Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 31 marca 2011 r.
Sygn. akt Ts 121/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Kotlinowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marii B. w sprawie zgodności:
art. 3 pkt 17a w związku z art. 8 pkt 3a oraz art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczenia rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992, ze zm.) z art. 18, art. 32 ust. 1 oraz art. 71 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 11 maja 2010 r. zakwestionowana została zgodność art. 3 pkt 17a w związku z art. 8 pkt 3a oraz art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczenia rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992, ze zm.) z art. 18, art. 32 ust. 1 oraz art. 71 ust. 1 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została skierowana w oparciu o następujący stan faktyczny sprawy. Decyzją z 28 maja 2010 r, (nr MGOPS.8129-I-1426-05) Kierownik Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Niepołomicach postanowił nie przyznać prawa do zasiłku rodzinnego oraz dodatków do tego zasiłku na dziecko skarżącej. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Krakowie decyzją z 17 stycznia 2005 r. (nr Kol.Odw.2046/05/R/06/701/D) utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Wyrokiem z 12 listopada 2007 r. (sygn. akt II SA/Kr 479/06) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił skargę na decyzję SKO. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 19 lutego 2009 r. (sygn. akt I OSK 456/08) oddalił skargę kasacyjną.
W skardze konstytucyjnej skarżąca zarzuciła, że przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych uzależniają prawo do dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka od zbyt sformalizowanego kryterium, jakim jest stan cywilny uprawnionego. W konsekwencji świadczeń pozbawione są osoby pozostające w faktycznej separacji, a nielegitymujące się orzeczeniem sądu o rozwiązaniu małżeństwa przez sąd. Kryterium uzyskania świadczenia, zdaniem skarżącej, nie powinno być oderwane od ˝rzeczywistej sytuacji faktycznej członków rodziny˝.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wystąpić ze skargą konstytucyjną, kwestionując w niej przepisy ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o prawach lub wolnościach albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Zasady korzystania z tego środka prawnego precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Jak wynika z art. 46 ust. 1 tej ustawy skargę konstytucyjną wnieść można po wyczerpaniu przez skarżącego przysługującej w sprawie drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Trzymiesięczny termin na wniesienie skargi konstytucyjnej jest nieprzywracalnym terminem prawa materialnego. W orzecznictwie Trybunału przyjmuje się, że ˝termin ten ogranicza w czasie możność dokonania czynności proceduralnej, niezbędnej (choć niewystarczającej) do wywołania skutku materialnoprawnego w postaci stwierdzenia niezgodności zaskarżonego przepisu z Konstytucją. Naruszenie tego terminu wyłącza możliwość merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej. Artykuł 48 ust. 2 ustawy o TK przewiduje ponadto, że w razie niemożności poniesienia kosztów pomocy prawnej, skarżący może zwrócić się do sądu rejonowego, właściwego dla jego miejsca zamieszkania, o ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego z urzędu na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Do czasu rozstrzygnięcia przez sąd wniosku nie biegnie trzymiesięczny termin przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Równocześnie należy podkreślić, że wystąpienie z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu powoduje jedynie zawieszenie terminu złożenia skargi konstytucyjnej ( zob. postanowienie TK z 25 listopada 1998 r., Ts 92/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 46)˝ (postanowienie z 4 marca 2008 r., Ts 223/07, OTK ZU nr 3/B/2008, poz. 119).
Zatrzymanie biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej może wynikać jedynie z określonej w art. 48 ust. 2 ustawy o TK aktywności skarżącego – tj. wystąpienia do sądu rejonowego miejsca zamieszkania o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Skarżący musi zatem po dokonaniu oceny co do niemożliwości poniesienia kosztów pomocy prawnej skierować wniosek do wskazanego w przepisie właściwego miejscowo sądu powszechnego. Językowa wykładnia tego przepisu jednoznacznie wskazuje, że na bieg określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK terminu nie mają wpływu żadne inne okoliczności, w tym zwrócenie się do organów samorządu adwokackiego czy radcowskiego o udzielenie pomocy prawnej lub wystąpienie z wnioskiem o pomoc prawną do sądu niewłaściwego.
W rozpatrywanej sprawie termin do wniesienia skargi konstytucyjnej rozpoczął bieg 6 maja 2009 r. (doręczenie skarżącej wyroku NSA). Wbrew wymogowi wynikającemu z art. 48 ust. 2 ustawy o TK skarżąca zwróciła się z wnioskiem o pomoc prawną do Okręgowej Rady Adwokackiej w Krakowie a następnie do Naczelnego Sądu Administracyjnego (który przekazał sprawę do rozpoznania do WSA w Krakowie). Dopiero po rozpoznaniu wniosku przez sąd administracyjny skarżąca w październiku 2009 r. skierowała wniosek o pomoc prawną do Sądu Rejonowego w Wieliczce. Tymczasem termin do wniesienia skargi konstytucyjnej minął wraz z upływem trzech miesięcy od doręczenia ostatecznego orzeczenia, tj. 6 sierpnia 2009 r.
Skarga konstytucyjna została złożona do Trybunału Konstytucyjnego 11 maja 2010 r., a więc ze znacznym przekroczeniem terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. W konsekwencji należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Mając na względzie powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.