Pełny tekst orzeczenia

80/1/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 31 stycznia 2012 r.
Sygn. akt Ts 133/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Biernat – przewodniczący
Andrzej Rzepliński – sprawozdawca
Małgorzata Pyziak-Szafnicka,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Jarosława K.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

1. W sporządzonej przez adwokata skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 28 maja 2010 r. (data nadania), Jarosław K. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 46 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 1 oraz art. 33 ust. 1-4 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24, ze zm.; dalej: prawo prasowe) z art. 42 ust. 1 w związku z art. 2, art. 14 oraz art. 54 ust. 1 Konstytucji.
W ocenie skarżącego „[b]rak precyzji w sposobie sformułowania normy prawnej będącej podstawą skargi [konstytucyjnej] powoduje, iż orzeczenia sądów wydawane [są] z naruszeniem zasady wypływającej z art. 2 i 42 ust. 1 Konstytucji RP”, a „odpowiedzialność karna za odmowę publikacji sprostowania czy odpowiedzi pozostaje w sprzeczności ze standardami wolności wypowiedzi, posiłkując się w celu realizacji prawa do odpowiedzi instrumentami nadmiernie ingerującymi w wolność gwarantowaną w art. 14 i 54 Konstytucji RP”.

2. Postanowieniem z 31 stycznia 2011 r. Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, ponieważ konstytucyjność zakwestionowanych w skardze przepisów prawa prasowego była już przedmiotem analizy Trybunału w wyroku z 1 grudnia 2010 r. o sygn. K 41/07 (OTK ZU nr 10/A/2010, poz. 127), którego sentencja została opublikowana w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z 2010 r. Nr 235 pod poz. 1551. We wskazanym orzeczeniu uznano art. 46 ust. 1 oraz art. 31 i art. 33 ust. 1 prawa prasowego za niezgodne z art. 2 oraz art. 42 ust. 1 Konstytucji. Zgodnie zaś z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego zbędne jest wydanie merytorycznego orzeczenia w sytuacji, w której w stosunku do normy prawnej zakwestionowanej we wniosku, pytaniu prawnym lub skardze konstytucyjnej wypowiedział się już Trybunał, tym bardziej w sytuacji, w której orzeczona została niekonstytucyjność kwestionowanego przepisu (zwłaszcza o charakterze bezwarunkowym) i utrata jego mocy obowiązującej. Oznaczało to, że w sprawie Ts 133/10 wystąpiła przesłanka zbędności orzekania, która na płaszczyźnie merytorycznego rozpatrzenia skargi konstytucyjnej uzasadnia umorzenie postępowania, a na etapie wstępnej kontroli skargi stanowi podstawę odmowy nadania wniesionej skardze dalszego biegu.
Ponadto – na podstawie art. 50 ust. 1 ustawy o TK – Trybunał nie uwzględnił wniosku skarżącego o wstrzymanie wykonania wyroku Sądu Rejonowego w Pułtusku – II Wydział Karny z 30 października 2009 r. (sygn. akt II K. 123/09) w części utrzymanej wyrokiem Sądu Okręgowego w Ostrołęce – II Wydział Karny z 2 lutego 2010 r. (sygn. akt II Ka 382/09), skazującej skarżącego – na podstawie art. 46 ust. 1 prawa prasowego – na karę sześciu miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania niepłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze trzydziestu godzin miesięcznie na rzecz Pułtuskiego Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych w Pułtusku.
Odpis powyższego postanowienia został doręczony pełnomocnikowi skarżącego w dniu 4 lutego 2011 r.

3. W sporządzonym przez adwokata piśmie procesowym, wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 11 lutego 2011 r. (data nadania), skarżący złożył zażalenie na postanowienie Trybunału z 31 stycznia 2011 r., podnosząc, że „[r]ozpoznanie konstytucyjności instytucji sprostowania pod kątem zgodności z gwarancjami wolności słowa i wolności prasy może mieć odmienne konsekwencje prawne, niż w przypadku orzeczenia w sprawie K 41/07. Uznanie, iż instytucja sprostowania, ze względu na związaną z nią odpowiedzialność karną jest niezgodna z art. 14 i 54 Konstytucji, może skutkować wyeliminowaniem z obiegu prawnego art. 46 ust. 1 Prawa prasowego”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w związku z art. 36 ust. 6 i 7 w związku z art. 49 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.

2. W pierwszej kolejności Trybunał przypomina, że art. 79 ust. 1 Konstytucji stanowi, iż „każdy (…) ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego”. Oznacza to, że skarga konstytucyjna winna odpowiadać – z woli ustrojodawcy – warunkom merytorycznym i formalnym opisanym w ustawie zwykłej, czyli ustawie o Trybunale Konstytucyjnym (por. J. Trzciński, uwaga 10. do art. 79 Konstytucji, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1999-2007). Ta zaś w art. 36 ust. 1 w związku z art. 49 nakazuje poddać skargę wstępnemu rozpoznaniu, podczas którego Trybunał bada, czy postępowanie wszczęte na skutek wniesienia skargi konstytucyjnej podlegałoby umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK przez niespełnienie przesłanek określonych w art. 47 ust. 1 ustawy o TK. Procedura ta umożliwia, już w początkowej fazie postępowania, eliminację spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny. Ponadto wstępne rozpoznanie służy eliminacji skarg „oczywiście bezzasadnych” (art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK). Ustawowe kryterium zasadności skargi konstytucyjnej nakłada na Trybunał obowiązek badania na etapie wstępnego rozpoznania skargi nie tylko jej formalnej poprawności, ale także – co wymaga szczególnego podkreślenia, gdyż ustawa o TK nakłada na Trybunał zbadanie wszystkich okoliczności w celu wszechstronnego wyjaśnienia sprawy (art. 19 ust. 1) – tego, czy kwestionowany przepis aktu normatywnego był już przedmiotem oceny merytorycznej sądu konstytucyjnego. Dopiero spełnienie wszystkich wskazanych w ustawie przesłanek uzasadnia nadanie skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

3. W postanowieniu z dnia 31 stycznia 2011 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, wskazując na okoliczność, że przedmiotami zaskarżenia w sprawach K 41/07 oraz Ts 133/10 zostały uczynione te same unormowania prawa prasowego. Orzeczenie w sprawie K 41/07 niezgodności art. 46 ust. 1 oraz art. 31 i art. 33 ust. 1 prawa prasowego z art. 2 i art. 42 ust. 1 Konstytucji przekłada się zatem na powstanie ujemnej przesłanki procesowej w rozumieniu art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK: po pierwsze – w zakresie badania zgodności zaskarżonych przepisów ze wskazanymi wyżej postanowieniami ustawy zasadniczej – ze względu na zasadę ne bis in idem, a po drugie – w zakresie badania zgodności kwestionowanych przepisów prawa prasowego z art. 14 i art. 54 ust. 1 Konstytucji – ze względu na zbędność wydania orzeczenia. Skutkiem powołanego wyroku Trybunału z dnia 1 grudnia 2010 r. jest bowiem „prosta” eliminacja z obrotu prawnego uczynionych przedmiotem zaskarżenia w sprawie Ts 133/10 regulacji prawa prasowego (w szczególności art. 46 ust. 1 tej ustawy), co z kolei umożliwia skarżącemu złożenie wniosku o wznowienie postępowania w trybie art. 540 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.).

4. Z wyżej przedstawionych powodów Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie uznał zaskarżone postanowienie za prawidłowe oraz – na podstawie art. 36 ust. 7 w związku z art. 49 ustawy o TK – nie uwzględnił zażalenia.