Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 20 lipca 2011 r.

Sygn. akt Ts 303/10



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Małgorzata Pyziak-Szafnicka,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Andrzeja M. w sprawie zgodności:

art. 10 ust. 1 pkt 9, art. 20 ust. 1 i 3 oraz art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 84 oraz art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 16 listopada 2010 r., sporządzonej przez adwokata, Andrzej M. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 10 ust. 1 pkt 9, art. 20 ust. 1 i 3 oraz art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.; dalej: ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych) z art. 2, art. 7, art. 84 oraz art. 217 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna sformułowana została w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny. Decyzją z 6 listopada 2007 r. (nr 3007/1504/KP1) Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Poznaniu ustalił skarżącemu zryczałtowany podatek dochodowy od osób fizycznych za 2001 r., wyliczony według stawki 75% od dochodu nieznajdującego pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów. W toku postępowania Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu decyzją z 28 lipca 2008 r. (nr BM/4117-63/07/N/JWR) stwierdził, że skarżący nie mógł dysponować żadnymi oszczędnościami z lat poprzednich. Organ nie dał wiary wyjaśnieniom skarżącego i oddalił jego skargę. Wojewódzki Sąd Administracyjny wyrokiem z 20 listopada 2008 r. (sygn. akt I SA/Po 1190/08) oddalił skargę skarżącego, a Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 25 czerwca 2010 r. (sygn. akt II FSK 332/09) oddalił skargę kasacyjną. Wyrok ten doręczono skarżącemu 20 sierpnia 2010 r. Skarżący w skardze konstytucyjnej wskazuje, że art. 10 ust. 1 pkt 9, art. 20 ust. 1 i 3 oraz art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są niezgodne z Konstytucją w zakresie, w jakim przewidują możliwość zastosowania stawki podatkowej 75% „w przypadku spełnienia lub niespełnienia warunków nieokreślonych w ustawie, a nadto wymagają od obywatela udowodnienia swojej »niewinności podatkowej«, co nie odpowiada zasadzie prawidłowej legislacji, zasadom pewności i bezpieczeństwa prawnego oraz ochrony zaufania do państwa i prawa”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Skarga konstytucyjna jest kwalifikowanym środkiem ochrony wolności lub praw, który musi spełniać szereg przesłanek warunkujących jego dopuszczalność. Zasadniczo zostały one uregulowane w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz uszczegółowione w art. 46 i art. 47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z przywołanymi regulacjami skarga poza wymaganiami dotyczącymi pisma procesowego powinna zawierać: dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją; wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone oraz uzasadnienie skargi, z podaniem dokładnego opisu stanu faktycznego. Przedmiotem skargi może stać się wyłącznie przepis stanowiący podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego wobec skarżącego. Zarzuty skargi muszą zaś uprawdopodabniać niekonstytucyjność kwestionowanej regulacji, co oznacza konieczność wywiedzenia ze skarżonych przepisów określonej normy, powołanie właściwych wzorców konstytucyjnych zawierających podmiotowe prawa przysługujące osobom fizycznym i – przez porównanie treści płynących z obu regulacji – wykazanie ich wzajemnej sprzeczności. Innymi słowy, trzon skargi stanowi prawidłowe wskazanie normy płynącej z podstawy normatywnej rozstrzygnięcia i powiązanie jej z adekwatnymi wzorcami konstytucyjnymi. Zarzuty skargi nie mogą być przy tym oczywiście bezzasadne.



2. W skardze konstytucyjnej skarżący zakwestionował zgodność z Konstytucją art. 10 ust. 1 pkt 9, art. 20 ust. 1 i 3 oraz z art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy źródłami przychodów są inne źródła. Artykuł 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy, uważa się również przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Wysokość przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych – zgodnie z art. 20 ust. 3 wyżej wymienionej ustawy – ustala się na podstawie poniesionych przez podatnika w roku podatkowym wydatków i wartości zgromadzonego w tym roku mienia, jeżeli wydatki te i wartości nie znajdują pokrycia w mieniu zgromadzonym w roku podatkowym oraz w latach poprzednich, pochodzącym z przychodów opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania. Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustalonego w sposób powyższy przychodu nie łączy się z przychodami (dochodami) z innych źródeł i pobiera się od niego podatek w formie ryczałtu w wysokości 75%.



3. W ocenie wnoszącego skargę konstytucyjną art. 10 ust. 1 pkt 9, art. 20 ust. 1 i 3 oraz art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są niezgodne z art. 2, art. 7, art. 84 oraz art. 217 Konstytucji.

Po pierwsze, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skarga nie zawiera uzasadnienia w zakresie niezgodności kwestionowanej regulacji z art. 7 Konstytucji, w tej części jest więc niedopuszczalna, gdyż skarżący nie wykonał obowiązku wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK, co przemawia za odmową nadania niniejszej skardze dalszego biegu w wyżej określonym zakresie.

Po drugie, ani art. 84, ani art. 217 Konstytucji nie wyrażają publicznego prawa podmiotowego, lecz formułują zasady nakładania danin publicznych. Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie wyraził już pogląd, że z przepisów zastrzegających ustawową formę nakładania obowiązków, w tym świadczeń podatkowych (art. 84 Konstytucji), jak i wymieniających elementy konstrukcyjne podatku, dla których wymagana jest forma ustawy (art. 217 Konstytucji), nie wynikają bezpośrednio prawa lub wolności, które mogłyby stanowić podstawę skargi konstytucyjnej. W szczególności w wyroku z 5 listopada 2008 r. (SK 79/06, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 153) Trybunał – odwołując się do swojego wcześniejszego orzecznictwa – stwierdził, że przepisy dotyczące obowiązków finansowych jednostki wobec państwa i innych podmiotów prawa publicznego nie funkcjonują „równolegle” i bez związku z konstytucyjnymi przepisami o wolnościach i prawach człowieka i obywatela, niezależnie od treści tych przepisów. Należy w związku z tym uznać, że przepisy Konstytucji gwarantujące określone wolności lub prawa mogą być adekwatnym wzorcem kontroli także dla unormowań nakładających obowiązki, o ile występuje rzeczywisty związek pomiędzy wymogiem realizacji danego obowiązku a ingerencją prawodawcy w sferę konkretnej konstytucyjnej wolności lub prawa.

Po trzecie, wyrażona w art. 2 Konstytucji zasada państwa prawnego nie tworzy po stronie obywateli praw podmiotowych ani wolności. Trybunał dopuszcza wprawdzie, że zasada ta może stanowić źródło praw i wolności, jednakże dopiero wówczas, gdy nie są one ujęte wprost w innych przepisach Konstytucji, a ze względu na zasadę skargowości (art. 66 ustawy o TK) obowiązkiem skarżącego jest ich wskazanie oraz uzasadnienie stosownie do art. 47 ust. 1 pkt 1-3 ustawy o TK (zob. postanowienie pełnego składu TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60).

Okoliczności powyższe stanowią, zgodnie z art. 47 ust. 1 w związku z art. 49 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



4. Należy także zwrócić uwagę, że skarżący niekonstytucyjność kwestionowanych przepisów upatruje w ich błędnym zastosowaniu przez orzekające w sprawie organy. W ocenie wnoszącego skargę konstytucyjną: „Sąd (tak jak organy podatkowe) w sposób rażąco dowolny i nieobiektywny ocenił zeznania strony oraz ustalił wartość mienia zgromadzonego przez Podatnika w latach poprzedzających rok 2001. Sąd nie zauważył, że organy podatkowe przeprowadziły postępowanie i oceniły materiał dowodowy w sposób jednostronny, a zgromadzony w ten sposób materiał dowodowy oceniły w sposób nieobiektywny i sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego”.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego skarga konstytucyjna w tym zakresie jest skargą na stosowanie prawa. Zgodnie z konstrukcją skargi konstytucyjnej przyjętą w polskim prawie przedmiotem skargi mogą być tylko akty normatywne stanowiące podstawę rozstrzygnięcia, z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu praw i wolności konstytucyjnych, a nie celowość i słuszność wydania takiego rozstrzygnięcia. Jak już bowiem wskazano powyżej, zadaniem Trybunału Konstytucyjnego jest orzekanie w sprawach zgodności z Konstytucją aktów normatywnych, mające na celu wyeliminowanie z systemu prawnego przepisów prawa, które są niezgodne z Konstytucją. Nie należy natomiast do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego ocena prawidłowości ustaleń dokonanych w toku rozpoznania konkretnej sprawy ani kontrola sposobu stosowania lub niestosowania przepisów przez organy orzekające w sprawie. Nie ma też podstaw, w ocenie Trybunału Konstytucyjnego, aby wnioskować o niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów z samego faktu ich niewłaściwego zastosowania. Z tego względu zarzuty odwołujące się do sprzecznego z prawem i ze stanem faktycznym postępowania organów orzekających w sprawie nie mogą stanowić przedmiotu rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny.



Okoliczność powyższa stanowi zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 w związku z art. 47 ust. 1 oraz art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.