Pełny tekst orzeczenia

350/4/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 31 stycznia 2012 r.

Sygn. akt Ts 230/10



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Małgorzata Pyziak-Szafnicka,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej „Korserwis” Sp. z o.o. w sprawie zgodności:

art. 399 § 2, art. 4011, art. 403 § 4, art. 407 § 2, art. 416 § 1 i 2 oraz art. 4161 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 190 ust. 1 i 4 w związku z art. 2, art. 8, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 14 września 2010 r. „Korserwis” Sp. z o.o. (dalej: skarżąca) wniosła o stwierdzenie, że art. 399-4161 (w szczególności art. 399 § 2, art. 4011, art. 403 § 4, art. 407 § 2, art. 416 § 1 i 2 oraz art. 4161) ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) są niezgodne z art. 190 ust. 1 i 4 w związku z art. 2, art. 8, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji. Wraz z pismem procesowym z 17 września 2010 r. skarżąca nadesłała orzeczenia zapadłe w sprawie, której dotyczy skarga konstytucyjna.

Skargę konstytucyjną wniesiono w związku z następującym stanem faktycznym. Wyrokiem z 29 października 2008 r. (sygn. akt II C 150/07) Sąd Okręgowy w Łodzi – II Wydział Cywilny oddalił powództwo skarżącej przeciwko Skarbowi Państwa – Izbie Skarbowej w Łodzi, Urzędowi Kontroli Skarbowej w Łodzi, Urzędowi Skarbowemu Łódź -Śródmieście w Łodzi. Sąd nie obciążył skarżącej kosztami procesu. Wyrokiem z 6 marca 2009 r. (sygn. akt I ACa 3/09) Sąd Apelacyjny w Łodzi – I Wydział Cywilny oddalił apelację skarżącej oraz zasądził od niej na rzecz Skarbu Państwa – Izby Skarbowej w Łodzi i Urzędu Skarbowego Łódź-Śródmieście w Łodzi kwoty po 5400,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym. Postanowieniem z 27 listopada 2009 r. (sygn. akt II CSK 397/09) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej.

Postanowieniem z 10 czerwca 2010 r. (sygn. akt A Ca 439/10) Sąd Apelacyjny w Łodzi – I Wydział Cywilny odrzucił skargę skarżącej o wznowienie postępowania w sprawie z powództwa skarżącej przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Izby Skarbowej w Łodzi, Urzędowi Kontroli Skarbowej w Łodzi i Naczelnikowi Urzędu Skarbowego Łódź-Śródmieście o zapłatę, zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 6 marca 2009 r. (sygn. akt I A Ca 3/09). W uzasadnieniu sąd podniósł, że rozstrzygnięcie o kosztach procesu zawarte w zaskarżonym skargą wyroku sądu apelacyjnego nie zostało oparte na art. 3941 § 2 k.p.c., którego niekonstytucyjność orzekł Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z 9 lutego 2010 r., SK 10/09 (OTK ZU nr 2/A/2010, poz. 10), lecz na przepisie art. 98 k.p.c., stanowiącym, że strona przegrywająca sprawę jest obowiązana zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Zdaniem sądu apelacyjnego przepis ten nie został w ogóle poddany badaniu przez Trybunał w aspekcie jego zgodności z ustawą zasadniczą, co powoduje, że skarga o wznowienie postępowania w rzeczywistości nie została oparta na przywołanych ustawowych podstawach wznowienia.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Łodzi – I Wydział Cywilny z 10 czerwca 2010 r. (sygn. akt I ACa 439/10) – wskazane w skardze konstytucyjnej jako orzeczenie ostateczne, w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji – zostało wraz z uzasadnieniem doręczone pełnomocnikowi skarżącej 14 czerwca 2010 r.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 11 października 2011 r. (doręczonym 31 października 2011 r.) pełnomocnik skarżącej został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez: dokładne wyjaśnienie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa skarżącej (wyrażone w postanowieniach Konstytucji wskazanych w petitum skargi) doznały naruszenia; wskazanie sposobu ich naruszenia; uzasadnienie stanowiska, że konstytucyjną podstawą do wznowienia postępowania w sprawie skarżącej jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 9 lutego 2010 r. (SK 10/09) oraz doręczenie pełnomocnictwa szczególnego do sporządzenia skargi konstytucyjnej i reprezentowania skarżącej w postępowaniu przed Trybunałem.

Pismem procesowym z 7 listopada 2011 r., sporządzonym przez pełnomocnika procesowego, skarżąca odniosła się do zarządzenia. Zarzuciła, że zakwestionowane w skardze przepisy naruszyły jej prawo do „wznowienia postępowania na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego” z 9 lutego 2010 r. (SK 10/09). Uniemożliwienie zainicjowania postępowania wznowieniowego naruszyło natomiast prawo skarżącej do „uchylenia postanowienia co do kosztów zasądzonych po raz pierwszy przez sąd drugiej instancji w celu umożliwienia wniesienia przez Skarżącą zażalenia na postanowienie, co do kosztów zasądzonych ponownie po raz pierwszy przez sąd drugiej instancji”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Możliwość jej merytorycznego rozpoznania została uwarunkowana spełnieniem przesłanek określonych w art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W myśl art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK obowiązkiem występującego ze skargą konstytucyjną jest wskazanie, jakie jego konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób zostały naruszone.

Istota zarzutów skargi konstytucyjnej sprowadza się do twierdzenia, że zakwestionowane w niej przepisy pozbawiły skarżącą konstytucyjnego prawa do wznowienia postępowania na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie SK 10/09, a przez to uchylenia postanowienia co do kosztów zasądzonych po raz pierwszy przez sąd drugiej instancji. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skarga konstytucyjna nie może zostać merytorycznie rozpoznana, gdyż nie wskazuje sposobu naruszenia wolności i praw.

Wznowienie postępowania przewidziane w art. 190 ust. 4 Konstytucji jest szczególną instytucją, określaną w doktrynie prawa pojęciem uzdrowienia (sanacji) postępowania (sądowego, administracyjnego) opartego na niekonstytucyjnym akcie normatywnym. W swoim orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny podkreślał, że regulacja ta stwarza możliwość ponownego rozpatrzenia danej sprawy na podstawie zmienionego stanu prawnego, ukształtowanego w następstwie orzeczenia Trybunału; możliwość taka jest ujęta jako podmiotowe, konstytucyjne prawo uprawnionego (zob. wyroki TK z: 20 lutego 2002 r., K 39/00, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 4; 7 września 2006 r., SK 60/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 101).

Zgodnie z art. 190 ust. 4 Konstytucji orzeczenie Trybunału o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania. Art. 4011 k.p.c. – jako przepis właściwy do wznowienia postępowania w procedurze cywilnej – legitymuje podmiot do wystąpienia ze skargą wówczas, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie, z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą. Określona zatem w art. 4011 k.p.c. podstawa wznowienia występuje jedynie wówczas, gdy Trybunał Konstytucyjny zakwestionował zgodność przepisu, który był podstawą wydania zaskarżonego prawomocnego orzeczenia (por. postanowienie SN z: 11 października 2007 r., sygn. akt III PO 3/07, OSNP z 2008 r., nr 21-22, poz. 340; 19 października 2007 r., sygn. akt I CO 8/07, niepubl. oraz 14 stycznia 2009 r., sygn. akt IV CZ 103/08, niepubl.).

Tymczasem art. 3941 § 2 k.p.c. – uznany wyrokiem Trybunału z 9 lutego 2010 r. (SK 10/09) za niekonstytucyjny w zakresie, w jakim nie dawał podstaw do zaskarżenia postanowienia w przedmiocie kosztów procesu zasądzonych po raz pierwszy przez sąd drugiej instancji – nie był podstawą prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 6 marca 2009 r. (sygn. akt IACa 3/09), od którego skarżąca zażądała wznowienia postępowania. Jak orzekł bowiem Sąd Apelacyjny w postanowieniu z 10 czerwca 2010 r.: „rozstrzygnięcie o kosztach procesu (…) nie zostało oparte na art. 3941 § 2 k.p.c., a na przepisie 98 k.p.c., stanowiącym, że strona przegrywająca sprawę jest obowiązana zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Przepis ten nie został w ogóle poddany badaniu przez Trybunał Konstytucyjny w aspekcie jego zgodności z ustawą zasadniczą, co powoduje, że skarga o wznowienie postępowania w rzeczywistości nie została oparta na przywołanych ustawowych podstawach wznowienia”. Innymi słowy, skarżąca w chwili zainicjowania postępowania wznowieniowego nie dysponowała orzeczeniem wydanym na podstawie zakwestionowanego przez Trybunał art. 3941 § 2 k.p.c.

W ocenie Trybunału, jedynie powyższa okoliczność, a nie zarzucana przez skarżącą niekonstytucyjność przepisów k.p.c., stanowiła podstawę odrzucenia in concreto skargi o wznowienie postepowania. W tym stanie rzeczy, należy stwierdzić, że skarżąca w żaden sposób nie wykazała, że to treść któregokolwiek z zakwestionowanych w skardze przepisów stanowi źródło naruszenia jej praw i wolności. Zarzuty skargi konstytucyjnej skierowane są zatem przeciwko postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 10 czerwca 2010 r. odrzucającemu skargę o wznowienie postępowania.



Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, Trybunał na podstawie art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.