 dni od daty doręczenia postanowienia o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej do podstaw tej odmowy.

Reasumując, merytoryczne rozpoznanie niniejszej skargi konstytucyjnej i wydanie wyroku jest niedopuszczalne w rozumieniu art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Niedopuszczalność ta wynika z tego, że przedmiot skargi konstytucyjnej wykracza poza zakres art. 79 ust. 1 Konstytucji. Ponadto, cześć podniesionych w skardze konstytucyjnej zarzutów jest oczywiście bezzasadna w rozumieniu art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.