Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 7 czerwca 2011 r.

Sygn. akt Ts 74/11



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Zbigniew Cieślak,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Zygmunta Ł.,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W dniu 7 marca 2011 r. skarżący, będący sędzią w stanie spoczynku, wniósł do Trybunału Konstytucyjnego skargę konstytucyjną, która „odnosi się do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2011 r.” i w której kwestionuje on „regulację prawną, która była podstawą obrazy obowiązującego prawa”.

Skarga konstytucyjna została wniesiona na tle następującego stanu faktycznego. Wyrokiem z 16 lipca 2009 r. (sygn. akt I ACa 330/09) Sąd Apelacyjny w Szczecinie – I Wydział Cywilny uchylił wyrok Sądu Okręgowego w Koszalinie z 19 marca 2009 r. (sygn. akt I C 16/09) z powództwa skarżącego przeciwko bankowi, którego skarżący był klientem, i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania sądowi I instancji. Wyrokiem z 10 listopada 2009 r. (sygn. akt I C 451/09) Sąd Okręgowy w Koszalinie – I Wydział Cywilny oddalił powództwo. Apelacja skarżącego od tego orzeczenia została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie – I Wydział Cywilny z 18 lutego 2010 r. (sygn. akt. I ACa 5/10). Od tego wyroku skarżący wniósł skargę kasacyjną. Sąd Najwyższy postanowieniem z 26 stycznia 2011 r. (sygn. akt II CSK 485/10) odmówił przyjęcia jej do rozpoznania.

W skardze konstytucyjnej skarżący wymienia kolejne orzeczenia zapadłe w jego sprawie i wskazuje na nieprawidłowości związane z ich wydaniem. Zarzuca między innymi, że w składzie sądu okręgowego orzekał sędzia sądu rejonowego, który był delegowany do pełnienia obowiązków w sądzie okręgowym jedynie na 6 miesięcy, a orzekał w tym sądzie również później bez należytej delegacji, zaś w składzie sądu apelacyjnego zasiadał sędzia, który powinien być wyłączony od orzekania z uwagi na swój wcześniejszy udział w tej samej sprawie. Skarżący wskazuje na naruszenie przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) oraz ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.). W odniesieniu do postanowienia Sądu Najwyższego o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, skarżący podnosi, że zaakceptowało ono nieprawidłowości w postępowaniu przed sądami powszechnymi orzekającymi w sprawie, a w uzasadnieniu postanowienia Sąd Najwyższy „przeciwko obowiązującemu prawu, przeciwstawił jako wyższość orzecznictwo SN”. Zdaniem skarżącego powoduje to, że wymienione postanowienie jest sprzeczne z obowiązującym prawem i art. 87 Konstytucji, a także ogranicza prawo skarżącego do sądu wynikające z art. 2, art. 45, art. 77 i art. 87 Konstytucji.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 30 marca 2011 r. skarżący został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez: doręczenie poświadczenia posiadania uprawnień do samodzielnego wniesienia skargi konstytucyjnej; doręczenie odpisu i 4 kopii wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie z 10 listopada 2009 r. (sygn. akt I C 451/09); doręczenie odpisu i 4 kopii wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 18 lutego 2010 r. (sygn. akt I ACa 5/10); wskazanie orzeczenia rozstrzygającego ostatecznie o prawach lub wolnościach skarżącego w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz podanie daty jego doręczenia skarżącemu; wskazanie przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, którym skarżący zarzuca niezgodność z Konstytucją; wskazanie konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego, które zostały naruszone ostatecznym rozstrzygnięciem opartym na kwestionowanych przepisach oraz dokładne określenie sposobu naruszenia konstytucyjnych praw i wolności skarżącego przez zaskarżone przepisy.

Pismem z 11 kwietnia 2011 r. skarżący ustosunkował się do powyższego zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego. Przesłał kopie wymienionych rozstrzygnięć wskazując, że wynika z nich, że w postępowaniu przed sądem apelacyjnym orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy. Ponadto stwierdził, że w załączonej do pisma skardze kasacyjnej zostały określone przepisy naruszone przez sąd apelacyjny zaś skarga ta została oparta na normach prawnych wypływających „ze źródeł prawa określonych w art. 87 Konstytucji”. Podniósł także, że nie zgadza się ze stanowiskiem wyrażonym w postanowieniu Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2011 r., zgodnie z którym wynikający z art. 386 § 5 k.p.c. nakaz rozpoznania sprawy w innym składzie nie dotyczy sądu drugiej instancji, orzekającego ponownie w sprawie po uprzednim uchyleniu wyroku sądu pierwszej instancji. Zdaniem skarżącego narusza to jego prawa określone w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Jako naruszone prawa i wolności konstytucyjne skarżący wskazał ponadto art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji, uzasadniając to stwierdzeniem, że „przez odmowę przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, zamknięto skarżącemu drogę dochodzenia jego uzasadnionych roszczeń”. Jednocześnie podkreślił, że sądy działały w jego sprawie opieszale.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej jest wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją przepisów stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego. Wniesienie skargi dopuszczalne jest więc tylko w sytuacji, w której na skutek wydania rozstrzygnięcia w sprawie skarżącego doszło do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności, przy czym naruszenie to wynika z zastosowania przez orzekające w sprawie organy przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, który jest sprzeczny z Konstytucją. Naruszenie praw lub wolności konstytucyjnych musi być efektem niekonstytucyjności przepisu zastosowanego przy rozpatrywaniu sprawy skarżącego, nie zaś wynikiem niewłaściwego zastosowania tego przepisu przez orzekające w sprawie organy. Celem skargi jest bowiem usunięcie z systemu prawa niekonstytucyjnej normy, której stosowanie skutkuje naruszeniem chronionych konstytucyjnie praw lub wolności. Rozpatrując skargę, Trybunał Konstytucyjny nie pełni więc funkcji kolejnej instancji odwoławczej, nie bada zgodności z prawem i słuszności podjętych przez orzekające organy rozstrzygnięć. Nie posiada bowiem kompetencji do kontroli prawidłowości ustaleń sądu, sposobu zastosowania czy też niezastosowania obowiązujących przepisów, a jedynie do oceny konstytucyjność tych przepisów.

Zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie ze skargi konstytucyjnej, oraz tryb postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).



2. Zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, znajdującym zastosowanie do spraw rozpatrywanych w trybie skargi konstytucyjnej na podstawie art. 49 tejże ustawy, Trybunał Konstytucyjny odmawia nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej w przypadku, w którym braki skargi konstytucyjnej nie zostały uzupełnione w wyznaczonym terminie. Nie budzi przy tym wątpliwości, że nieuzupełnienie braków skargi zachodzi zarówno w sytuacji, w której skarżący nie nadesłał do Trybunału żadnego pisma w ustawowym 7-dniowym terminie, jak i w przypadku, w którym takie pismo procesowe wprawdzie zostało nadesłane, ale nie zawiera uzupełnienia wskazanych w zarządzeniu sędziego TK braków skargi konstytucyjnej.

W niniejszej sprawie wystąpiła druga ze wskazanych sytuacji. Skarżący wprawdzie nadesłał w ustawowym terminie pismo procesowe, w którym ustosunkował się do zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 30 marca 2011 r., jednakże nie wykonał go w pełni. Skarżący w szczególności nie powołał żadnych przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, którym zarzuca niezgodność z Konstytucją. Pozostał jedynie przy stwierdzeniu, że wymienił już w skardze konkretne przepisy naruszone przez sąd apelacyjny oraz że zarzuca niekonstytucyjność wyroku sądu okręgowego. W ramach wskazania konstytucyjnych praw i wolności, które zostały jego zdaniem naruszone, skarżący jedynie enigmatycznie powołał się na art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji (w innych miejscach pisma wskazując również na naruszenie art. 87 Konstytucji) i stwierdził, że postanowienie Sądu Najwyższego o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania zamknęło mu drogę do dochodzenia swoich roszczeń. Nie określił natomiast sposobu naruszenia swoich konstytucyjnych praw i wolności przez jakiekolwiek przepisy prawa, pozostając przy stwierdzeniu, że zostało to już dokładnie opisane. Oznacza to, że braki wskazane w zarządzeniu nie zostały uzupełnione, co – jak wskazano powyżej – stanowi samoistną przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK.



3. Na mocy art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej musi zawsze być zarzut niekonstytucyjności przepisu, którego zastosowanie doprowadziło do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego, zaś art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK wymaga, aby w skardze zawarte zostało „dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją”.

Treść skargi konstytucyjnej stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania w niniejszej sprawie wskazuje jednoznacznie, że skarżący nie kwestionuje zgodności z Konstytucją jakichkolwiek przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, lecz zasadność podjętego przez Sąd Najwyższy rozstrzygnięcia. W skardze konstytucyjnej podnosi on zarzuty wskazujące jego zdaniem na to, że Sąd Najwyższy nie wziął pod uwagę uchybień, które jego zdaniem miały miejsce w postępowaniu przed sądem rejonowym oraz okręgowym i określa orzeczenia poszczególnych sądów jako „niekonstytucyjne”. Podkreśla również nieuprawnione w jego przekonaniu powoływanie się przez Sąd Najwyższy na swoje orzecznictwo. Nie stawia natomiast zarzutu niezgodności z Konstytucją norm prawnych, na których oparto te rozstrzygnięcia. Wyraźnie stwierdza, że „Przepisy cytowane w skardze kasacyjnej (…) są zgodne z art. 87 Konstytucji. Natomiast postanowienie Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2011 r. jest niezgodne z Konstytucją RP”. Tak sformułowany zarzut jest zarzutem na stosowanie prawa, nie zaś na treść norm prawnych. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji nie może on więc być rozpoznany przez Trybunał Konstytucyjny w wyniku wniesienia skargi konstytucyjnej. Również ta okoliczność, na podstawie art. 49 w zw. z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, stanowi samoistną przesłankę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.



4. Ponadto z związku z tym, że skarga konstytucyjna jest środkiem służącym ochronie konstytucyjnych praw i wolności jednostki, art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK wymaga, aby skarżący wskazał, „jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone”. Prawidłowe wykonanie powyższego obowiązku polegać musi nie tylko na wskazaniu (numerycznym) naruszonych w ocenie skarżącego postanowień Konstytucji, ale również na precyzyjnym przedstawieniu treści prawa lub wolności, wywodzonych z tych postanowień, a naruszonych przez ustawodawcę. Powinna temu towarzyszyć szczegółowa i precyzyjna argumentacja uprawdopodobniająca stawiane zarzuty. Z powyższego obowiązku nie może zwolnić skarżącego, działający niejako z własnej inicjatywy, Trybunał Konstytucyjny, który – zgodnie z art. 66 ustawy o TK – orzekając, jest związany granicami skargi konstytucyjnej.

W niniejszej sprawie skarżący nie uprawdopodobnił naruszenia swoich praw podmiotowych. Zarówno skarga konstytucyjna, jak i pismo przysłane w celu uzupełnienia jej braków formalnych odwołują się przede wszystkim do naruszenia przez Sąd Najwyższy art. 87 Konstytucji, który nie stanowi źródła praw lub wolności jednostki, określa jedynie katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego – nie może więc być wzorcem kontroli w postępowaniu inicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej. Ponadto skarżący powołuje się na naruszenie praw określonych w art. 79 ust. 1 Konstytucji, nie uzasadniając tego stwierdzenia w żaden sposób. Skarżący zarzuca również naruszenie prawa do sądu, wskazując jego źródło w art. 2, art. 45, art. 77 i art. 87 Konstytucji, a w piśmie ustosunkowującym się do zarządzenia wzywającego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej – także w art. 78 Konstytucji. Również w odniesieniu do tego zarzutu nie wyjaśnia, na czym konkretnie miałoby polegać to naruszenie i jakiego elementu treści prawa do sądu dotyczyć. Należało więc uznać, że skarżący nie wskazał sposobu naruszenia swoich konstytucyjnych praw lub wolności, co na podstawie art. 49 w zw. z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK stanowi przesłankę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.



Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.