Pełny tekst orzeczenia

432/6/B/2010


POSTANOWIENIE
z dnia 17 listopada 2010 r.
Sygn. akt Ts 350/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Biernat – przewodniczący
Wojciech Hermeliński – sprawozdawca
Marek Mazurkiewicz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 lutego 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Przedsiębiorstwo Inżynieryjno-Handlowe „Topol”,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej skarżąca zarzuciła niezgodność art. 11531 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 2, art. 7, art. 8, art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji. Niekonstytucyjność tego przepisu skarżąca upatruje w braku w jego dyspozycji sformułowania nakazującego powiadomienie polskiego dłużnika o nadaniu wyrokowi przeciwko niemu klauzuli wykonalności. W jej ocenie zaskarżona norma narusza prawo do jawności postępowania, zapewniające stronie możliwość złożenia wyjaśnień co do istoty sprawy, a także odbiera możliwość skorzystania przez polski podmiot z jurysdykcji sądu polskiego i w konsekwencji skazała skarżącą na poddanie się wyłącznej jurysdykcji odległego sądu we Francji, „która zawsze gorliwie broni interesów swoich obywateli”. Naruszenie art. 2 i art. 7 Konstytucji skarżąca uzasadnia sprzecznością zaskarżonego art. 11531 k.p.c. z art. 379 pkt 6 w zw. z art. 1148 § 1 i 2 k.p.c., art. 379 pkt 5 k.p.c. oraz art. 128 k.p.c. Przepisy Konstytucji – w myśl stanowiska skarżącej – doznały w jej sprawie uszczerbku również ze względu na to, że „w postanowieniu Sądu Okręgowego w Katowicach [w związku z którym skarżąca wniosła skargę konstytucyjną] wystąpił przypadek nieważności postępowania z uwagi na naruszenie art. 379 pkt 6 k.p.c. w związku z dyspozycją art. 1148 § 1 i 2 k.p.c. (…), art. 379 pkt 5 k.p.c. (…), art. 128 k.p.c. (…)”.
Powyższe zarzuty skarżąca sformułowała w związku z następującym stanem faktycznym. Postanowieniem z 18 grudnia 2007 r. (sygn. akt I Co 1540/07) Sąd Rejonowy w Mysłowicach, na wniosek wierzyciela, nadał klauzulę wykonalności postanowieniu Sądu Handlowego w Reims z 14 września 2004 r. (nr 2004-00212) opatrzonemu zaświadczeniem europejskiego tytułu egzekucyjnego wydanym przez Sąd w Reims 10 lipca 2007 r. Postanowieniem z 21 stycznia 2008 r. (sygn. akt jw.) Sąd Rejonowy w Mysłowicach uzupełnił swoje powyższe postanowienie w ten sposób, że zobowiązał komornika do przeliczenia zasądzonej kwoty na walutę polską według średniego kursu złotego w stosunku do waluty euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w dniu poprzedzającym przekazanie należności wierzycielowi. Sąd Okręgowy w Katowicach postanowieniem z 11 września 2008 r. (sygn. akt III Cz 632/08) oddalił zażalenie skarżącej.
Trybunał Konstytucyjny zaskarżonym postanowieniem odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, wskazując, że treści zaskarżonej normy nie można powiązać z okolicznościami ocenianymi przez skarżącą jako naruszenie jej praw podmiotowych; stanowią one przedmiot innych przepisów k.p.c. Skarżąca nie wyjaśniła również – zdaniem Trybunału – w jakim znaczeniu jej wątpliwości odnoszące się do problematyki jurysdykcji krajowej mają swoje źródło w treści zaskarżonego przepisu oraz w jakim aspekcie zostało w ten sposób naruszone prawo do sądu. Trybunał zwrócił ponadto uwagę, że jego kompetencje nie obejmują ani kontroli zgodności przepisów tej samej rangi, ani kontroli rozstrzygnięć sądowych w indywidualnych sprawach.
W zażaleniu wniesionym na powyższe postanowienie skarżąca domagała się rozpoznania zażalenia jako oczywiście uzasadnionego w trybie art. 395 § 2 k.p.c. przez sędziego, który wydał zaskarżone postanowienie i nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Skarżąca powtórzyła, że niezgodność art. 11531 k.p.c. z art. 2, art. 7, art. 8, art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji upatruje w braku w jego dyspozycji sformułowania nakazującego powiadomienie polskiego dłużnika o nadaniu przeciwko niemu klauzuli wykonalności, co pozwoliłoby dłużnikowi uniknąć zapłaty dodatkowych kosztów egzekucji sądowej i uniemożliwiło bezzasadny wypływ z Polski dodatkowych dewiz niezasądzonych nawet wyrokiem zagranicznego sądu na rzecz zagranicznego wierzyciela; to zaś narusza regulacje polskie i unijne przeciwdziałające wprowadzaniu do obrotu wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych bądź nieujawnionych źródeł oraz przeciwdziałające praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Skarżąca wniosła ponadto ponownie o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją zaskarżonego art. 11531 k.p.c., wynikającej z jego sprzeczności z art. 9, art. 128, art. 379 pkt 5 i 6 oraz art. 840 k.p.c., a także art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2010 r. Nr 46, poz. 276; dalej: ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy). W uzasadnieniu zażalenia skarżąca podtrzymała zarzuty odnoszące się do – będącego, w jej ocenie, skutkiem zastosowania zaskarżonej normy – wyłączenia jawności postępowania. Podniosła także, że utrzymanie art. 11531 k.p.c. w niezmienionej formie daje okazję do prania brudnych pieniędzy, ponieważ – w jej ujęciu – „francuscy adwokaci potrafią uzyskać w miejscowym sądzie każde (…) korzystne orzeczenie kosztem strony polskiej”, a nadto pozbawia polskiego obywatela prawa do wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego na podstawie art. 840 k.p.c. przez to, że dłużnik dowie się o nadaniu klauzuli wykonalności po wytransferowaniu jego pieniędzy za granicę. Skarżąca podała ponadto w wątpliwość stanowisko Trybunału, w myśl którego zasada właściwości sądu pozwanego nie ma charakteru konstytucyjnego; jej zdaniem teza ta jest nieprzekonywająca w świetle art. 174-178 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie. Przede wszystkim należy wyjaśnić, że w myśl art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) Trybunał rozpoznaje zażalenia na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu w składzie trzech sędziów Trybunału. Postępowanie w przedmiocie zażalenia reguluje art. 36 ust. 4-7 ustawy o TK. Zgodnie natomiast z art. 20 ustawy o TK przepisy k.p.c. stosuje się w postępowaniu przed Trybunałem tylko w sprawach nieuregulowanych w tej ustawie. W ocenie Trybunału, zasady określone w art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b oraz art. 36 ust. 4-7 ustawy o TK nie pozostawiają miejsca nawet na odpowiednie stosowanie art. 395 § 2 k.p.c. i dlatego zażalenie podlega rozpoznaniu w niniejszym składzie.
Odnosząc się do pozostałych zarzutów, Trybunał stwierdza, że skarżąca nie przedstawiła w zażaleniu żadnych argumentów podważających stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, w myśl którego norma wskazana przez skarżącą jako przedmiot zaskarżenia nie stanowi źródła okoliczności wskazanych przez nią jako naruszenie jej praw podmiotowych. Trybunał w niniejszym składzie podziela zdanie, że zagadnienie powiadomienia dłużnika o nadaniu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności oraz trybu jej nadania zostało uregulowane w innych przepisach k.p.c. niż jego zaskarżony art. 11531. Z zaskarżonego przepisu nie wynika także – podniesione przez skarżącą w zażaleniu – wyłączenie możliwości skorzystania z powództwa przeciwegzekucyjnego. Nie mogą odnieść skutku zarzuty odnoszące się do problematyki ułatwiania prania pieniędzy. Trybunał podkreśla, że podstawę skargi konstytucyjnej może stanowić wyłącznie naruszenie praw lub wolności określonych w Konstytucji; nie jest dopuszczalne rozpoznanie w tym trybie wątpliwości co do wzajemnego stosunku do siebie regulacji równych aktów o randze ustawowej (tu: k.p.c. i ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy). Wbrew tezie skarżącej postawionej w zażaleniu, nie sposób ponadto, w ocenie Trybunału, odnaleźć w art. 174-178 Konstytucji – regulujących konstytucyjne zasady organizacji i funkcjonowania władzy sądowniczej – podstawy dla nadania rangi konstytucyjnej zasadzie właściwości sądu pozwanego.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.