Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 25 maja 2011 r.
Sygn. akt Ts 337/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Adam Jamróz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marka J. w sprawie zgodności:
1) art. 87, art. 871 oraz art. 91 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

2) art. 282 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 i art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 1 Protokołu nr 4 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonego w Strasburgu dnia 16 września 1963 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175),

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 8 grudnia 2010 r. sporządzonej przez adwokata zarzucono niezgodność: po pierwsze, art. 87, art. 871 oraz art. 91 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: k.p.) z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji, po drugie art. 282 § 1 pkt 1 k.p. z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji, a także z art. 1 Protokołu nr 4 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zapewniającego niektóre prawa i wolności inne niż już zawarte w Konwencji i Protokole nr 1 do Konwencji, sporządzonego w Strasburgu dnia 16 września 1963 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175; dalej: Protokół).
Zdaniem skarżącego zakwestionowane regulacje Kodeksu pracy są niezgodne z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji, ponieważ uprzywilejowują jedną ze stron stosunku cywilnego (pracownika) kosztem pracodawcy. W uzasadnieniu skargi skarżący wskazał także, że zakwestionowane przepisy prowadzą do dyskryminującego traktowania pracodawców w porównaniu z sytuacją prawną pracowników, ze względu na to, że wierzytelności przysługujące pracodawcom nie mogą podlegać potrąceniu z wynagrodzenia za pracę. Skarżący nie uzasadnił zarzutu niekonstytucyjności art. 282 § 1 pkt 1 k.p.
Skarga została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny. Wyrokiem z 6 lipca 2010 r. (sygn. akt VII W 35/10) Sąd Rejonowy w Tychach uznał skarżącego za winnego czynów polegających między innymi na dokonaniu bezpodstawnego potrącenia z wynagrodzenia za pracę (art. 282 § 1 pkt 1 k.p.) i wymierzył mu karę grzywny w wysokości 1000 zł. Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z 20 października 2010 r. (sygn. akt XXIII Waz 73/10) utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 17 stycznia 2011 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do usunięcia braków formalnych skargi przez dokładne określenie jej przedmiotu, nadto – wyjaśnienie, w jaki sposób zakwestionowane w skardze przepisy stanowiły podstawę ostatecznego orzeczenia organu władzy publicznej, wskazanie konstytucyjnych wolności lub praw przysługujących skarżącemu, wynikających z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji, a także określenie sposobu ich naruszenia.
W piśmie procesowym z 31 stycznia 2011 r. skarżący powtórzył argumentację zawartą w skardze konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest kwalifikowanym środkiem ochrony wolności lub praw, który musi spełniać szereg przesłanek warunkujących jego dopuszczalność. Zasadniczo zostały one uregulowane w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz uszczegółowione w art. 46 i art. 47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z przywołanymi regulacjami skarga poza wymaganiami dotyczącymi pisma procesowego powinna zawierać: dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją, wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone, oraz uzasadnienie skargi z podaniem dokładnego opisu stanu faktycznego. Z przytoczonego powyżej przepisu wynika, że przedmiotem skargi może stać się wyłącznie przepis stanowiący podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego wobec skarżącego. Zarzuty skargi muszą zaś uprawdopodabniać niekonstytucyjność kwestionowanej regulacji, co oznacza konieczność wywiedzenia z zaskarżonych przepisów określonej normy, powołanie właściwych wzorców konstytucyjnych, zawierających podmiotowe prawa przysługujące osobom fizycznym i – przez porównanie treści płynących z obu regulacji – wykazanie ich wzajemnej sprzeczności. Rozpatrywana skarga konstytucyjna powyższych warunków nie spełnia.
Przedmiotem skargi uczyniono art. 871, art. 87, art. 91 oraz art. 282 § 1 pkt 1 k.p. Spośród tej grupy przepisów podstawy normatywnej rozstrzygnięcia zapadłego wobec skarżącego nie stanowiły ani art. 871, art. 87, ani też art. 91 k.p. Sąd karny dla określenia znamion czynu zabronionego musiał jedynie ustalić, czy zachowanie skarżącego wyczerpywało znamiona czynu, o którym mowa w art. 282 § 1 pkt 1 k.p., jednakże analiza ta stanowiła element ustalenia stanu faktycznego sprawy. Ocena konstytucyjności art. 871, art. 87 oraz art. 91 k.p. jest więc niedopuszczalna (art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
Odnosząc się natomiast do zarzutu niekonstytucyjności art. 282 § 1 pkt 1 k.p., Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że ani skarga konstytucyjna, ani pismo procesowe nadesłane w wykonaniu zarządzenia sędziego TK wzywającego do usunięcia braków formalnych skargi nie zawierają uzasadnienia tego zarzutu. Skarżący nie określił też sposobu naruszenia przysługujących mu konstytucyjnych wolności i praw. Niewykonanie zarządzenia – zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK – stanowi podstawę do odmowy nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu.
W dalszej kolejności należy zauważyć, że zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK skarżący jest zobowiązany do wskazania sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw. Skoro zarzut naruszenia art. 32 ust. 1 i 2, a także art. 64 ust. 2 Konstytucji musi łączyć się ze wskazaniem grupy podmiotów wyposażonych w cechę relewantną, a następnie wykazaniem nierównego ich potraktowania, obowiązkiem skarżącego było prawidłowe wskazanie tej cechy. Obowiązkowi temu skarga nie czyni zadość, gdyż skarżący porównuje sytuację prawną pracownika, któremu przysługuje wynagrodzenie za pracę, z sytuacją prawną pracodawcy mającego względem tego pracownika wierzytelność z odrębnego stosunku zobowiązaniowego.
Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie zwracał uwagę, że z zasady równości wyrażonej w Konstytucji wynika, że wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się w równym stopniu daną cechą istotną (relewantną) powinny być traktowane równo, a więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań, zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących. Podmioty różniące się mogą być natomiast traktowane odmiennie. Ocena każdej regulacji prawnej z punktu widzenia zasady równości musi być zatem poprzedzona dokładnym zbadaniem sytuacji prawnej podmiotów i przeprowadzeniem analizy, zarówno jeśli chodzi o ich cechy wspólne, jak i cechy je różniące (por. wyroki TK z 28 maja 2002 r., P 10/01, OTK ZU nr 3/A/2002, poz. 35 oraz 11 września 2007 r., P 11/07, OTK ZU nr 8/A/2007, poz. 97). Ewentualne ustalenie, czy zasada równości wobec prawa została w konkretnym przypadku naruszona, wymaga określenia kręgu adresatów, do których odnosi się dana norma prawna, oraz wskazania elementów określających ich sytuację, które są prawnie istotne. Równość wobec prawa wymaga jednocześnie zasadności kryterium, na podstawie którego dokonano zróżnicowania sytuacji określonych podmiotów (por. wyroki TK z: 24 lutego 1999 r., SK 4/98, OTK ZU nr 2/1999, poz. 24; 17 stycznia 2001 r., K 5/00, OTK ZU nr 1/2001, poz. 2; 23 listopada 2004 r., P 15/03, OTK ZU nr 10/A/2004, poz. 108). Skarga powyższych wymogów nie spełniała.
Za niedopuszczalny należało uznać zarzut niezgodności art. 282 § 1 pkt 1 k.p. z art. 1 Protokołu. Akty prawa międzynarodowego nie mogą stanowić wzorców dla skargi konstytucyjnej, która – zgodnie z art. 79 Konstytucji oraz art. 46 ustawy o TK – jest środkiem ochrony wolności lub praw, polegającym na domaganiu się zbadania zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego orzeczono ostatecznie o określonych w ustawie zasadniczej prawach lub obowiązkach skarżącego (np. wyrok TK z 13 stycznia 2004 r., SK 10/03, OTK ZU nr 1/A/2004, poz. 2).

Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.