Pełny tekst orzeczenia

214/2/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 16 listopada 2011 r.
Sygn. akt Ts 89/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Liszcz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Cezarego P. Sp. z o.o. w sprawie zgodności:
1) art. 233 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z Preambułą, art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
2) art. 3989 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z Preambułą, art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2 i art. 183 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 23 marca 2011 r., uzupełnionej pismem procesowym z 18 kwietnia 2011 r., Cezary P. Sp. z o.o. (dalej: skarżąca) zarzuciła, że art. 233 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) jest niezgodny z Preambułą i art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2 Konstytucji. W piśmie uzupełniającym skargę konstytucyjną zarzuciła natomiast niezgodność art. 3989 § 1 pkt 4 k.p.c. z Preambułą i art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2 oraz art. 183 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Wyrokiem z 17 września 2009 r. (sygn. akt I C 91/09) Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił powództwo skarżącej przeciwko Skarbowi Państwa – Województwu Małopolskiemu oraz Ministrowi Rozwoju Regionalnego. Wyrokiem z 26 lutego 2010 r. (sygn. akt I ACa 70/10) Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny zmienił zaskarżony wyrok, miedzy innymi oddalając apelację skarżącej. Postanowieniem z 12 listopada 2010 r. (sygn. akt III CSK 211/10) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że „szczegółowa analiza uzasadnienia wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania nie pozwala na stwierdzenie, że w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne oraz aby skarga była oczywiście uzasadniona. (…) nie zachodzi również nieważność postępowania, którą Sąd Najwyższy bierze pod rozwagę – w granicach zaskarżenia – z urzędu (art. 39813 § 1 k.p.c.)”.
Postanowienie Sądu Najwyższego zostało doręczone pełnomocnikowi skarżącej 29 grudnia 2010 r.
Pismem procesowym z 20 września 2011 r. skarżąca złożyła w Trybunale sporządzony osobiście wniosek o wydanie postanowienia w sprawie zawieszenia egzekucji prowadzonej przez komornika przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Krzyków (sygn. akt KM 24288/11 oraz KM 14031/10) na podstawie tytułu wykonawczego obejmującego wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z 17 września 2009 r. (sygn. akt I C 91/09), wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 26 lutego 2010 r. (sygn. akt I ACA 70/10) oraz postanowienie Sądu Najwyższego z 12 listopada 2010 r. (sygn. akt III CSK 211/10) oraz postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie z 23 marca 2011 r. (sygn. akt I C 91/09). Wniosek skarżąca uzasadniła tym, że egzekucja komornicza z aktywów spółki wiąże się dla niej z bardzo dużym uszczerbkiem majątkowym i zagrożeniem uniemożliwienia prowadzenia przez spółkę działalności gospodarczej.
Zdaniem skarżącej, art. 233 § 1 k.p.c. jest na tyle ogólny i nieprecyzyjny, że pozwala na dowolności interpretacyjne oraz podejmowanie arbitralnych, często niesłusznych decyzji w zakresie oceny materiału dowodowego. W szczególności wątpliwości co do zgodności z gwarancjami konstytucyjnymi budzi użyte w tym przepisie sformułowanie: „na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału”. Podobne zarzuty skarżąca sformułowała pod adresem drugiego z zakwestionowanych w skardze konstytucyjnej przepisów. Zarzuciła naruszenie zasad prawidłowej legislacji, określoności prawa oraz zaufania do instytucji państwa. Zdaniem skarżącej, użyta w tym przepisie przesłanka oczywistego uzasadnienia skargi kasacyjnej jest ogólnikowa, pozwala na dowolną interpretację, dlatego nie mieści się w porządku konstytucyjnym.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu niekonstytucyjności art. 233 § 1 k.p.c., Trybunał Konstytucyjny przypomina, że kontrola zakwestionowanych w skardze konstytucyjnej przepisów uzależniona jest między innymi od stwierdzenia, iż usunięcie naruszenia praw konstytucyjnych nie jest możliwe przy użyciu zwykłych środków ochrony prawnej. Zasadę tę statuuje art. 79 ust. 1 Konstytucji, stwierdzając, że skargę konstytucyjną może wnieść każdy, czyje konstytucyjne prawa lub wolności zostały naruszone – jeżeli na podstawie ustawy lub innego aktu normatywnego, którego kontroli domaga się skarżący, sąd lub organ administracji ostatecznie orzekł o jego prawach lub wolnościach albo obowiązkach określonych w Konstytucji. Zarazem przepis ten określa wymogi formalne, które musi spełniać skarga konstytucyjna – doprecyzowane, zgodnie z zawartym w Konstytucji upoważnieniem, w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Art. 46 ust. 1 ustawy o TK stwierdza, że skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Zgodnie z cytowanym przepisem termin wniesienia skargi konstytucyjnej związany jest z uzyskaniem w ramach drogi prawnej orzeczenia niepodlegającego zaskarżeniu przy użyciu zwykłych środków zaskarżenia. W postępowaniach sądowych obejmuje to prawomocny wyrok lub prawomocne postanowienie. Konstytucja i ustawa o TK nie wymagają natomiast użycia środków o charakterze nadzwyczajnym, których wniesienie uzależnione jest od spełnienia szczególnych wymagań. Powyższe prowadzi do wniosku, że w sytuacji doręczenia skarżącej prawomocnego wyroku sądowego uruchomienie przez nią innych środków prawnych służących zmianie tego orzeczenia pozostaje bez wpływu na bieg terminu wniesienia skargi konstytucyjnej (por. m.in. postanowienia TK z: 26 lipca 2007 r., Ts 131/07, OTK ZU nr 5/B/2007, poz. 260 oraz 6 czerwca 2001 r., Ts 7/01, OTK ZU nr 5/2001, poz. 148).
Innymi słowy, w chwili uzyskania przez skarżącego orzeczenia sądowego wykazującego walor prawomocności, a więc orzeczenia, co do którego nie przysługują już zwyczajne środki odwoławcze, wypełniony zostaje obowiązek wynikający z art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Wydanie takiego orzeczenia nadaje bowiem – niezbędny w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji – walor ostateczności rozstrzygnięciu, z którego wydaniem skarżący wiąże zarzut naruszenia jego wolności lub praw. Podjęcie następnie dalszych kroków zmierzających do wzruszenia takiego orzeczenia, także wówczas, gdy towarzyszy im wydanie w sprawie dalszych rozstrzygnięć, nie mieści się już w zakresie pojęcia „wyczerpania drogi prawnej” (por. postanowienia TK z: 16 maja 2007 r.: Ts 105/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 123 oraz Ts 99/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 119; zob. także postanowienia TK z: 6 czerwca 2001 r., Ts 7/01, OTK ZU nr 5/2001, poz. 148 oraz 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55).
Przenosząc powyższe rozważania na grunt sprawy, w związku z którą zainicjowano niniejsze postępowanie, Trybunał stwierdza, że w odniesieniu do zakwestionowanego przez skarżącą art. 233 § 1 k.p.c. bieg terminu wniesienia skargi konstytucyjnej rozpoczął się w momencie uzyskania przez nią prawomocnego wyroku sądu II instancji – Sądu Apelacyjnego w Krakowie – Wydział I Cywilny z 26 lutego 2010 r. (sygn. akt I ACa 70/10), co oznacza, że skarga konstytucyjna została wniesiona z przekroczeniem terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK.
Jednocześnie Trybunał stwierdza, że zakwestionowany w skardze art. 233 § 1 k.p.c. nie był podstawą postanowienia Sądu Najwyższego, wskazanego przez skarżącą jako ostateczne orzeczenie w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. Świadczy o tym treść argumentów uzasadniających odmowę przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej, jak również wyłączenie przez ustawodawcę z zakresu podstaw uzasadniających skargę zarzutów dotyczących ustalania faktów i oceny dowodów. W myśl bowiem art. 3983 § 3 k.p.c. podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów. Jest zatem oczywiste, że art. 233 § 1 k.p.c., w świetle którego sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, znajduje zastosowanie tylko przed sądem pierwszej i drugiej instancji, a zatem nie stanowi podstawy orzekania w postępowaniu kasacyjnym.
Przekroczenie ustawowego terminu wystąpienia ze skargą konstytucyjną stanowi przesłankę odmowy nadania jej dalszego biegu również w zakresie oceny zgodności z Konstytucją art. 3989 § 1 pkt 4 k.p.c. Sformułowanie zarzutu jego niekonstytucyjności nastąpiło dopiero w piśmie procesowym uzupełniającym skargę. Zważywszy, że postanowienie Sądu Najwyższego odmawiające przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania zostało doręczone pełnomocnikowi skarżącej 29 grudnia 2010 r., a pismo do Trybunału skarżąca wniosła 18 kwietnia 2011 r., to bez wątpienia trzymiesięczny termin określony w art. 46 ust. 1 ustawy o TK nie został zachowany.
Na marginesie Trybunał Konstytucyjny nadmienia, że złożona skarga konstytucyjna nie spełnia także innych podstawowych przesłanek warunkujących przekazanie jej do merytorycznego rozpoznania. Jednak, ze względu na niedochowanie ustawowego terminu wniesienia skargi – stanowiącego samoistną podstawę odmowy nadania jej dalszego biegu – szczegółowe uzasadnienie pozostałych podstaw odmowy stało się zbędne.
Ze względu na odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, nie może być uwzględniony wniosek o wydanie postanowienia tymczasowego w sprawie zawieszenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Krzyków (sygn. akt KM 24288/11 oraz KM 14031/10).

Biorąc powyższe pod uwagę, na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny orzekł jak na wstępie.