Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2013 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku A. K.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o prawo do renty rolniczej

na skutek apelacji pozwanego organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie

z dnia 11 września 2012 r. sygn. akt IV U 522/11

o d d a l a apelację.

Sygn. akt III AUa 1222/12

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 25 kwietnia 2013r.

Decyzją z dnia 25 marca 2011r. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (...) w R. odmówiła wnioskodawczyni A. K. prawa do renty rolniczej z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, dochodzonego wnioskiem z dnia 14 stycznia 2011r. w trybie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników ( jednolity tekst Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.).

Powołując w podstawie prawnej decyzji art. 21 ust. 1 pkt 2 w/w ustawy, organ rentowy stwierdził, że wnioskodawczyni nie spełnia koniecznej przesłanki nabycia prawa do dochodzonego świadczenia, skoro – w świetle orzeczenia Komisji Lekarskiej(...)z dnia 10 marca 2011r. - nie jest całkowicie niezdolna do pracy
w gospodarstwie rolnym.

We wniesionym od powyższej decyzji odwołaniu wnioskodawczyni A. K. kwestionując prawidłowość orzeczenia wydanego przez komisję lekarską
podniosła, iż stan zdrowia uniemożliwia jej wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym.

Odpowiadając na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 11 września 2012r., sygn. akt IV U 522/11 Sąd Okręgowy- Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie zmienił zaskarżoną decyzję
i przyznał wnioskodawczyni A. K. prawo do renty rolniczej od dnia
1 stycznia 2011r. do dnia 31 grudnia 2013r. oraz ustalił brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, iż wnioskodawczyni A. K. ur. (...), w dniu 14 stycznia 2011r. wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem
o przyznanie prawa do renty rolniczej.

W jego rozpoznaniu rolniczy organ rentowy, powołując się na orzeczenie komisji lekarskiej(...) z dnia 10 marca 2011r. ustalające, iż obecnie wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym, wydał w dniu 25 marca 2011r. decyzję odmawiającą prawa do renty rolniczej.

Celem zweryfikowania stanu zdrowia odwołującej Sąd Okręgowy
w Rzeszowie przeprowadził dowód z opinii biegłych lekarzy z zakresu gastroenterologii i chorób wewnętrznych, endokrynologii, diabetologii i chorób wewnętrznych,
a przede wszystkim opinii sporządzonej przez ekspertów Kliniki (...) (...) Instytutu im. (...) w W. wraz z opiniami uzupełniającymi.

W opinii z dnia 8 lipca 2011r. biegły sądowy w zakresie chorób wewnętrznych
i gastroenterologii K. C. rozpoznał u skarżącej: przewlekłe zapalenie wątroby o nieznacznej etiologii bez cech upośledzenia funkcji wątroby oraz niedoczynność tarczycy i stwierdził, że wnioskodawczyni jest zdolna do pracy w gospodarstwie rolnym.

Z kolei w opinii z dnia 27 lutego 2012r. biegła z zakresu endokrynologii, diabetologii i chorób wewnętrznych J. P. uznała, że aktualny stan zdrowia badanej nie narusza sprawności organizmu w stopniu powodującym jej całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym.

Z powyższa opinią nie zgodziła się wnioskodawczyni, podkreślając, że jej schorzenie jest wyjątkowe oraz, że wymaga leczenia supresyjnego, a praca na roli niesie za sobą ryzyko zakażenia chorobami infekcyjnymi i pasożytniczymi.

Sąd przeprowadził dowód z opinii Centrum (...)- Instytutu im. (...) w W..

W wydanej w dniu 27 kwietnia 2012r. opinii rozpoznano u badanej przewlekłe aktywne zapalenie wątroby o dużej aktywności w obrazie mikroskopowym, po wykluczeniu szeregu czynników etiologicznych, rozpoznano autoimmunologiczne zapalenie wątroby bez obecności typowych autoprzeciwciał. Rozpoznane wcześniej zapalenie tarczycy z jej niedoczynnością jest wyrazem tej samej skazy immunologicznej prowadzącej do zapalenia wątroby i stanowi jeden z elementów branych pod uwagę przy rozpoznawaniu zapalenia wątroby. Wskazano, że konieczne jest leczenie przewlekłe trwające co najmniej 2-4 lata, a w okresie leczenia może wykonywać jedynie lekką pracę fizyczną, z uwzględnieniem przerw na odpoczynek dzienny. Praca nie powinna być obarczona zwiększonym ryzykiem urazowości ani nie powinna eksponować pacjentki na zwiększone ryzyko infekcji.

We wnioskach końcowych opinii wskazano, że zasadne jest uznanie czasowej niezdolności do pracy, co najmniej do czasu wykonania badań klinicznych,
z podjęciem dalszych rozstrzygnięć zależnie od wyników i przebiegu klinicznego.

W wyniku zastrzeżeń złożonych przez organ rentowy do powyższej opinii, Sąd zwrócił się do Instytutu o opinię uzupełniającą, w której Instytut należycie wyjaśnił, że A. K. jest całkowicie niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym , a stwierdzone schorzenia uniemożliwiają jej wykonywanie typowych rolniczych czynności.

Jak podkreślił Sąd Okręgowy - opierając się na opiniach biegłych, w tym głównie na opinii Instytutu (uznając tym samym dowód ten za w pełni miarodajny, tu przy podkreśleniu fachowości i zupełności opinii) - aktualny stopień zaawansowania schorzeń wnioskodawczyni powoduje całkowitą niezdolność do pracy poczynając od daty wstrzymania wypłaty zasiłku chorobowego tj. od 1 stycznia 2011r. do 31 grudnia 2013r.

W ocenie Sądu I instancji biegli lekarze sądowi przedstawili rzeczową analizę zebranej w sprawie dokumentacji medycznej, a wynikające z niej wnioski właściwie skonfrontowali z wynikami oględzin lekarskich wnioskodawczyni.

Obecne wyniki przeprowadzonych badań, w ocenie Sądu I instancji, dały podstawę temu, aby stwierdzić, że całkowita niezdolność do pracy ma charakter okresowy i przewidywana jest na okres 2 lat, a okres taki , podzielając pogląd zawarty w opinii Instytutu pozwoli ocenić w wiarygodny sposób stan zdrowia wnioskodawczyni .

W konsekwencji został wydany wyrok zmieniający decyzję organu rentowego i przyznający wnioskodawczyni prawo do renty rolniczej, w oparciu o przepis art. 477 ¹⁴ §2 kpc.

Jednocześnie Sąd I instancji ustalił brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Sąd podkreślił, że w niniejszej sprawie nie ma podstaw do uznania, iż opóźnienie w przyznaniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność.

W wywiedzionej od powyższego orzeczenia apelacji Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w R. domagała się jego zmiany
i oddalenia odwołania ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, zarzucając naruszenie art. 21 ust. 1 pkt 2 i ust. 5 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników ( Dz. U. z 2008r., nr 50, poz. 291 ze zm.) oraz art. 100 ust. 1 ustawy z dnia
17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2009r., nr 153, poz. 1227 ze zm.) w zw. z art. 52 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz zarzucając dowolną i nieobiektywną ocenę dowodów.

Sąd Apelacyjny rozpoznając apelację organu rentowego,

zważył co następuje :

Apelacja Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddziału (...) w R. jest niezasadna i jako taka nie zasługuje na uwzględnienie.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył ustalenia uprawnienia wnioskodawczyni do renty rolniczej, a w szczególności ustalenia, czy spełnia ona przesłankę z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U.
z 2008r., Nr 50, poz. 291ze zm.) tj. czy jest ona osobą całkowicie niezdolną do pracy
w gospodarstwie rolnym, czyli osobą, u której ze względu na pogorszenie się stanu zdrowia istnieją przeciwwskazania do osobistego wykonywania niezbędnych prac
w danym gospodarstwie rolnym, czy niezdolność ma charakter trwały, czy okresowy
i kiedy powstała.

W sprawach dotyczących oceny stanu zdrowia, w których ustaleń faktycznych dokonuje się na podstawie dowodów, wymagających wiedzy medycznej, a więc wiadomości specjalnych, zasadniczym dowodem w postępowaniu sądowym jest dowód z opinii biegłego lekarza lub zespołu biegłych, mający na celu ustalenie stanu zdrowia odwołującego się pod kątem występowania przesłanki warunkującej nabycie prawa do świadczenia, jaką w rozpoznawanej sprawie była całkowita niezdolność do pracy.

Tutejszy Sąd uznał konieczność uzupełnienia w trybie art. 382 kpc, postępowania dowodowego w sprawie przez przeprowadzenie dodatkowo dowodu z opinii uzupełniającej Centrum (...) Instytutu (...) w W., ponieważ w dotychczasowych opiniach znalazły się nieostre określenia z punktu widzenia interpretacji przepisu art. 21 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.
W związku z powyższym wymagało sprecyzowania użytego we wcześniejszych opiniach określenia „uznania czasowej niezdolności do pracy”, czy jest to określenie tożsame z „całkowitą niezdolnością do pracy w gospodarstwie rolnym”.

W odpowiedzi Instytut jednoznacznie i stanowczo stwierdził, że wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym .

Pozwana Kasa nie zgodziła się z opinią uznającą wnioskodawczynię za całkowicie niezdolną do pracy i wniosła o pominięcie dowodu z opinii sądowo-lekarskiej z dnia 27 kwietnia 2012r. jako nierzetelnej, sprzecznej wewnętrznie oraz lekceważącej powagę Sądu oraz rozstrzygnięcie sporu w oparciu o zebrany przez organ rentowy i Sąd I instancji materiał dowodowy, a w związku z tym uwzględnienie apelacji organu rentowego lub o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego.

W tym miejscu podkreślić należy, że ocena niezdolności do pracy wymaga wiadomości specjalnych i musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych, dysponujących specjalistyczną wiedzą medyczną. Natomiast wynik opinii biegłego w żadnej mierze nie może być przedmiotem odmiennych ustaleń Sądu – wynikających jedynie z polemiki z wnioskami biegłego w dziedzinie wymagającej wiedzy specjalistycznej. W przeciwnym wypadku bowiem doszłoby do naruszenia art. 233 § 1 kpc
( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7.07.2005 r. II UK 277/04 publ. OSNP 2006/5-6/97 ).

Stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy wnioskodawczyni jest niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym, a tym samym, czy spełnia konieczną przesłankę nabycia prawa do dochodzonego świadczenia rentowego określoną w art. 21 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Dokonana przez ten Sąd ocena dowodów, na jakich oparł się on w swym negatywnym dla apelującego w tej mierze ustaleniu, nie jest oceną dowolną, ale mieszczącą się w granicach oceny swobodnej, o jakiej stanowi art. 233 § 1 k.p.c. mający swe pełne zastosowanie, także do oceny dowodu z opinii biegłych.

Sąd I instancji, podzielając konkluzję opinii Centrum (...) Instytutu (...) w W. o uznaniu odwołującej za osobę niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym, miał na względzie te wszystkie wypracowane w orzecznictwie sądowym kryteria oceny tego dowodu, które przemawiają za przyjęciem jego miarodajności (bliżej o nich w orzeczeniach Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1990 r. I PR 148/90 OSP 1991 nr 11-12, poz. 300, z 14 września 1995 r. II URN 31/95 OSNAP 1996 r., nr 7, poz. 103, czy z dnia 7 listopada 2000r. I CKN 1170/98 OSNC 2001/4/64).

Sprecyzowania wymagało jedynie określenie niezdolności wnioskodawczyni do pracy w gospodarstwie rolnym , czy jest ona częściowa, czy całkowita.

Tak więc zauważyć wypadnie, że powołani w sprawie biegli dysponowali wiadomościami specjalistycznymi, niezbędnymi do stwierdzenia okoliczności mających istotne znaczenie dla sprawy, a z kolei wydanie opinii poprzedzone zostało analizą dokumentacji lekarskiej, jak też przeprowadzeniem badania przedmiotowego wnioskodawczyni i uzyskanym od niej wywiadem.

Również zarzuty, co do treści opinii i pism Instytutu zawarte w apelacji Kasy stanowią jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu.

Rozpoznane w opiniach wydanych przez Instytut , a po części również pozostałych opiniach sporządzonych w sprawie schorzenia wnioskodawczyni potwierdzają aktualny stan zdrowia badanej, która ma niedokładnie sprecyzowaną chorobę, potencjalnie zagrażającą życiu, a jej zamieszkiwanie w środowisku rolniczym jest dla niej zagrożeniem ze względów mikrobiologicznych.

Tak więc tut. Sąd miał na względzie zarówno fachowość biegłych jak i zupełność opinii, a także konsekwentne stanowisko jej autorów o braku możliwości wykonywania przez odwołującą pracy gospodarstwie rolnym.

Równocześnie Sąd II instancji nie znalazł żadnych podstaw do podzielenia stawianych opinii Instytutu zarzutów KRUS zawartych w piśmie procesowym z dnia 17 kwietnia 2013 r.

W przypadku A. K. problem niezdolności do pracy został w dotychczasowym postępowaniu należycie wyjaśniony i nie zachodzi potrzeba uzupełniania tego postępowania opinią innego biegłego sądowego, o co wnosiła Kasa, ponieważ dotychczas przeprowadzone dowody wyjaśniły wszystkie okoliczności dotyczące stanu zdrowia wnioskodawczyni, a uwzględnienie nowego wniosku dowodowego prowadziłoby tylko do wydłużenia postępowania.

Z tych wszystkich, więc wyżej naprowadzonych względów, Sąd Apelacyjny nie znalazł jakichkolwiek podstaw do zweryfikowania zasadniczego ustalenia Sądu
I instancji i podzielając je w postępowaniu odwoławczym w całej rozciągłości, potwierdzić też musiał prawidłowość oceny prawnej sprawy Sądu Okręgowego
o spełnieniu przez A. K. koniecznej przesłanki nabycia prawa do renty rolniczej z art. 21 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników ( tekst jednolity Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.), co stanowiło o braku podstaw do uwzględnienia żądania apelacji KRUS (...)w R., która uległa przez Sąd Apelacyjny oddaleniu po myśli art. 385 kpc .