Pełny tekst orzeczenia

215/2/B/2012



POSTANOWIENIE

z dnia 6 marca 2012 r.

Sygn. akt Ts 89/11



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Stanisław Biernat – przewodniczący

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz – sprawozdawca

Marek Kotlinowski,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 listopada 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Cezarego Bartłomieja P. Sp. z o.o.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 23 marca 2011 r., uzupełnionej pismem procesowym z 18 kwietnia 2011 r., Cezary Bartłomiej P. Sp. z o.o. (dalej: skarżąca) zarzuciła, że art. 233 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) jest niezgodny z preambułą i art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2 Konstytucji. W piśmie uzupełniającym skargę konstytucyjną zarzuciła natomiast niezgodność art. 3989 § 1 pkt 4 k.p.c. z preambułą i art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2 oraz art. 183 Konstytucji.

Postanowieniem z 16 listopada 2011 r. (doręczonym pełnomocnikowi 22 listopada 2011 r.) Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. W odniesieniu do art. 233 § 1 k.p.c. Trybunał stwierdził, że skarga konstytucyjna została wniesiona z przekroczeniem ustawowego terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), gdyż bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej rozpoczął się w dniu uzyskania przez skarżącą prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji, tj. Sądu Apelacyjnego w Krakowie – I Wydział Cywilny z 26 lutego 2010 r. (sygn. akt I ACa 70/10).W ocenie Trybunału zakwestionowany w skardze art. 233 § 1 k.p.c. nie był również podstawą postanowienia Sądu Najwyższego z 12 listopada 2010 r. wskazanego przez skarżącą jako ostateczne orzeczenie w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. Przekroczenie ustawowego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej stanowiło podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej również w stosunku do art. 3989 § 1 pkt 4 k.p.c. Sformułowanie zarzutu jego niekonstytucyjności nastąpiło bowiem dopiero w piśmie procesowym z 18 kwietnia 2011 r., stanowiącym uzupełnienie skargi konstytucyjnej.

Odmawiając nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, Trybunał nie uwzględnił wniosku skarżącej o wydanie postanowienia tymczasowego w sprawie zawieszenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Krzyków (sygn. akt KM 24288/11 oraz KM 14031/10).

Zażaleniem z 28 listopada 2011 r. skarżąca zaskarżyła postanowienie w całości, wniosła o jego uchylenie i przekazanie sprawy do rozpoznania na rozprawie. Skarżąca podniosła, że sąd, przyjmując do rozpoznania skargę kasacyjną, bada zarówno złożony wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, jak i orzeczenie sądu drugiej instancji. W tej sytuacji art. 233 § 1 k.p.c., był podstawą postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Skarżąca zarzuciła również, że w świetle przepisów ustawy o TK, określającej tryb postępowania przed Trybunałem, a w szczególności art. 30 ust. 1 tej ustawy, skarżący ma prawo uzupełnić skargę, aż do wydania orzeczenia w sprawie skargi.

Wraz z zażaleniem skarżąca złożyła sporządzone osobiście pismo procesowe zatytułowane: „Uzupełnienie wniosku o zawieszenie czynności egzekucyjnych”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6–7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał w niniejszym składzie stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.

Skarżąca nie uwzględniła okoliczności, że zakwestionowany przez nią art. 233 § 1 k.p.c. statuuje zasadę swobodnej oceny dowodów. Ocena ta dokonuje się w toku postępowania przed sądami pierwszej i drugiej instancji, nie zaś w postępowaniu nadzwyczajnym przed Sądem Najwyższym. Jak orzekł wyrokiem z 19 maja 2011 r. Sąd Najwyższy: „Podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów, w tym w szczególności art. 233 k.p.c.” (sygn. akt I PK 182/10, Lex nr 852765). Zadaniem Sądu Najwyższego nie jest ponowna analiza oceny wiarygodności i mocy dowodów oraz ustalanego stanu faktycznego, lecz rozpatrywanie kwestii prawnych budzących spory, wątpliwości i rozbieżności w orzecznictwie sądów i w doktrynie (zob. T. Zembrzuski, Zarzut naruszenia art. 233 jako podstawa kasacyjna po nowelizacji k.p.c., „Monitor Prawniczy” 2005, nr 23, s. 1169). W orzecznictwie Trybunału wyrażany jest pogląd, że „o ile (…) strony postępowania mają pełny dostęp do rozbudowanych gwarancji procesowych w pierwszej i drugiej instancji, o tyle skarga kasacyjna jest środkiem nadzwyczajnym, istniejącym niejako »ponadstandardowo« i służącym przede wszystkim określonym celom publicznym” (zob. np. postanowienie TK z 26 maja 2008 r, SK 12/06, OTK ZU nr 4/A/2008, poz. 71). Bez wątpienia wniesienie przez skarżącą nadzwyczajnego środka zaskarżenia poprzedzało postępowanie, w którym sądy dwóch instancji oceniały przedstawiony przez strony postępowania materiał dowodowy. Zakwestionowany przepis – czego skarżąca nie podważa – był zatem stosowany przez sądy obu instancji. Co więcej, w skardze konstytucyjnej wyraźnie podkreślono, że art. 233 § 1 k.p.c. stanowił „podstawę wydania prawomocnego orzeczenia – wyroku Sądu Apelacyjnego (…) od którego skarżący wniósł skargę kasacyjną”. W postanowieniu z 16 listopada 2011 r. Trybunał prawidłowo przyjął, że w wypadku wątpliwości skarżącej co do zgodności z Konstytucją art. 233 § 1 k.p.c., winna ona wnieść skargę konstytucyjną w związku z prawomocnym orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie, tj. wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie – Wydział I Cywilny z 26 lutego 2010 r. Niezależnie od powyższego, skarżąca mogła uruchomić postępowanie przed Sądem Najwyższym, którego skutkiem byłoby zawieszenie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez Sąd Najwyższy. W sytuacji, gdy skarżąca zdecydowała się jednak wnieść skargę kasacyjną bez uprzedniego zainicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej został – co nie ulega wątpliwości – przekroczony.

Wniesione zażalenie nie podważa również prawidłowości podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie art. 3989 § 1 pkt 4 k.p.c. Trybunał w obecnym składzie nie podziela zarzutów skarżącej, że do czasu podjęcia merytorycznego orzeczenia skarżący może dowolnie uzupełniać skargę konstytucyjną. Po pierwsze, takiego twierdzenia nie da się wyprowadzić z przywołanego w zażaleniu art. 30 ust. 1 ustawy o TK. Zgodnie z tym przepisem „Pismami procesowymi są wnioski i oświadczenia uczestników postępowania, wnoszone do Trybunału w toku postępowania poza rozprawą”. Przepis ten wyraża jedynie zasadę pisemności w postępowaniu przed Trybunałem. Forma pisemna występuje tu jako konieczny sposób komunikowania się Trybunału i uczestników postępowania poza rozprawą oraz środek służący do przygotowania rozprawy (zob. uwagi do art. 30 ustawy o TK [w:] Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999, s. 101). Po drugie, skarżąca nie uwzględnia tego, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej ma charakter materialnoprawny, wyznaczający granice czasowe, w ramach których skarżący może korzystać z tego środka ochrony wolności i praw konstytucyjnych. Przepisy ustawowe, do których odsyła art. 79 ust. 1 Konstytucji, nie przewidują możliwości jego przywrócenia (por. postanowienia z: 21 stycznia 1998 r., Ts 2/98, OTK ZU nr 2/1998, poz. 21; 28 stycznia 1998 r., Ts 21/97, OTK ZU nr 2/1998, poz. 23; 15 lipca 1998 r., Ts 79/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 82; 10 sierpnia 1998 r., Ts 73/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 79). Powyższe dowodzi, że po upływie terminu do wniesienia skargi nie jest możliwe rozszerzenie jej przedmiotu, jak również rozszerzające modyfikowanie uzasadnienia (zob. postanowienia TK z: 12 listopada 2001 r., Ts 139/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 106; 14 maja 2003 r., Ts 29/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 28 oraz 17 listopada 1999 r., SK 17/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 168). Dopuszczalne jest co najwyżej cofnięcie skargi w całości bądź w części. Podczas rozprawy przed Trybunałem Konstytucyjnym możliwe jest natomiast – na żądanie składu orzekającego – sprecyzowanie ewentualnych wątpliwości co do przedstawionych w skardze konstytucyjnej twierdzeń, odniesienie się do argumentów pozostałych uczestników postępowania, a także podejmowanie tych czynności procesowych, na które zezwala ustawa.

Podniesienie zarzutu niekonstytucyjności przepisu w zakresie, który – tak jak w sprawie skarżącej – nie był objęty pierwotnym brzmieniem skargi, jest możliwe tylko w drodze wniesienia osobnej skargi konstytucyjnej. Wymaga to jednak dochowania wszystkich wymagań proceduralnych, a w szczególności dotrzymania trzymiesięcznego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK (por. postanowienie TK z 17 listopada 1999 r., SK 17/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 168), co w niniejszej sprawie nie miało miejsca.

W tym stanie rzeczy Trybunał stwierdza, że w postanowieniu z 16 listopada 2011 r. prawidłowo przyjął, iż sformułowanie zarzutu niekonstytucyjności art. 3989 § 1 pkt 4 k.p.c. dopiero w piśmie procesowym z 18 kwietnia 2011 r. nastąpiło z przekroczeniem trzymiesięcznego terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK.



Mając zatem na względzie, że zażalenie nie podważa podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 7 ustawy o TK orzekł jak w sentencji.



Nieuwzględnienie zażalenia kończy postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym, co tym samym czyni bezprzedmiotowym wydanie postanowienia tymczasowego na podstawie art. 50 ust. 1 ustawy o TK. Postanowienie to może bowiem być wydane wyłącznie w czasie trwania postępowania zainicjowanego złożeniem skargi konstytucyjnej.