Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 16 lutego 2011 r.

Sygn. akt Ts 224/10



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Stanisław Biernat,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Jana F. w sprawie zgodności:

1) art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.) w zakresie, w jakim pozostawia w mocy „przepisy dotychczasowe” w randze zarządzeń, z art. 87, art. 92 oraz art. 93 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 32 ust. 4 oraz art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.) w zakresie, w jakim ograniczają prawo do przechodzenia na wcześniejszą emeryturę pracowników formalnie zatrudnionych na stanowiskach pracy nieokreślonych jako szkodliwe, z art. 32 Konstytucji,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 7 września 2010 r., wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego tego samego dnia (data nadania), Jan F. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność: (1) art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.; dalej: ustawa emerytalno-rentowa) – w zakresie, w jakim przepis ten pozostawia w mocy „przepisy dotychczasowe” w randze zarządzeń – z art. 87, art. 92 oraz art. 93 ust. 2 Konstytucji; (2) art. 32 ust. 4 oraz art. 184 ustawy emerytalno-rentowej – w zakresie, w jakim ograniczają prawo do przechodzenia na wcześniejszą emeryturę pracowników formalnie zatrudnionych na stanowiskach pracy nieokreślonych jako szkodliwe – z art. 32 Konstytucji.

Skarga została wniesiona w oparciu o następujący stan faktyczny:

Decyzją z 12 czerwca 2009 r. (nr EN_MS-2603948) Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Rzeszowie odmówił skarżącemu prawa do emerytury w obniżonym wieku, uznając, że nie udowodnił on co najmniej piętnastoletniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Od powyższej decyzji skarżący wniósł odwołanie, które zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Przemyślu – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 stycznia 2010 r. (sygn. akt III U 1032/09), podtrzymanym następnie przez Sąd Apelacyjny w Rzeszowie – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z 19 maja 2010 r. (sygn. akt III AUa 293/10).



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 36 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy skarga odpowiada określonym prawem wymogom.



W pierwszej kolejności należy zauważyć, że z art. 79 ust. 1 Konstytucji wynika, że skarga konstytucyjna przysługuje tylko w wypadku, gdy zostały naruszone konstytucyjne wolności lub prawa. W związku z tym wskazane przez skarżącego art. 87, art. 92 oraz art. 93 ust. 2 ustawy zasadniczej nie mogą stanowić wzorców kontroli w niniejszej sprawie, mają one bowiem charakter ustrojowy, co oznacza, że nie są bezpośrednim źródłem konstytucyjnych praw i wolności jednostki (nie kreują żadnych konstytucyjnych praw podmiotowych), a tym samym nie można powoływać ich w sprawach inicjowanych skargą konstytucyjną.

Odnosząc się natomiast do przywołanego przez skarżącego art. 32 Konstytucji, należy przypomnieć, że równość w rozumieniu konstytucyjnym nie ma charakteru abstrakcyjnego i absolutnego. Zgodnie z powszechnie przyjętym założeniem nie oznacza ona identyczności (tożsamości) praw wszystkich jednostek. Równość (prawo do równego traktowania) funkcjonuje zawsze w pewnym kontekście sytuacyjnym; odniesiona musi być do zakazów lub nakazów albo nadania uprawnień określonym jednostkom (grupom jednostek) w porównaniu ze statusem innych jednostek (grup). Konstytucja nie formułuje założenia równości w rozumieniu uniwersalnego egalitaryzmu jednostek, ale jako równą możliwość realizacji wolności i praw. W postanowieniu pełnego składu z 24 października 2001 r. o sygn. SK 10/01 Trybunał Konstytucyjny, uznając prawo do równego traktowania za konstytucyjne prawo jednostki, podkreślił, że „ma ono charakter niejako prawa »drugiego stopnia« (»metaprawa«), tzn. przysługuje ono w związku z konkretnymi normami prawnymi lub innymi działaniami organów władzy publicznej, a nie w oderwaniu od nich – niejako »samoistnie«. Jeżeli te normy lub działania nie mają odniesienia do konkretnych określonych w Konstytucji wolności i praw, prawo do równego traktowania nie ma w pełni charakteru prawa konstytucyjnego, a to sprawia, że nie może ono być chronione za pomocą skargi konstytucyjnej” (OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Oznacza to, że art. 32 Konstytucji wyraża przede wszystkim zasadę ogólną i dlatego winien być odnoszony – jako tzw. „wzorzec związkowy” – do konkretnych przepisów Konstytucji, nawet jeżeli konstytucyjna regulacja danego prawa lub wolności jest niepełna i wymaga konkretyzacji ustawowej. Tym samym w sprawach inicjowanych skargą konstytucyjną dopuszczalność czynienia z konstytucyjnej zasady równości wzorca kontroli przepisów kwestionowanych byłaby możliwa wyłącznie w sytuacji doprecyzowania przez skarżącego, w zakresie jakiego konstytucyjnego prawa lub wolności upatruje on naruszenia zasady równości wobec prawa oraz zakazu dyskryminacji. Brak takiego odniesienia wyłącza zaś możliwość oparcia skargi konstytucyjnej samoistnie na zarzucie naruszenia konstytucyjnej zasady równości (por. np. postanowienia TK z: 27 kwietnia 1998 r., Ts 47/98, OTK ZU 1999 SUP, poz. 41; 17 czerwca 1998 r., Ts 48/98, OTK ZU nr 4/1998, poz. 59; 3 listopada 1998 r., Ts 116/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 10 oraz 1 marca 1999 r., Ts 57/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 72).

Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że nadanie dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie badania zgodności art. 32 ust. 4 ustawy emerytalno-rentowej z art. 87, art. 92 i art. 93 ust. 2 Konstytucji oraz art. 32 ust. 4 i art. 184 ustawy emerytalno-rentowej z art. 32 Konstytucji jest niedopuszczalne na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK, co powoduje odmowę nadania dalszego biegu analizowanej skardze.



Niezależnie od przedstawionych wyżej powodów odmowy nadania dalszego biegu skardze Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę na niewykonanie przez skarżącego obowiązku nałożonego wyraźnie przez art. 47 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o TK. Skarżący bowiem ograniczył się w uzasadnieniu skargi do przywołania treści jednego z wzorców konstytucyjnych (tj. art. 32 Konstytucji) i pewnego rodzaju polemiki z orzeczeniami sądowymi zapadłymi w jego sprawie w związku z odwołaniem od niekorzystnej dla niego decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Abstrahując od kwestii powołanych przez skarżącego w sposób nieprawidłowy konstytucyjnych wzorców kontroli, należy przypomnieć, że skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony wolności i praw określonych w Konstytucji. Ma ona gwarantować, że obowiązujące w systemie prawa akty normatywne nie będą stanowiły źródła ich naruszeń. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej jest kontrola zgodności z Konstytucją przepisów stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego. Wskazany przedmiot skargi konstytucyjnej determinuje wymogi formalne, których spełnienie jest konieczne dla stwierdzenia dopuszczalności złożenia skargi konstytucyjnej (zob. np. wyrok TK z 23 listopada 1998 r., SK 7/98, OTK ZU nr 7/1998, poz. 114; a także postanowienia TK z: 24 lipca 2000 r., SK 26/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 151; 18 listopada 2008 r., SK 23/06, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 166 oraz 10 marca 2009 r., Ts 120/07, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 103). Zarzut naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw powinien być skonkretyzowany przez skarżącgo (zob. np. postanowienie TK z 25 października 1999 r., SK 22/98, OTK ZU nr 6/1999, poz. 122). Skarżący ma zatem obowiązek dokładnego sprecyzowania naruszonego prawa lub wolności konstytucyjnej, których ochrony chce dochodzić w trybie skargi konstytucyjnej, a także określenia sposobu tego naruszenia (por. postanowienie TK z 18 listopada 2008 r., SK 23/06, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 166).

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wielokrotnie podkreślano, że prawidłowe wykonanie przez skarżącego obowiązku przedstawienia, jakie konstytucyjne prawa lub wolności (i w jaki sposób) zostały naruszone przez przepisy stanowiące przedmiot wnoszonej skargi konstytucyjnej, polegać musi nie tylko na wskazaniu (numerycznym) postanowień Konstytucji i zasad z nich wyprowadzanych, z którymi – zdaniem skarżącego – niezgodne są kwestionowane przepisy, ale również na precyzyjnym przedstawieniu treści prawa lub wolności, wywodzonych z tych postanowień, a naruszonych przez ustawodawcę. Powinna temu towarzyszyć szczegółowa i precyzyjna argumentacja uprawdopodabniająca stawiane zarzuty. Z powyższego obowiązku nie może zwolnić skarżącego, działający niejako z własnej inicjatywy, Trybunał Konstytucyjny, który – zgodnie z art. 66 ustawy o TK – orzekając, jest związany granicami skargi konstytucyjnej (por. postanowienie TK z 14 stycznia 2009 r., Ts 21/07, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 91).



W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.