Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 12 kwietnia 2011 r.
Sygn. akt Ts 26/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Rzepliński,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marii D. w sprawie zgodności:
art. 31 § 1 oraz art. 33 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, ze zm.) z art. 2 oraz art. 64 ust. 1-3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,


p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 21 stycznia 2011 r. – skarżąca Maria D. zakwestionowała zgodność z Konstytucją przepisów ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, ze zm.; dalej: k.r.o.). W szczególności skarżąca zarzuciła, że art. 31 § 1 k.r.o., w zakresie, „w jakim stanowiąc, że ustawowa wspólność majątkowa małżeńska obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich nie precyzuje (pomija), że chodzi jedynie o nabycie w drodze czynności prawnej zdziałanej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich”, jest niezgodny z art. 2 oraz art. 64 ust. 1-3 Konstytucji. Taki sam zarzut skarżąca sformułowana wobec art. 33 k.r.o., w zakresie, „w jakim nie uwzględnia przynależności do majątku osobistego przedmiotów nabytych w sposób pierwotny, gdy przesłanką ich nabycia z mocy samego prawa są czynności zdziałane bez prawem przewidzianej formy przez jednego z nich przed powstaniem wspólności”. Zdaniem skarżącej zakwestionowane unormowania k.r.o. naruszają zasadę ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz zasadę szanowania tzw. interesów w toku, a tym samym prawo do bezpieczeństwa prawnego jednostki. Ponadto zaskarżone przepisy godzą w prawo do własności i innych praw majątkowych, przez „uszczuplenie nabytego majątku drogą nieuzasadnionego aksjologicznie jego przesunięcia z majątku osobistego do majątku wspólnego”.
Skarżąca wystąpiła ze skargą konstytucyjną w związku z następującą sprawą. Postanowieniem wstępnym z 3 lipca 2006 r. (sygn. akt I Ns 1204/02), wydanym w sprawie o podział majątku wspólnego, dział spadku i zniesienie współwłasności, Sąd Rejonowy w Pruszkowie ustalił, że nieruchomość położona w miejscowości Nowa Wieś wchodzi w skład majątku wspólnego ojca skarżącej i jego małżonki. Apelacja skarżącej od tego orzeczenia została oddalona postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z 17 września 2009 r. (sygn. akt V Ca 1343/09). Sąd drugiej instancji podtrzymał w całości ustalenia Sądu Rejonowego w Pruszkowie dotyczące stanu faktycznego i prawnego spornej nieruchomości. Skarżąca wystąpiła następnie ze skargą kasacyjną od tego orzeczenia, której jednakże Sąd Najwyższy – postanowieniem z 8 października 2010 r. (sygn. akt I CSK 207/10) – odmówił przyjęcia do rozpoznania. Zgodnie z informacją zawartą w skardze konstytucyjnej, postanowienie to zostało doręczone pełnomocnikowi skarżącej 25 października 2010 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Korzystanie ze skargi konstytucyjnej, jako specyficznego środka ochrony konstytucyjnych wolności i praw, uzależnione jest od spełnienia przez skarżącego wymogów wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i –konkretyzujących to unormowanie – przepisów ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 645, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W odniesieniu do niniejszej skargi konstytucyjnej najważniejsze znaczenie ma art. 46 ust. 1 ustawy o TK, zgodnie z którym wystąpienie ze skargą konstytucyjną jest dopuszczalne po wyczerpaniu przysługującej w sprawie drogi prawnej, w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.

2. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w sprawach skarg konstytucyjnych wskazywano już na potrzebę prawidłowej interpretacji powołanego wyżej przepisu ustawy o TK. Przede wszystkim zwrócić należy uwagę na konieczność łącznego uwzględnienia obydwu przesłanek przewidzianych w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Stanowią je wyczerpanie przysługującej w sprawie drogi prawnej oraz wniesienie skargi konstytucyjnej w stosownym terminie, którego bieg rozpoczyna się od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Podkreślenia wymaga przy tym charakter wyliczenia zawartego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Po pierwsze, wyliczenie to ma charakter nieprzypadkowy, podkreślając priorytet prawomocnego orzeczenia sądowego, do uzyskania którego skarżący dążyć winien w danej sprawie. Po drugie, ustawodawca zaakcentował w ten sposób, że skarga konstytucyjna winna być kierowana już w sytuacji, gdy wydany w sprawie prawomocny wyrok wyczerpał przysługującą w sprawie drogę prawną. Podkreślić należy, że podejmowanie przez skarżącego prób podważenia prawomocnego orzeczenia sądowego, prowadzących do uzyskania dalszych „prawomocnych wyroków” lub innych „ostatecznych rozstrzygnięć”, nie ma już wpływu na bieg terminu do wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Ten zaś rozpoczyna się wraz z doręczeniem rozstrzygnięcia wyczerpującego przysługującą w danej sprawie drogę prawną. Do jej wyczerpania – w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK – dochodzi w momencie uzyskania prawomocnego orzeczenia w konsekwencji skorzystania z przysługujących skarżącemu zwyczajnych środków odwoławczych. Wystąpienie przez skarżącego z innymi środkami zaskarżenia, tzw. nadzwyczajnymi środkami (np. skarga kasacyjna w sprawach cywilnych, kasacja w sprawach karnych, skarga o wznowienie postępowania, czy też skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia) wykracza poza ramy „drogi prawnej”, o której mowa w przywołanym przepisie (zob. postanowienia TK z: 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55; 15 lutego 2007 r. i 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 129 i 130; 13 lutego 2007 r., Ts 162/06, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 15; 4 października 2007 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 60). Skarga kasacyjna wniesiona od prawomocnego rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji w sprawach rozpatrywanych w trybie postępowania cywilnego nie mieści się w ramach tzw. zwyczajnych środków odwoławczych, których wniesienie jest z jednej strony warunkiem sine qua non merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej, z drugiej zaś wyznacza moment (data doręczenia ostatniego z nich), od którego biegnie trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej.
3. Analizowana skarga konstytucyjna wniesiona została w związku ze sprawą, w której orzeczeniem naruszającym – zdaniem skarżącej – przysługujące jej prawa i wolności było postanowienie Sądu Rejonowego w Pruszkowie z 3 lipca 2006 r. Wraz z wydaniem przez Sąd Okręgowy w Warszawie postanowienia z 17 września 2009 r. oddalającego apelację skarżącej orzeczenie to nabrało – niezbędnego w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji – waloru ostateczności. Biorąc pod uwagę datę orzeczenia Sądu Najwyższego wydanego na skutek wniesienia przez skarżącą skargi kasacyjnej od rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji (postanowienie z 8 października 2010 r.) oraz fakt wystąpienia ze skargą konstytucyjną do Trybunału Konstytucyjnego w dniu 21 stycznia 2011 r., należało przyjąć, że doszło do przekroczenia ustawowego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej.

4. Mając na uwadze powyższą okoliczność, Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK, odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.