Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 20 stycznia 2011 r.

Sygn. akt Ts 214/10



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Stanisław Biernat,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marka J. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą PKS Tysovia w Tychach w sprawie zgodności:

art. 92 § 1, 2 i 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.) z art. 21 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 19 sierpnia 2010 r., sporządzonej przez adwokata i wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 27 sierpnia 2010 r. (data nadania), Marek J. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą PKS Tysovia w Tychach (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 92 § 1, 2 i 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: k.p.) z art. 21 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji.

Niekonstytucyjność zakwestionowanego przepisu skarżący upatruje w związku z wydaniem przez Sąd Okręgowy w Katowicach – IX Wydział Pracy wyroku z 13 maja 2010 r. (sygn. akt IX Pa 119/10), oddalającego apelację skarżącego od wyroku Sądu Rejonowego w Tychach – IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 19 października 2009 r. (sygn. akt IV P 20/09), w którym zasądzono od skarżącego na rzecz jego byłego pracownika m.in. zapłatę kwoty 1 778,04 zł tytułem zaległego wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby.



Zarzut niekonstytucyjności zakwestionowanego przepisu został umotywowany w następujący sposób:

„Zgodnie z art. 67 ust. 1 Konstytucji osoba niezdolna do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo ma prawo do zabezpieczenia społecznego. Zabezpieczenie społeczne jednostki to z definicji system zinstytucjonalizowanych form pomocy pieniężnej i rzeczowej, mających na celu zagwarantowanie podstawowych potrzeb jednostki. Podkreślenia wymaga okoliczność, że w teorii wskazuje się, iż zabezpieczenie społeczne opiera się na wykorzystaniu środków publicznych, tj. środków państwa i samorządu terytorialnego. W skład środków publicznych z definicji nie zalicza się prywatnych środków pracodawców, albowiem stanowią one ich własne mienie podlegające ochronie na zasadach ogólnych zgodnie z art. 64 Konstytucji oraz art. 21 ust. 1 i 2 Konstytucji. Tymczasem wbrew konstytucyjnej normie art. 67 ust. 1 Konstytucji oraz pomimo zakazu określonego w art. 21 ust. 2 Konstytucji skarżący, jako pracodawca na podstawie art. 91 § 1, 2 i 3 ustawy – Kodeks pracy pozbawiany jest własnych środków finansowych i zobowiązany jest do wypłacenia świadczenia pracownikowi pomimo braku jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego pracownika wobec skarżącego. Tak skonstruowana norma prawna wbrew dyspozycji art. 21 ust. 1 Konstytucji nie chroni praw majątkowych skarżącego jako pracodawcy, a nadto wbrew dyspozycji art. 21 ust. 2 Konstytucji wywłaszcza skarżącego z części jego środków na rzecz osoby prywatnej, a tylko z tego powodu, iż osoba ta pozostaje niezdolna do pracy, czyli do jakiegokolwiek świadczenia wobec skarżącego. Tymczasem norma art. 67 ust. 1 Konstytucji wskazuje, że zabezpieczenie społeczne z powodu niezdolności do pracy odbywa się ze środków publicznych na podstawie ustawy. Skarżący podnosi, że przeniesienie obowiązku finansowego zabezpieczenia pracownika za czas niezdolności do pracy ze środków publicznych i obciążenie tym obowiązkiem środków prywatnych jest naruszeniem art. 67 ust. 1 Konstytucji oraz art. 21 ust. 1 i 2 Konstytucji”.



Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 4 października 2010 r. (doręczonym pełnomocnikowi skarżącego 18 października 2010 r.) skarżący został wezwany do wskazania konstytucyjnych wolności lub praw, wyrażonych – odpowiednio – w art. 21 ust. 1 i 2 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji, naruszonych przez zaskarżony art. 92 § 1, 2 i 3 k.p. oraz do dokładnego określenia sposobu ich naruszenia.



Pismem procesowym z 21 października 2010 r., sporządzonym przez adwokata i wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 25 października 2010 r. (data nadania), skarżący odniósł się do powyższego zarządzenia.

Skarżący podniósł, że „zgodnie z art. 92 k.p. pracownikowi nie wykonującemu pracy z powodu choroby, wypadku przy pracy lub w drodze do pracy, badań lekarskich dawców itp. przysługuje wynagrodzenie, które zobowiązany jest wypłacać pracodawca, o ile łączny czas nie świadczenia pracy jest niższy niż 33 dni. Oczywistym jest, iż w okresie w którym pracownik nie przebywa w zakładzie pracy z powodu choroby lub przyczyn wskazanych j.w. nie świadczy też pracy na rzecz pracodawcy, a w konsekwencji pracodawca zobowiązany zostaje do uregulowania wobec pracownika świadczenia przy jednoczesnym braku jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego ze strony pracownika na rzecz pracodawcy. Skutkiem art. 92 k.p. jest więc obowiązek wypłaty ze środków własnych pracodawcy za okres niezdolności do świadczenia pracy przez pracownika, podczas gdy art. 67 ust. 1 Konstytucji wprost stanowi, że środki te przysługują pracownikowi z tytułu zabezpieczenia społecznego, a więc ze środków publicznych, a nie prywatnych. Jak podnosi skarżący powołanie w ustawie obowiązku zapłaty świadczenia ze środków prywatnych na rzecz osoby prywatnej jest formą wywłaszczenia pracodawcy bez odszkodowania na cel inny niż publiczny. Obowiązek taki wprost narusza art. 21 Konstytucji, albowiem nie chroni prawa własności przedsiębiorcy rozumianego, jako prawo do posiadania środków finansowych i swobodnego dysponowania nimi np. poprzez zapłatę za świadczenia wzajemne innych osób”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 36 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy odpowiada ona określonym prawem wymogom.



Na wstępie należy przypomnieć, że art. 79 ust. 1 Konstytucji stanowi, iż każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Oznacza to – co do zasady – że przesłanką dopuszczalności złożenia skargi konstytucyjnej nie jest każde naruszenie Konstytucji, ale tylko naruszenie wyrażonych w niej wolności lub praw człowieka i obywatela, z których wynikają przysługujące skarżącemu konstytucyjne prawa podmiotowe. Skarga konstytucyjna winna zatem zawierać – zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o TK – przede wszystkim wskazanie, które z określonych w Konstytucji wolności lub praw zostały naruszone, oraz określenie sposobu tego naruszenia (por. wyrok TK z 23 listopada 1998 r., SK 7/98, OTK ZU nr 7/1998, poz. 114; a także postanowienia TK z: 25 października 1999 r., SK 22/98, OTK ZU nr 6/1999; poz. 122, 24 lipca 2000 r., SK 26/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 151; 8 marca 2005 r., Ts 6/05, OTK ZU nr 2/B/2006, poz. 89 oraz 18 listopada 2008 r., SK 23/06, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 166).



Zarówno w odniesieniu do art. 21, jak i art. 67 ust. 1 Konstytucji należy stwierdzić, że skarżący – wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi uzasadnienia skargi konstytucyjnej wraz z powołaniem dowodów na poparcie stawianych zarzutów (art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK), a także mimo stosownego zarządzenia sędziego TK z 4 października 2010 r., wzywającego do usunięcia braków formalnych skargi – ograniczył się w skardze konstytucyjnej oraz piśmie procesowym z 21 października 2010 r. jedynie do przywołania treści przepisów Konstytucji, które uczynił wzorcami kontroli w analizowanej sprawie, oraz dość lakonicznej argumentacji. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wielokrotnie podkreślano, że prawidłowe wykonanie przez skarżącego obowiązku przedstawienia, jakie konstytucyjne prawa lub wolności (i w jaki sposób) zostały naruszone przez przepisy stanowiące przedmiot wnoszonej skargi konstytucyjnej, polegać musi nie tylko na wskazaniu (numerycznym) postanowień Konstytucji i zasad z nich wyprowadzanych, z którymi – zdaniem skarżącego – niezgodne są kwestionowane przepisy, ale również na precyzyjnym przedstawieniu treści prawa lub wolności, wywodzonych z tych postanowień, a naruszonych przez ustawodawcę. Powinna temu towarzyszyć szczegółowa i precyzyjna argumentacja uprawdopodabniająca stawiane zarzuty. Z powyższego obowiązku nie może zwolnić skarżącego, działający niejako z własnej inicjatywy, Trybunał Konstytucyjny, który – zgodnie z art. 66 ustawy o TK – orzekając, jest związany granicami skargi konstytucyjnej (por. postanowienie TK z 14 stycznia 2009 r., Ts 21/07, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 91). W konsekwencji niedopuszczalne jest samodzielne precyzowanie przez Trybunał, a tym bardziej uzasadnianie, jedynie ogólnikowo sformułowanych zarzutów niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów (por. postanowienie TK z 4 lutego 2009 r., Ts 256/08, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 138).

W świetle powyższego należy stwierdzić, że skarżący nie wykonał art. 47 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK, co stanowi negatywną przesłankę procesową.



Ponadto, Trybunał Konstytucyjny zauważa, że przeciw rozpoznaniu analizowanej skargi konstytucyjnej na rozprawie przemawia także to, że z samego sformułowania art. 67 ust. 1 Konstytucji – wbrew sugestiom skarżącego – nie można wyprowadzić żadnego wzorca systemu wynagradzania pracowników za okres niezdolności do pracy z powodu choroby ani tym bardziej rozwiązań szczegółowych (por. wyrok TK z 6 lutego 2002 r., SK 11/01, OTK ZU nr 1/2002, poz. 2), Konstytucja pozostawiła bowiem ustawodawcy zwykłemu dość dużą swobodę w regulowaniu tej materii (por. L. Garlicki, uwaga 8. do art. 67 Konstytucji, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1999-2007; wyrok TK z 22 czerwca 1999 r., K 5/99, OTK ZU nr 5/1999, poz. 100). Nie można w związku z tym uznać art. 67 ust. 1 ustawy zasadniczej za adekwatny wzorzec kontroli w niniejszej sprawie, gdyż przepis ten ma ograniczone zastosowanie jako wzorzec konstytucyjny (tym bardziej samodzielny) w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Ewentualne wskazania TK w zakresie form zapewniania zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy spowodowanej chorobą byłyby formą jego współudziału w prowadzeniu przez władze publiczne polityki, a to z kolei nie należy do konstytucyjnych zadań Trybunału. Odnośnie zaś do art. 21 Konstytucji należy zauważyć, że: po pierwsze – przepis ten nie może być samodzielnym wzorcem kontroli wskazanym w skardze konstytucyjnej, ponieważ jego treść sama przez się nie formułuje jeszcze praw i wolności, lecz pozostaje jedynie dyrektywą skierowaną do ustawodawcy zwykłego, by ten, konstruując regulacje dotyczące sfery praw majątkowych (ust. 1) oraz wywłaszczenia (ust. 2), zachował określone w tym przepisie zasady; po drugie zaś – nie każda regulacja prawna stosunków majątkowych może być postrzegana jako ingerencja prawodawcy ograniczająca korzystanie z prawa podstawowego do własności, bowiem każdy ustawodawca, regulując in abstracto stosunki majątkowe, kieruje się jakąś koncepcją sprawiedliwości i sprawności funkcjonowania tych stosunków, a niekoniecznie dążeniem do ograniczenia wolności majątkowej jednostki w imię innych racji (por. wyrok TK z 21 czerwca 2006 r., P 25/02, OTK ZU nr 6/A/2006, poz. 65).



Z przedstawionych wyżej powodów należało postanowić jak w sentencji.