Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 31 października 2011 r.

Sygn. akt Ts 306/10



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Maria Gintowt-Jankowicz – przewodnicząca

Teresa Liszcz – sprawozdawca

Stanisław Rymar,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 lipca 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Grzegorza K.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W sporządzonej przez adwokata skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 22 listopada 2010 r. (data nadania) Grzegorz K. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność: art. 18 ust. 8, art. 24 ust. 4, art. 26 ust. 1-4 oraz art. 28 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.) z art. 2, art. 18, art. 21 ust. 1, art. 30, art. 32 ust. 1 w związku z art. 217, art. 38, art. 45 ust. 1, art. 48 ust. 1, art. 50, art. 64 ust. 1-2, art. 67 ust. 2, art. 68 ust. 1, art. 75, art. 76, art. 77, art. 78, art. 80, art. 92 ust. 1, art. 184 oraz art. 208 Konstytucji.

W uzasadnieniu skargi konstytucyjnej zawarto polemikę z motywami rozstrzygnięć Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zapadłymi w sprawie skarżącego, a także podniesiono, iż „system obciążania na rzecz świadczeń ubezpieczenia społecznego został ustalony politycznie, nie uwzględniając podstawowych zasad ekonomicznych i społecznych zawartych w art. 217 Konstytucji RP. Część społeczeństwa wykonująca drobne usługi w ramach działalności została skazanych nie z własnej winy na biedę i nędzę, cierpienie i upokorzenia, prześladowani za niesprawiedliwe długi, za błędną legislację i postępowanie urzędników, którzy nie zauważają, iż, aby uzyskać dochody to najpierw należy ponieść koszty” (pisownia oryginalna).



Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 13 stycznia 2011 r. (doręczonym pełnomocnikowi skarżącego 21 stycznia 2011 r.) wezwano skarżącego do usunięcia, w terminie siedmiu dni od daty doręczenia tego zarządzenia, braków formalnych skargi konstytucyjnej.

W odpowiedzi na powyższe zarządzenie pismem procesowym, sporządzonym przez adwokata i wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 28 stycznia 2011 r. (data nadania), skarżący powtórzył polemikę z rozstrzygnięciami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zapadłymi w jego sprawie.



Postanowieniem z 28 lipca 2011 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Za takim rozstrzygnięciem przemawiały następujące argumenty:

Po pierwsze – skarżący nie wykonał obowiązku wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 2 i 3 z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), a także – mimo stosownego zarządzenia sędziego TK z 13 stycznia 2011 r. – nie usunął tego braku formalnego w nadesłanym piśmie procesowym, co w konsekwencji przekładało się na odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej na podstawie art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK.

Po drugie – nie wszystkie z przywołanych przez skarżącego przepisów Konstytucji mogą stanowić wzorce kontroli w sprawach inicjowanych skargą konstytucyjną, ponieważ powołane w skardze art. 2 i art. 21 ust. 1 Konstytucji nie są samoistnymi źródłami praw podmiotowych jednostki, a przez to nie mogą stanowić samoistnej podstawy kontroli w sprawach skargowych, bowiem przepisy te wyznaczają jedynie standardy kreowania przez prawodawcę wolności i praw, zaś art. 18, art. 92 ust. 1, art. 184 oraz art. 208 Konstytucji nie kreują po stronie obywateli żadnych praw ani wolności konstytucyjnych, gdyż albo – jak art. 18 – stanowią ogólną deklarację programową, konkretyzowaną przez odpowiednie przepisy zawarte w rozdziale II ustawy zasadniczej, albo – jak art. 92 ust. 1 oraz art. 184 i art. 208 – są przepisami ustrojowymi i dotyczą odpowiednio: stanowienia aktów prawa powszechnie obowiązującego rangi podustawowej czy kompetencji sądów administracyjnych i urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich. W konsekwencji przekładało się to (w zakresie odnoszącym się do wyżej wymienionych przepisów Konstytucji) na odmowę nadania dalszego biegu ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK).

Po trzecie – skarżący nie wykonał w sposób prawidłowy zarządzenia sędziego TK wzywającego go m.in. do doręczenia pełnomocnictwa szczególnego do sporządzenia skargi konstytucyjnej i reprezentowania skarżącego w postępowaniu przed Trybunałem. Doręczone pełnomocnictwo nie odpowiadało bowiem wymaganiom pełnomocnictwa szczególnego, wynikającym z art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 48 ust. 1 w związku z art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 in principio ustawy o TK, gdyż nie określało konkretnej sprawy objętej umocowaniem.

Odpis powyższego postanowienia został doręczony pełnomocnikowi skarżącego 3 sierpnia 2011 r.



Pismem procesowym, sporządzonym przez radcę prawnego i wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 9 sierpnia 2011 r. (data nadania), skarżący złożył zażalenie na postanowienie z 28 lipca 2011 r. W uzasadnieniu, nie odnosząc się do podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, skarżący powtórzył argumentację zawartą w skardze oraz podniósł, że „orzeczenie ostateczne końcowego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 września 2010 r. (sygn. akt II GSK 840/09) w przedmiocie oddalenia skargi kasacyjnej nie rozstrzyga merytorycznie przedmiotowej sprawy na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w związku z art. 36 ust. 6 i 7 w związku z art. 49 ustawy o TK). Na etapie rozpatrzenia zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.



Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie uznaje, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś odniesienie się do treści zażalenia musi zostać poprzedzone uwagami natury ogólnej, dotyczącymi zasady skargowości obowiązującej w postępowaniu przed polskim sądem konstytucyjnym. Zgodnie z art. 66 ustawy o TK Trybunał orzekając, jest związany granicami wniosku, pytania prawnego lub skargi. Zasada ta wymaga, aby sam skarżący określił akt normatywny lub jego część, które są przedmiotem postępowania. Trybunał nie może z urzędu rozszerzyć tak wskazanego przedmiotu kontroli. Istotne jest przy tym, że niemożność działania Trybunału ex officio zachowuje aktualność we wszystkich stadiach postępowania przed tym organem. Stąd należy przyjąć, że podmiot występujący z zażaleniem na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu sam określa granice, w ramach których sprawa podlega rozpoznaniu.

Niezwykle istotną kwestią jest przy tym funkcja, jaką pełni ten środek odwoławczy. Jak wynika z treści art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK na postanowienie w sprawie nienadania skardze dalszego biegu skarżącemu przysługuje zażalenie do Trybunału w terminie siedmiu dni od daty doręczenia postanowienia. Przedmiotem zażalenia jest wydane w ramach wstępnej kontroli postanowienie dotyczące oceny strony formalnej skargi. Ze względu na to, że w przepisie tym stanowi się o postanowieniu „w sprawie nienadania dalszego biegu” skardze, należy uznać, że zażalenie może odnosić się jedynie do przedstawionych przez Trybunał Konstytucyjny argumentów przemawiających za negatywną oceną strony formalnej skargi. Zażalenie w żadnej mierze nie może więc być wykorzystywane do formułowania ocen, postulatów i polemik z Trybunałem, jak też z innymi organami wymiaru sprawiedliwości i administracji publicznej. Takie postępowanie musi zostać każdorazowo ocenione jako niepodważenie zasadności argumentacji zawartej w zaskarżonym postanowieniu i skutkować będzie nieuwzględnieniem zażalenia.

Przystępując do oceny wniesionego przez skarżącego środka odwoławczego, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skarżący w swym zażaleniu w ogóle nie odniósł się do podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej wskazanych w postanowieniu z 28 lipca 2011 r. Sformułowana w zażaleniu argumentacja stanowi w dużej mierze powtórzenie treści skargi konstytucyjnej, co świadczy o niezrozumieniu przez skarżącego istoty zarówno skargi konstytucyjnej, jak i zażalenia na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze. Skarżący domaga się bowiem de facto zbadania zgodności z Konstytucją wydanych w jego sprawie orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Żądanie takie de iure nie może zostać uwzględnione, gdyż wykracza ono poza przedmiot skargi konstytucyjnej, która w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji może dotyczyć jedynie kontroli konstytucyjności aktów normatywnych.



Z przedstawionych wyżej powodów Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 36 ust. 7 w związku z art. 49 ustawy o TK – postanowił nie uwzględnić zażalenia.