Pełny tekst orzeczenia

521/6/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 13 grudnia 2012 r.

Sygn. akt Ts 149/11



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Piotr Tuleja – przewodniczący

Maria Gintowt-Jankowicz – sprawozdawca

Andrzej Rzepliński,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 marca 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Przedsiębiorstwa Rolnego „Avena” Sycewice Sp. z o.o.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej złożonej w Trybunale Konstytucyjnym 5 maja 2011 r. Przedsiębiorstwo Rolne „Avena” Sycewice Sp. z o.o. (dalej: skarżąca) zakwestionowała zgodność: po pierwsze, art. 2 ust. 3 pkt 4 w związku z art. 2 ust. 2, art. 3 i art. 7 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. – o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613, ze zm.; dalej: u.p.o.l.) oraz art. 1, art. 2, art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. – o drogach publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2086, ze zm.; dalej: ustawa o drogach publicznych) z art. 2, art. 32 i art. 84 w związku z art. 217 Konstytucji; po drugie, art. 2 ust. 3 pkt 1, art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a w związku z art. 2 ust. 2 i 3, i art. 7 u.p.o.l. z art. 2, art. 32 i art. 84 Konstytucji.

W postanowieniu z 2 marca 2012 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał wskazał, że podstawą oceny zarzutów sformułowanych wobec kwestionowanej regulacji nie mogą być art. 2, art. 32, art. 84 w związku z art. 217 Konstytucji, ponieważ przepisy te nie gwarantują wprost obywatelom ani innym podmiotom prawa określonej wolności bądź prawa konstytucyjnego, których ochrona przed naruszeniami mogłaby stanowić samoistny przedmiot skargi konstytucyjnej. Powyższe okoliczności uzasadniały, zgodnie z art. 47 ust. 1 w związku z art. 49 ustawy o TK, odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego zwolnienie podatkowe, o którym mowa w kwestionowanej regulacji nie stanowi prawa konstytucyjnego o charakterze podmiotowym, którego naruszenie uprawnia do wniesienia skargi konstytucyjnej. Ponadto Trybunał w postanowieniu o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu uznał, że zarzuty skarżącej koncentrują się na płaszczyźnie stosowania prawa.

Odpis postanowienia Trybunału Konstytucyjnego został doręczony pełnomocnikowi skarżącego 10 marca 2012 r. W piśmie procesowym, wniesionym do Trybunału 17 marca 2012 r., złożono zażalenie na postanowienie Trybunału.

W zażaleniu skarżąca przede wszystkim przytacza argumentację Trybunału zawartą w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej oraz stwierdza, że skarga „spełnia wszelkie wymogi formalne określone w art. 47 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, w tym w zakresie wskazania, jakie konstytucyjne prawa i w jaki sposób zostały naruszone”. W ocenie wnoszącej zażalenie „Trybunał Konstytucyjny działając w jednoosobowym składzie, w sposób oczywisty zaniechał, m.in. wbrew art. 19 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, przy takim wstępnym rozpoznaniu skargi, zbadania wszystkich istotnych okoliczności w celu wszechstronnego wyjaśnienia sprawy”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Znaczy to, że Trybunał Konstytucyjny poddaje analizie zarzuty zażalenia, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego postanowienia i do tego ogranicza rozpoznanie tego środka odwoławczego. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego treść zażalenia wniesionego w niniejszej sprawie nie dostarcza żadnych argumentów podważających przesłanki odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej przedstawione w zaskarżonym postanowieniu. Postanowienie to jest prawidłowe, a zarzuty stawiane w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.



2. W pierwszej kolejności Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skarżąca w zażaleniu podnosi nowy – nieprzedstawiony w skardze konstytucyjnej – argument, że zaskarżone przepisy „w razie potrzeby” są niezgodne również z art. 64 ust. 2 Konstytucji. Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny przypomina, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału niedopuszczalne jest jakiekolwiek rozszerzenie zakresu skargi konstytucyjnej po upływie ustawowego terminu jej wniesienia. Określony w art. 46 ust. 1 ustawy o TK trzymiesięczny termin złożenia skargi konstytucyjnej ma charakter terminu zawitego sformułowania wszystkich tych elementów skargi konstytucyjnej, które – w myśl art. 47 ust. 1 ustawy o TK – stanowią jej niezbędną treść. Trybunał, będąc związanym – zgodnie z art. 66 ustawy o TK – granicami skargi konstytucyjnej, nie może więc rozpatrywać merytorycznie zarzutów sformułowanych po upływie trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu ostatecznego rozstrzygnięcia (zob. np. wyrok TK z 14 grudnia 1999 r., SK 14/98, OTK ZU nr 7/1999, poz. 163 oraz postanowienia TK z 22 stycznia 2002 r., Ts 139/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 107 i z 15 stycznia 2009 r., Ts 99/08, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 130). Takie rozszerzenie zakresu skargi konstytucyjnej nie ma także wpływu na postępowanie zażaleniowe, którego przedmiotem jest zasadność odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał nie bierze natomiast pod uwagę dodatkowych zarzutów sformułowanych przez skarżącego dopiero w zażaleniu (por. postanowienia TK z 17 listopada 1999 r., SK 17/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 168 oraz z 24 marca 2004 r., Ts 29/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 29).



3. W drugiej kolejności Trybunał zauważa, że w skardze konstytucyjnej skarżąca żądała zbadania zgodności: art. 2 ust. 3 pkt 4 w związku z art. 2 ust. 2, art. 3 i art. 7 u.p.o.l. oraz art. 1, art. 2, art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o drogach publicznych z art. 2, art. 32 i art. 84 w związku z art. 217 Konstytucji oraz art. 2 ust. 3 pkt 1, art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a w związku z art. 2 ust. 2 i 3, i art. 7 u.p.o.l. z art. 2, art. 32 i art. 84 Konstytucji. Natomiast w zażaleniu skarżąca ograniczyła się jedynie do kwestionowania podstaw odmowy w zakresie art. 2 ust. 3 pkt 4 i art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a u.p.o.l. z art. 2, art. 32 i art. 84 w związku z art. 217 Konstytucji. Wobec braku odniesienia się przez skarżącą w zażaleniu do pozostałych negatywnych przesłanek procesowych, leżących u podstaw kwestionowanego postanowienia, Trybunał Konstytucyjny ograniczył się w tym miejscu do jednoznacznego ich zaaprobowania.



4. Zarówno w skardze konstytucyjnej, jak i zażaleniu skarżąca żąda zbadania zgodności art. 2 ust. 3 pkt 4 i art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a z art. 2, art. 32 i art. 84 w związku z art. 217 Konstytucji. Żaden z tych wzorców nie wyraża jednak konstytucyjnego prawa podmiotowego. Charakter normy z art. 32 Konstytucji Trybunał wyjaśnił w postanowieniu pełnego składu z 24 października 2001 r. (SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225), stwierdzając między innymi, że norma ta tworzy prawo o szczególnym charakterze: jego naruszenie może być rozpatrywane jedynie w zakresie innego konstytucyjnego prawa lub wolności (metaprawo). W uzasadnieniu orzeczenia Trybunał stanął na stanowisku, iż: „art. 32 Konstytucji wyraża przede wszystkim zasadę ogólną i dlatego winien być w pierwszej kolejności odnoszony do konkretnych przepisów Konstytucji, nawet jeżeli konstytucyjna regulacja danego prawa jest niepełna i wymaga konkretyzacji ustawowej. W takim zakresie wyznacza on także konstytucyjne prawo do równego traktowania. Mamy tu do czynienia z sytuacją »współstosowania« dwóch przepisów Konstytucji, a więc nie tylko z prawem do równego traktowania, ale ze skonkretyzowanym prawem do równej realizacji określonych wolności i praw konstytucyjnych. W skardze konstytucyjnej należy powołać oba przepisy Konstytucji, dopiero one wyznaczają bowiem konstytucyjny status jednostki, który przez regulację ustawową lub podustawową został naruszony. Natomiast gdy chodzi o uprawnienia określone w innych niż Konstytucja aktach normatywnych – jeśli treść konkretnego prawa ustala się wyłącznie na ich podstawie – art. 32 Konstytucji stanowi zasadę systemu prawa, nie zaś wolność lub prawo o charakterze konstytucyjnym”.

Natomiast wyrażona w art. 2 Konstytucji zasada sprawiedliwości jest dyrektywą dla ustawodawcy, w oparciu o którą powinien on kształtować normatywną treść obowiązków podatkowych nakładanych na obywateli. Z przepisu tego nie wynika jednak prawo jednostki do żądania sprawiedliwego opodatkowania rodzące po stronie ustawodawcy obowiązek nakładania podatków o określonej wysokości lub determinujące zakres wprowadzanych ulg i zwolnień podatkowych. Konstytucja gwarantuje każdemu równość w zakresie obciążeń podatkowych i w tym zakresie ustawodawca jest związany dyrektywami płynącymi z konstytucyjnej zasady równości w związku z zasadą sprawiedliwości. Naruszenie tych dyrektyw może podlegać kontroli Trybunału Konstytucyjnego. Jednakże w przypadku skargi konstytucyjnej wszczęcie takiej kontroli obwarowane jest dodatkowym wymogiem wskazania naruszonych wolności lub praw konstytucyjnych skarżącego. Wynika to wprost z art. 79 ust. 1 Konstytucji. Konstytucyjna zasada równości nie może jednak być samodzielną podstawą skargi konstytucyjnej.



5. Skarżąca, stawiając zarzut naruszenia prawa do równego traktowania, powinna wskazać, w zakresie jakiej wolności lub jakiego prawa konstytucyjnego to nierówne traktowanie występuje. Wymóg powyższy nie jest spełniony, gdy skarżąca zarzut naruszenia zasady równości łączy z zasadą sprawiedliwości, gdyż z obu tych zasad nie wynika publiczne prawo podmiotowe w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. Prawo takie nie wynika również z powiązania wskazanych wyżej zasad z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 84 Konstytucji, czy z zasadą wyłączności ustawy określoną w art. 217 Konstytucji. Za nietrafny należy w związku z tym uznać pogląd skarżącej, wyrażony w zażaleniu, w myśl którego związek zasady sprawiedliwości, równości, powszechności opodatkowania i wyłączności ustawy daje podstawę do wyinterpretowania z Konstytucji prawa podmiotowego w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. Uznanie dopuszczalności skargi konstytucyjnej wyłącznie w oparciu o związek występujący między art. 2, art. 32, art. 84 i art. 217 prowadziłoby do obejścia wymogu, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji i art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.

Ponadto Trybunał Konstytucyjny zauważa, że powoływany przez skarżącą art. 19 ustawy o TK, nakładający na Trybunał obowiązek zbadania wszystkich istotnych okoliczności w celu wszechstronnego wyjaśnienia sprawy winien być interpretowany w zgodzie z zasadą skargowości (art. 66 ustawy o TK). W myśl tej zasady Trybunał orzekając, jest związany granicami skargi konstytucyjnej. W konsekwencji oczekiwanie skarżącej, że Trybunał samodzielnie uzupełni i skoryguje jej argumentację, zbudowaną na nieuprawnionej i wybiórczej interpretacji kluczowego dla konstrukcji skargi art. 79 ust. 1 Konstytucji, oparte było na wadliwym rozumieniu ustawy o TK. Realizacja obowiązku wynikającego z art. 19 ustawy o TK uzależniona jest bowiem od uprzedniego potwierdzenia, że postępowanie przed Trybunałem zainicjowane zostało w zgodzie z obowiązującymi unormowaniami (art. 47 ust. 1 pkt 1-3 ustawy o TK). Do takiego zaś stwierdzenia, w przypadku analizowanej skargi konstytucyjnej, nie było jakichkolwiek podstaw.



Mając na uwadze powyższe, Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – zażalenia nie uwzględnił.