Pełny tekst orzeczenia

88/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 28 lutego 2012 r.

Sygn. akt Ts 158/10



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Marek Kotlinowski – przewodniczący

Wojciech Hermeliński – sprawozdawca

Zbigniew Cieślak,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 sierpnia 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Marka Lecha K.-H.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 5 lipca 2010 r. Marek Lech K.H. wniósł o zbadanie zgodności § 61 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz. U. Nr 102, poz. 1122, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 2001 r.) w zw. z art. 24 ust. 3, art. 36 ust. 2, art. 58 ust. 1 pkt 2 i 3, art. 58 ust. 2 i 3 oraz art. 125 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361, ze zm.; dalej: u.k.w.h.), w zakresie, w jakim pomija budynki, w których oprócz lokali niewyodrębnionych, stanowiących własność dotychczasowego właściciela, znajdują się lokale wyodrębnione, sprzedane przez Skarb Państwa lub m.st. Warszawa osobom trzecim, z art. 64 ust. 2 i 3, art. 32 ust. 2, art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 8 Konstytucji. Skarżący zakwestionował też zgodność z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 32 ust. 1, art. 64 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 w zw. z art. 2, art. 8 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji § 61 ust. 1 rozporządzenia z 2001 r. w zw. z art. 24 ust. 3, art. 36 ust. 2, art. 58 ust. 1 pkt 2 i 3, art. 58 ust. 2 i 3 oraz art. 125 ust. 1 u.k.w.h. w zakresie, w jakim nakłada na dotychczasowego właściciela budynku obowiązek załączenia do wniosku o założenie księgi wieczystej zaświadczenia właściwego organu, że budynek odpowiada warunkom przewidzianym w art. 5 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279; dalej: dekret warszawski). Ostatni zarzut dotyczył sprzeczności § 61 ust. 2 rozporządzenia z 2001 r. w zw. z art. 24 ust. 3, art. 36 ust. 2, art. 58 ust. 1 pkt 2 i 3, art. 58 ust. 2 i 3 oraz art. 125 ust. 1 u.k.w.h. z art. 2, art. 64 ust. 2 oraz art. 64 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 8 Konstytucji.

Postanowieniem z 16 sierpnia 2011 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Podstawę odmowy stanowiło ustalenie, że skarżący, mimo wezwania go do uzupełnienia braku formalnego, nie wykazał, iż przysługuje mu prawo własności budynku, a w szczególności, że w dniu wejścia w życie dekretu warszawskiego budynek nadawał się do naprawy (zgodnie z art. 5 w zw. z art. 6 ust. 2 tego dekretu), zatem niedopuszczalne było badanie zarzutów skargi, w której nie udowodniono, że naruszenie prawa ma charakter osobisty, aktualny i bezpośredni.

Powyższe postanowienie zostało zaskarżone zażaleniem z 26 sierpnia 2011 r. Zdaniem skarżącego Trybunał Konstytucyjny nieprawidłowo przyjął, iż „złożone przez skarżącego dokumenty niedostatecznie wyjaśniają kwestię prawa własności skarżącego do budynku”, a ponadto błędnie ustalił, że „skarżący nie wykazał swojego prawa podmiotowego do budynku”. Dodatkowy zarzut zażalenia opiera się na uznaniu, że – nawet jeśli przyjąć nieudowodnienie prawa własności przez skarżącego – należało zbadać zgodność zaskarżonych przepisów z art. 2 i art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a argumenty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie. Przedmiotem kontroli dokonywanej przez Trybunał Konstytucyjny w wyniku wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej jest jedynie prawidłowość dokonanego w nim rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny ustalił, że skarżący w zażaleniu nie podważył zawartych w zakwestionowanym postanowieniu argumentów, które zdaniem składu orzekającego w niniejszej sprawie świadczą o przedwczesności skargi konstytucyjnej.

Skarżący podnosi, że „użyty w treści art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej; ustawa o TK) zwrot »zdaniem skarżącego« determinuje hipotetyczny charakter wskazywanego przez skarżącego naruszenia. Kontrola konstytucyjności przepisu ma charakter abstrakcyjny (…) zatem warunkiem formalnym skargi jest wskazanie prawa podmiotowego, nie zaś wykazanie przysługiwania tegoż prawa skarżącemu”.

Powyższe argumenty są chybione, pomijają bowiem wymagania, by naruszenie prawa lub wolności konstytucyjnej skarżącego miało charakter osobisty, aktualny i bezpośredni. Wynika to z istoty skargi konstytucyjnej, która – w przeciwieństwie do wniosku inicjującego postępowanie sądowokonstytucyjne – wnoszona jest w związku z ostatecznym orzeczeniem wydanym w konkretnej sprawie skarżącego. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że „w modelu skargi konstytucyjnej obowiązującym w polskim porządku prawnym legitymowanym do wniesienia tego środka ochrony wolności i praw jest jedynie ten, którego prawa lub wolności zostały naruszone w sposób osobisty i bezpośredni. Podstawowego znaczenia nabiera więc funkcjonalne powiązanie skargi konstytucyjnej z konkretnym postępowaniem, skarga konstytucyjna nie jest bowiem środkiem prawnym o charakterze powszechnym (actio popularis)” (por. zamiast wielu postanowienie TK z 20 października 2009 r., Ts 295/08, OTK ZU nr 5/B/2009, poz. 419).

Skarżący zdaje się nie dostrzegać, że zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skargę konstytucyjną może wnieść „każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone” (po spełnieniu dodatkowych przesłanek wymienionych w tym przepisie oraz doprecyzowanych w art. 46 i 47 ustawy o TK), to jest osoba, której dane prawo podmiotowe lub wolność przysługuje oraz która zainicjowała postępowanie zakończone następnie ostatecznym orzeczeniem o tym prawie podmiotowym lub wolności.

Trybunał stwierdza, że postępowanie w przedmiocie wydania zaświadczenia w związku z wnioskiem skarżącego z 27 października 2006 r. złożonym w trybie § 61 rozporządzenia z 2001 r. wciąż się toczy. Jak wynika z dokumentów nadesłanych przez skarżącego w wykonaniu zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego wzywającego do uzupełnienia braków formalnych, postanowieniem nr 419 Ś/2006 z 31 października 2006 r. Prezydent m.st. Warszawy odmówił wydania zaświadczenia (znak: AM-D-IX-7359/5606/A4/06), natomiast postanowieniem z 15 marca 2009 r. (znak WI.I.7144-ŚC/129/06) Wojewoda Mazowiecki utrzymał w mocy postanowienie Prezydenta m.st. Warszawy o odmowie wydania zaświadczenia. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 28 listopada 2007 r. (sygn. akt I SA/Wa 810/07) oddalił skargę na powyższe orzeczenie organu administracji. Wyrokiem z 29 stycznia 2009 r. (sygn. akt I OSK 214/08) Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Ostatecznie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 30 czerwca 2009 r. (sygn. akt I SA/Wa 534/09) uchylił zaskarżone postanowienie Wojewody Mazowieckiego oraz postanowienie Prezydenta m.st. Warszawy.

Prezydent m.st. Warszawy postanowieniem z 26 lutego 2010 r. nr 28/GK/DW/2010 (znak: GK-DW-I RPR-72240-30-49-07) zawiesił z urzędu postępowanie administracyjne w przedmiocie wniosku skarżącego z 27 października 2006 r., złożonego w trybie § 61 rozporządzenia z 2001 r., do czasu zakończenia postępowania administracyjnego w przedmiocie możliwości podziału geodezyjnego zabudowanych działek ewidencyjnych nr 64 – część oraz nr 63 – część, obręb 5-04-01 i wydzielenia z nich nieruchomości w granicach hip. nr 2685/6. Skarżący zakwestionował postanowienie zawieszające postępowanie o wydanie zaświadczenia. Z nadesłanych dokumentów wynika, że postępowanie wpadkowe zainicjowane zażaleniem na postanowienie o zawieszeniu wciąż się toczy.

Brak orzeczenia organu administracji (Prezydenta m.st. Warszawy) nie może być jednak argumentem na rzecz niekonstytucyjności § 61 rozporządzenia z 2001 r. Trybunał zwraca uwagę, że postanowienia sądu wieczystoksięgowego oraz sądu II instancji w sprawie wniosku o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości budynkowej położonej w Warszawie wydane zostały na podstawie przedstawionych przez skarżącego dokumentów, wśród których nie było wymaganego zaświadczenia, wydanego przez Prezydenta m.st. Warszawy w trybie § 61 rozporządzenia z 2001 r. Treść ostatecznego orzeczenia sądowego została zdeterminowana faktem nieprzedstawienia stosownego zaświadczenia wydanego na wniosek skarżącego z 27 października 2006 r. Powyższe prowadzi do konkluzji, że ze względu na toczące się wciąż postępowanie skarga została wniesiona przedwcześnie i decyzję co do jej ewentualnego ponownego wniesienia skarżący powinien podjąć po zakończeniu postępowania w przedmiocie wniosku z 27 października 2006 r., złożonego w trybie § 61 rozporządzenia z 2001 r.

Jedynie na marginesie Trybunał stwierdza, że wciąż nie zostało zakończone postępowanie w przedmiocie rozpoznania wniosku z 10 stycznia 1949 r. o przyznanie prawa własności czasowej (obecnie – prawa użytkowania wieczystego) gruntu.

25 sierpnia 1951 r. Prezydium Rady Narodowej w Warszawie wydało decyzję (L. dz. GM/TW/20315/51), w której odmówiono przyznania prawa własności czasowej gruntu oraz orzeczono, że na podstawie art. 8 dekretu warszawskiego budynek posadowiony na nieruchomości położonej w Warszawie, należącej do poprzedników prawnych skarżącego, stał się własnością Skarbu Państwa. 7 września 2001 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Warszawie wydało decyzję stwierdzającą nieważność ex tunc orzeczenia Prezydium Rady Narodowej (nr KOC/730/Go/01), a następnie utrzymało swoje rozstrzygnięcie w mocy decyzją z 3 stycznia 2002 r. (nr KOC/2281/Go/Ol). Skarga na powyższe orzeczenie została oddalona wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 28 października 2003 r. (sygn. akt I SA 237/02), który się uprawomocnił.

Prezydent m.st. Warszawy postanowieniem z 7 września 2010 r. nr 118/GK/DW/2010 (znak: GK-DW-I RPR-72240-30-86-07) zawiesił z urzędu postępowanie administracyjne w przedmiocie rozpoznania wniosku z 10 stycznia 1949 r. o przyznanie prawa własności czasowej gruntu do czasu zakończenia postępowania administracyjnego w przedmiocie możliwości podziału geodezyjnego zabudowanych działek ewidencyjnych nr 64 – część oraz nr 63 – część, obręb 5-04-01 i wydzielenia z nich nieruchomości w granicach hip. nr 2685/6.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie wniosku z 10 stycznia 1949 r. o przyznanie prawa własności czasowej gruntu będzie miało dalsze konsekwencje dla sytuacji skarżącego. W myśl art. 8 dekretu warszawskiego, w razie nieprzyznania dotychczasowemu właścicielowi gruntu wieczystej dzierżawy lub prawa zabudowy wszystkie budynki, położone na gruncie, przechodzą na własność gminy, która obowiązana jest wypłacić właścicielowi ustalone w myśl art. 9 odszkodowanie za budynki, nadające się do użytkowania lub naprawy. Jednak zgodnie z art. 82 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. z 1991 r., Nr 30, poz. 127, ze zm.) z dniem 1 sierpnia 1985 r. (data wejścia w życie ustawy) wygasły prawa do odszkodowania za przejęte przez Państwo grunty, budynki i inne części składowe nieruchomości, przewidziane w art. 7 ust. 4 i 5 i art. 8 dekretu warszawskiego (por. także art. 214 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, Dz. U. z 2010 r., Nr 102, poz. 651, ze zm.).



Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 7 ustawy o TK, nie uwzględnił zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.