Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 11 stycznia 2011 r.
Sygn. akt Tw 20/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Liszcz – przewodnicząca
Maria Gintowt-Jankowicz – sprawozdawca
Mirosław Granat,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 czerwca 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Miejskiej w Gliwicach,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

1. W dniu 21 maja 2010 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Miejskiej w Gliwicach o zbadanie zgodności art. 21 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 203, poz. 1966, ze zm.; dalej: ustawa o dochodach) w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2004 r. do 31 grudnia 2007 r. oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 września 2004 r. w sprawie podziału części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin na rok 2005 (Dz. U. Nr 214, poz. 2169; dalej: rozporządzenie z 2004 r.) z art. 167 ust. 1-4 w zw. z art. 2 i art. 7 oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji.

2. Postanowieniem z 21 czerwca 2010 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Miejskiej w Gliwicach.

2.1. Trybunał Konstytucyjny ustalił, że przepisy poddane kontroli we wniosku Rady Miejskiej w Gliwicach utraciły moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał. Okoliczność ta stanowiła, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), podstawę odmowy nadania wnioskowi Rady Miejskiej w Gliwicach dalszego biegu.

2.2. Trybunał Konstytucyjny uznał ponadto, że skoro wnioskodawca nie jest adresatem konstytucyjnych wolności i praw, to tym samym nie może występować o wydanie orzeczenia na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy o TK.

3. W zażaleniu z 5 lipca 2010 r. na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 21 czerwca 2010 r. Rada Miejska w Gliwicach wniosła „o uchylenie postanowienia z 21 czerwca 2010 r. i nadanie wnioskowi Rady Miejskiej w Gliwicach dalszego biegu oraz skierowanie do merytorycznego rozpoznania”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:


1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy o TK, wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6-7 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.


2. W zażaleniu Rada Miejska w Gliwicach koncentruje się na dowodzeniu, że „w sprawie z wniosku zachodzi właściwość rzeczowa Trybunału Konstytucyjnego, mimo uchylenia zakwestionowanych przepisów”.

2.1. Wnioskodawca zarzuca, że „argumentacja postanowienia (…) odnosi się do »zdolności skargowej« Wnioskodawcy, której ten nie podnosi, bowiem nie składał skargi konstytucyjnej, ale wniosek w trybie art. 191 pkt 3 Konstytucji. Wnioskodawca twierdzi ponadto, że „art. 39 ust. 3 ustawy o Trybunale nie daje podstaw do oceny, by przepis ten miał zastosowanie wyłącznie w sprawach ze skarg konstytucyjnych”.
Odnosząc się do przywołanego stanowiska, Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy o TK możliwe jest wyłączenie stosowania jej art. 39 ust. 1 pkt 3, jeżeli wydanie orzeczenia o akcie normatywnym, który utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia, jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw.
Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że nie można abstrahować od podstawowych różnic między konstytucyjną pozycją osoby fizycznej (osoby prawnej prawa prywatnego), której przysługują konstytucyjne wolności i prawa (stąd art. 39 ust. 3 ustawy o TK znajduje zastosowanie przede wszystkim w postępowaniu wszczętym w trybie skargi konstytucyjnej oraz pytania prawnego) a konstytucyjnym statusem jednostki samorządu terytorialnego jako publicznej osoby prawnej, sprawującej władzę w zakresie powierzonych jej zadań. Doktryna uznaje, że „odmiennie przedstawia się sytuacja osób prawnych prawa publicznego (np. gmin), bo nie można ich traktować jako prostych zrzeszeń obywateli realizujących swoje prawa i wolności. Stąd osobom tym [np. gminom, powiatom, województwom] odmawia się zdolności do posiadania statusu podmiotów praw i wolności, o których mowa w rozdziale II [Konstytucji], a ich samodzielność chroniona jest innymi mechanizmami konstytucyjnymi” (L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, wyd. 13, Warszawa 2009, s. 94). Dzieje się tak dlatego, że status prawny jednostek samorządu terytorialnego jest wyraźnie uregulowany w odrębnych rozdziałach Konstytucji, poza przepisami o wolnościach i prawach człowieka i obywatela, zaś jednostki samorządu terytorialnego z istoty rzeczy wykonują określone kompetencje, nie korzystając tym samym z praw i wolności. Sfera kompetencji organów władzy publicznej stanowi granicę dla sfery wolności i praw obywatelskich (zob. J. Trzciński, Podmiotowy zakres skargi konstytucyjnej, [w:] Konstytucja. Wybory. Parlament. Studia ofiarowane Zdzisławowi Jaroszowi, red. L. Garlicki, Warszawa 2000, s. 213-214).
Powyższe dowodzi, że w rozpatrywanej sprawie art. 39 ust. 3 ustawy o TK jest interpretowany zgodnie z ustawą zasadniczą, zaś zarzut wnioskodawcy dotyczący „wykładni Konstytucji w zgodzie z ustawą o Trybunale Konstytucyjnym” cechuje oczywista bezzasadność.

2.2. Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie zwraca uwagę wnioskodawcy na fakt, że ustalenie w zaskarżonym postanowieniu, iż gmina jako osoba prawna prawa publicznego nie korzysta z zagwarantowanych osobie fizycznej (osobie prawnej prawa prywatnego) konstytucyjnych wolności i praw, nie jest li tylko poglądem, który pojawił się w jednej odosobnionej sprawie o sygn. SK 70/05 (postanowienie pełnego składu TK z 22 maja 2007 r., OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 60), ale stanowiskiem utrwalonym w dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (por. postanowienie TK z 19 lutego 2008 r., Tw 44/07, OTK ZU nr 3/B/2008, poz. 87 i powołane tam orzeczenia).


2.3. Skoro Rada Miejska w Gliwicach nie jest adresatem konstytucyjnych wolności i praw, których naruszenie zarzuca, zaś kwestionowane przepisy (art. 21 ust. 2 i 3 ustawy o dochodach, § 6 rozporządzenia z 2004 r.) utraciły moc obowiązującą, to zbadania zgodności uchylonych przepisów, na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy o TK, nie uzasadnia „konieczność ochrony konstytucyjnych wolności i praw” wnioskodawcy.
Oznacza to, że w zaskarżonym postanowieniu okoliczności powyższe zostały prawidłowo uznane za podstawę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Miejskiej w Gliwicach (art. 39 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 39 ust. 3 ustawy o TK).


W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.