Pełny tekst orzeczenia

183/3/B/2010

POSTANOWIENIE
z dnia 30 czerwca 2010 r.
Sygn. akt Ts 270/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Mazurkiewicz – przewodniczący
Marek Kotlinowski – sprawozdawca
Ewa Łętowska,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 stycznia 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Romana P.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 3 września 2008 r. wniesiono o zbadanie zgodności art. 40 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Skarżący zarzucił, że „zaskarżony przepis godzi w określone w art. 45 ust. 1 Konstytucji podmiotowe prawo do bezstronnego rozpatrzenia sprawy przez sąd, ograniczając wyłączenie sędziego z mocy samej ustawy do spraw, w których sędzia ten w braku wyłączenia kontrolowałby orzeczenie ze swym udziałem”.
Zarządzeniem Trybunału Konstytucyjnego z 8 września 2009 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do uzupełnienia braku formalnego skargi konstytucyjnej przez dokładne określenie sposobu naruszenia konstytucyjnych praw i wolności skarżącego, wyrażonych w art. 45 ust. 1 Konstytucji przez zaskarżony przepis art. 40 § 1 pkt 6 k.p.k. Zarządzenie zostało skutecznie doręczone pełnomocnikowi skarżącego 15 września 2009 r. (potwierdzenie odbioru w aktach sprawy), zatem siedmiodniowy termin do uzupełnienia braków skargi upłynął 22 września 2009 r. Pismo zatytułowane „Odpowiedź na zarządzenie z 8 września 2009 r.”, nadane 22 września 2009 r., sporządził i podpisał osobiście skarżący.
Postanowieniem z 22 stycznia 2010 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu z uwagi na nieuzupełnienie w terminie braków formalnych skargi konstytucyjnej. W uzasadnieniu postanowienia Trybunał wskazał, że obowiązkowe zastępstwo w postępowaniu sądowokonstytucyjnym nie ogranicza się do sporządzenia skargi konstytucyjnej i zażalenia na postanowienie odmawiające nadania jej dalszego biegu, ale także obejmuje sporządzenie pisma procesowego stanowiącego uzupełnienie wskazanych w trybie art. 36 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) braków skargi. Zgodnie z art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, nieusunięcie braków skargi konstytucyjnej w ustawowym terminie 7 dni od daty zawiadomienia stanowi samoistną podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
W zażaleniu z 8 lutego 2010 r., wniesionym przez profesjonalnego pełnomocnika, skarżący zarzucił naruszenie: art. 36 ust. 3 ustawy o TK przez odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej spełniającej wszystkie warunki formalne; art. 36 ust. 3 w zw. z ust. 2 ustawy o TK przez wezwanie do usunięcia braków bez ich wskazania i określenia; art. 48 ustawy o TK przez jego niewłaściwe zastosowanie wobec pisma niebędącego skargą lub zażaleniem oraz niebędącego ich uzupełnieniem lub usunięciem jakiegokolwiek braku; art. 29 ust. 1 ustawy o TK w zw. z art. 79 ust. 1 w zw. z art. 33 ust. 1 Konstytucji przez „odmowę skarżącemu prawa osobistego popierania swej sprawy wyjaśnieniami i argumentacją zawartą w piśmie nieobjętym obowiązkiem zastępstwa w sporządzaniu pism, niebędącym skargą lub zażaleniem oraz niebędącego ich uzupełnieniem lub usunięciem jakiegokolwiek jej braku, a także poprzez błędne ustalenie faktyczne ustanowienia pełnomocnika w postępowaniu przed Trybunałem w sytuacji wyłącznie osobistego wniesienia i popierania skargi”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś argumenty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie. Przedmiotem kontroli dokonywanej przez Trybunał Konstytucyjny w wyniku wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej jest jedynie prawidłowość dokonanego w nim rozstrzygnięcia.
Trybunał Konstytucyjny ustalił, że w zażaleniu nie sformułowano stanowiska, które podważyłoby stwierdzenie przez Trybunał w zaskarżonym postanowieniu nieuzupełnienia w terminie braku formalnego, zgodnie z zarządzeniem Trybunału z 8 września 2009 r., co na podstawie art. 36 ust. 2 w zw. z art. 49 ustawy o TK stanowi samodzielną podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Wbrew twierdzeniom skarżącego, art. 48 ust. 1 w zw. z art. 49 w zw. z art. 36 ustawy o TK ustanawia przymus adwokacko-radcowski nie tylko do sporządzenia skargi konstytucyjnej i zażalenia, ale także do innych czynności procesowych w postępowaniu, w tym wniosku o przywrócenie terminu (por. postanowienie z 11 lutego 2010 r., Ts 20/08, niepubl.) oraz uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej.
Trybunał uznał za stosowne przypomnieć, jaka jest rola procesowa profesjonalnych pełnomocników w postępowaniu zainicjowanym skargą konstytucyjną. Przymus adwokacko-radcowski został wprowadzony w interesie skarżącego (por. postanowienia TK z: 25 października 2000 r., Ts 24/00, OTK ZU nr 7/2000, poz. 268 oraz 15 lipca 2004 r., Ts 11/04, OTK ZU nr 3/B/2004, poz. 206). U podstaw jego wprowadzenia znajduje się, obok nadzwyczajnego charakteru tego środka jako instrumentu ochrony praw i wolności konstytucyjnych, przede wszystkim dążenie do zapewnienia prawidłowego sformułowania skargi konstytucyjnej i uczynienia jej środkiem zdolnym do wszczęcia postępowania wstępnego przed Trybunałem Konstytucyjnym, a równocześnie chęć ograniczenia spraw, w których skarga byłaby środkiem przedwczesnym, zbędnym lub niedopuszczalnym z punktu widzenia ochrony interesów osób składających taką skargę.
Ponadto, jak wskazał Trybunał w postanowieniu z 6 lipca 2006 r. (Ts 62/06, OTK ZU nr 5/B/2006, poz. 240), obowiązkowe zastępstwo w postępowaniu sądowokonstytucyjnym nie ogranicza się do sporządzenia skargi konstytucyjnej i zażalenia na postanowienie odmawiające nadania jej dalszego biegu, ale także obejmuje pismo procesowe stanowiące uzupełnienie wskazanych w trybie art. 36 ust. 2 ustawy o TK braków skargi.
Trybunał Konstytucyjny w niniejszym składzie – podzielając pogląd wyrażony w postanowieniu z 25 stycznia 2005 r. (Ts 109/04, OTK ZU nr 1/B/2005, poz. 38) – podkreśla, że w postępowaniu sądowokonstytucyjnym odmowa przekazania skargi do merytorycznego rozpoznania następuje nie dlatego, że skarżący wniósł osobiście w toku postępowania pismo procesowe objęte przymusem adwokackim, ale z tego względu, iż nie zostały spełnione formalne wymogi skargi konstytucyjnej.
W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 47 ust. 1 ustawy o TK, to na skarżącym spoczywa ciężar dokładnego określenia praw lub wolności konstytucyjnych oraz wskazania sposobu tego naruszenia. Spełnieniu wysokich wymagań stawianych treści i formie służy właśnie instytucja przymusu adwokacko-radcowskiego oraz tzw. prawo ubogich, zapewniające osobom niezamożnym możliwość wystąpienia z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu do sporządzenia skargi konstytucyjnej. Skoro uzupełnienie braków zmierza do uzupełnienia treści skargi (i wykazania, że spełnia ona konstytucyjne i ustawowe wymogi), to tym samym uzupełnienie to jest objęte przymusem adwokacko-radcowskim.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 22 stycznia 2010 r. o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.