Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 21 czerwca 2010 r.
Sygn. akt Tw 20/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Rzepliński,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Rady Miejskiej w Gliwicach o zbadanie zgodności:
1) art. 21 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 203, poz. 1966, ze zm.),
2) § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 września 2004 r. w sprawie podziału części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin na rok 2005 (Dz. U. Nr 214, poz. 2169) z
art. 167 ust. 1-4 w zw. z art. 2 i art. 7 oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.

UZASADNIENIE

W dniu 21 maja 2010 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Miejskiej w Gliwicach o zbadanie zgodności art. 21 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 203, poz. 1966, ze zm.; dalej: ustawa o dochodach) w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2004 r. do 31 grudnia 2007 r. oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 września 2004 r. w sprawie podziału części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin na rok 2005 (Dz. U. Nr 214, poz. 2169; dalej: rozporządzenie z 2004 r.) z art. 167 ust. 1-4 w zw. z art. 2 i art. 7 oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek przedstawiony przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji).
Ponadto, wstępne rozpoznanie zapobiega nadaniu biegu wnioskowi w sytuacji, gdy postępowanie wszczęte przed Trybunałem Konstytucyjnym podlegałoby umorzeniu z powodu zbędności lub niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), a także, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK). Tym samym wstępne rozpoznanie wniosku umożliwia – już w początkowej fazie postępowania – eliminację spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozstrzygania.

2. Trybunał Konstytucyjny ustalił, że zaskarżony art. 21 ust. 2 ustawy o dochodach w brzmieniu „część równoważącą subwencji ogólnej dzieli się między gminy w celu uzupełnienia dochodów w związku ze zmianą finansowania zadań – w sposób określony na podstawie ust. 3” obowiązywał od 1 stycznia 2004 r. do 31 grudnia 2007 r.
Na mocy art. 1 pkt 10 lit. a w zw. z art. 12 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. Nr 191, poz. 1370, ze zm.; dalej: ustawa zmieniająca), z dniem 1 stycznia 2008 r. art. 21 ust. 2 otrzymał brzmienie „część równoważącą subwencji ogólnej dzieli się między gminy w sposób określony w art. 21a”.
Z kolei zaskarżony art. 21 ust. 3 ustawy o dochodach, zawierający upoważnienie dla ministra właściwego do spraw publicznych do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowego sposobu podziału części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin, został uchylony z dniem 1 stycznia 2008 r. na mocy art. 1 pkt 10 lit. b w zw. z art. 12 ustawy zmieniającej.
Natomiast § 6 rozporządzenia z 2004 r., który określał szczegółowy sposób (zasady) podziału kwoty stanowiącej 30% kwoty części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin na rok 2005 został „skonsumowany” (zrealizowany) w roku obowiązywania tego rozporządzenia (tzn. 2005). Sposób podziału rzeczonych środków finansowych na kolejny rok został bowiem uregulowany w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 29 września 2005 r. w sprawie podziału części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin na rok 2006 (Dz. U. Nr 194, poz. 1621), które weszło w życie z dniem 6 października 2005 r.
Co istotne dla oceny rozpatrywanej sprawy, Rada Miejska w Gliwicach sama przyznaje we wniosku, że „od 1 stycznia 2008 r. art. 21 ust. 2 ustawy otrzymał nowe brzmienie, a ust. 3 został uchylony (…). Na skutek bezpośredniej derogacji art. 21 ust. 2 i 3 ustawy nastąpiła utrata mocy obowiązującej (…) wskazanych przepisów (…). Ponadto § 6 rozporządzenia miał ograniczone w czasie zastosowanie, tj. w odniesieniu do podziału części równoważącej subwencji ogólnej na 2005 r.”.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego nie ulega zatem wątpliwości, że przepisy poddane kontroli we wniosku Rady Miejskiej w Gliwicach utraciły moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał.
Okoliczność powyższa, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, stanowi podstawę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu.

3. Trybunał Konstytucyjny odniósł się również do żądania wnioskodawcy, by zaskarżone przepisy – mimo utraty mocy obowiązującej – zostały poddane kontroli ze względu na konieczność ochrony konstytucyjnych wolności i praw (art. 39 ust. 3 ustawy o TK).
Trybunał Konstytucyjny przypomina, że gmina jako osoba prawna prawa publicznego, sprawując władzę publiczną, nie korzysta z zagwarantowanych osobie fizycznej (w ograniczonym zakresie także osobie prawnej prawa prywatnego) konstytucyjnych wolności i praw (rozdział II ustawy zasadniczej). Status prawny gminy określają przede wszystkim przepisy rozdziału VII Konstytucji „Samorząd terytorialny” (por. postanowienie TK z 22 maja 2007 r., SK 70/05, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 60).
Skoro Rada Miejska w Gliwicach nie jest adresatem konstytucyjnych wolności i praw, to tym samym nie może występować o kontrolę przepisów, które utraciły moc obowiązującą, powołując jako podstawę wydania orzeczenia art. 39 ust. 3 ustawy o TK.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.