Pełny tekst orzeczenia

358/4/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 12 lipca 2012 r.

Sygn. akt Ts 298/10



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Adam Jamróz – przewodniczący

Wojciech Hermeliński – sprawozdawca

Zbigniew Cieślak,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 maja 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Mieczysława S.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



1. W sporządzonej przez adwokata skardze konstytucyjnej Mieczysława S. (dalej: skarżący), wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 10 listopada 2010 r. (data nadania), zarzucono niezgodność: (1) art. 7 pkt 4 (w petitum i uzasadnieniu skargi nieprawidłowo oznaczonego jako „art. 7 ust. 4”) ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.; dalej: ustawa emerytalno-rentowa) – w zakresie, w jakim stosowany jest do podmiotów wskazanych w art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 1989 r. o przywróceniu praw pracowniczych osobom pozbawionym zatrudnienia za działalność związkową, samorządową, przekonania polityczne i religijne (Dz. U. Nr 32, poz. 172, ze zm.), a także, w jakim rozumiany jest jako podstawa do nienaliczania świadczeń emerytalnych za czas niezawinionego pozostawania bez pracy – z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji; (2) art. 199 § 1 pkt 2 w związku z art. 366 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) – w zakresie, w jakim nie uwzględnia specyfiki postępowania odrębnego w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych oraz możliwości wzruszania prawomocnych decyzji rentowych, przewidzianej w art. 114 oraz art. 133 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy emerytalno-rentowej, wprowadzonych z uwzględnieniem istoty prawa do zabezpieczenia społecznego przewidzianego w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej – z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji, a także art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.; dalej: Konwencja).

W ocenie skarżącego zakwestionowane przepisy „naruszają jego prawo do zabezpieczenia społecznego, gwarantowane przez art. 67 ust. 1 Konstytucji RP, przez wprowadzenie w art. 7 ust. 4 ustawy emerytalnej ograniczenia podstawy wypłaty świadczeń za okres niewykonywania pracy w okresie przed dniem 4 czerwca 1989 r. na skutek represji politycznych z ograniczeniem do okresu nie dłuższego niż 5 lat, co jest zmianą praw nabytych na gruncie ustawy z 24 maja 1989 r. (…), wcześniej wydanej lecz nadal obowiązującej, co skarżący odbiera jako naruszenie art. 31 ust. 3 Konstytucji RP przez nieproporcjonalne i niekonieczne ograniczenie praw nabytych i specjalnie ukształtowanych przez ustawodawcę, nadto naruszają prawo do sądu przez złe ukształtowanie procedury, która nie uwzględnia specyfiki postępowań odrębnych w sprawach ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych, wykluczając ponowne rozpoznanie wniosku rentowego, co narusza zaufanie do demokratycznego państwa prawnego i zasad porządnej legislacji”.



2. Postanowieniem z 17 maja 2012 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).



2.1. W pierwszej kolejności Trybunał odniósł się do kwestii przedmiotów kontroli i ich związku z orzeczeniem, z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu konstytucyjnych praw, tj. postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 11 sierpnia 2010 r. (sygn. akt III AUz 113/10). Skarżący zaskarżył bowiem regulacje prawa materialnego (art. 7 pkt 4 ustawy emerytalno-rentowej – stanowiący podstawę rozstrzygnięcia merytorycznego, czyli wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 21 września 2006 r. o sygn. III AUa 1689/05) oraz prawa procesowego (art. 199 § 1 pkt 2 oraz art. 366 k.p.c. – stanowiące podstawę rozstrzygnięcia formalnego, czyli postanowienia Sądu Okręgowego w Sieradzu z 7 czerwca 2010 r. o sygn. IV U 435/10, utrzymanego w mocy przez powołane postanowienie Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 11 sierpnia 2010 r.).

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że wymóg wyczerpania drogi prawnej – odnośnie do badania konstytucyjności art. 7 pkt 4 ustawy emerytalnorentowej – został spełniony przez skarżącego w momencie uzyskania przezeń wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 21 września 2006 r. (sygn. akt III AUa 1689/05). Wyrok ten – co Trybunał ustalił z urzędu – został doręczony skarżącemu 17 października 2006 r., skarga konstytucyjna została wniesiona zaś 10 listopada 2010 r., a zatem fakt wniesienia tego środka prawnego przez skarżącego z wyraźnym przekroczeniem ustawowego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, nie budził wątpliwości. Postępowanie sądowe zakończone wydaniem przez Sąd Apelacyjny w Łodzi postanowienia z 11 sierpnia 2010 r. (sygn. akt III AUz 113/10) było bowiem w analizowanej sprawie prawnie irrelewantne dla obliczania biegu trzymiesięcznego terminu wystąpienia ze skargą konstytucyjną w sprawie badania konstytucyjności art. 7 pkt 4 ustawy emerytalno-rentowej.



2.2. W dalszej kolejności Trybunał odniósł się do kwestii zaskarżenia art. 199 § 1 pkt 2 w związku z art. 366 k.p.c. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, o ile postanowienie Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 11 sierpnia 2010 r. (sygn. akt III AUz 113/10) odnośnie do badania konstytucyjności wskazanych przepisów procedury cywilnej stanowiło orzeczenie w rozumieniu art. 46 ust. 1 oraz art. 47 ust. 2 ustawy o TK, o tyle zarzuty skargi w tym zakresie dotyczyły w istocie nie podstawy normatywnej rozstrzygnięcia, a sposobu rozstrzygnięcia sprawy skarżącego przez sądy pierwszej i drugiej instancji w postępowaniach o sygnaturach IV U 435/10 i III AUz 113/10.



2.3. Kolejną podstawą odmowy było to, że uzasadnienie skargi konstytucyjnej nie spełniało dyspozycji art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, ponieważ – poza szeregiem luźnych cytatów z judykatury Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego – nie zawierało argumentacji uprawdopodabniającej niekonstytucyjność kwestionowanych regulacji prawnych.



2.4. Trybunał wskazał także, że niedopuszczalne było badanie w trybie skargowym zgodności art. 199 § 1 pkt 2 w związku z art. 366 k.p.c. z art. 6 ust. 1 Konwencji (art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK).



2.5. Odpis tego postanowienia został doręczony pełnomocnikowi skarżącego 21 maja 2012 r.



3. W sporządzonym przez adwokata piśmie procesowym, wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 28 maja 2012 r. (data nadania), skarżący złożył zażalenie, w którym zarzucił postanowieniu z 17 maja 2012 r. naruszenie art. 46 ust. 1 ustawy o TK.

W uzasadnieniu zażalenia skarżący odwołując się do wyroku SN z 5 czerwca 2009 r. o sygn. I UK 22/09 („Legalis”), stwierdził, iż „miał pełne prawo sądzić, że kolejny wniosek o rozpoznanie jego sprawy [tj. wystąpienie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o ustalenie wysokości świadczenia rentowego] (…) jest uprawniony i powinien prowadzić do rozpatrzenia sprawy, którą przedstawił, a dalej – uważać, że odrzucenie odwołania i zażalenia z przywołaniem powagi rzeczy osądzonej jest błędne, choć tworzy stan ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy, od którego nie ma już drogi odwoławczej. To stało się przesłanką wniesienia skargi konstytucyjnej, gdyż orzeczenia wskazane jako jej podstawa skarżący miał prawo traktować już jako ostateczne orzeczenie o jego prawach, choć nietrafnie”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w związku z art. 36 ust. 6 i 7 w związku z art. 49 ustawy o TK). Na etapie rozpatrzenia zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.



2. Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie uznaje, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a argumenty podniesione w zażaleniu nie podważyły ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.



3. W zaskarżonym postanowieniu zasadnie uznano, że – po pierwsze – w odniesieniu do badania konstytucyjności art. 7 pkt 4 ustawy emerytalno-rentowej skarga nie spełnia dyspozycji art. 46 ust. 1 ustawy o TK, ponieważ kwestionowany przepis stanowił podstawę prawną orzeczenia materialnego, tj. prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 21 września 2006 r. (sygn. akt III AUa 1689/05), nie zaś orzeczenia formalnego, tj. postanowienia Sądu Okręgowego w Sieradzu z 7 czerwca 2010 r. (sygn. akt IV U 435/10), utrzymanego w mocy postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 11 sierpnia 2010 r. (sygn. akt III AUz 113/10) – wskazanym przez skarżącego jako rozstrzygnięcie w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 47 ust. 2 ustawy o TK. Należy podkreślić, że możliwość oceny przez Trybunał Konstytucyjny zakwestionowanego w skardze konstytucyjnej przepisu uzależniona jest od spełnienia przez tę skargę warunków dopuszczalności jej merytorycznego rozpoznania. Jednym z tych warunków jest istnienie merytorycznego związku między wskazanym w skardze przepisem prawnym a ostatecznym orzeczeniem, z którym skarżący łączy naruszenie przysługujących mu konstytucyjnych wolności i praw. Bezsporne jest, gdyż wynika to z charakteru tych rozstrzygnięć oraz ich uzasadnień, że postanowienie Sądu Okręgowego w Sieradzu z 7 czerwca 2010 r. i utrzymujące je w mocy postanowienie Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 11 sierpnia 2010 r. zostały wydane wyłącznie na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

Po drugie – intencją skarżącego, na co wskazuje sposób uzasadnienia skargi, było skontrolowanie przez sąd konstytucyjny nie tyle podstawy normatywnej (art. 199 § 1 pkt 2 w związku z art. 366 k.p.c.) zapadłych wobec skarżącego rozstrzygnięć sądowych, ile prawidłowości odrzucenia skargi na kolejną decyzję organu rentowego w sprawie skarżącego w oparciu o przesłankę ne bis in idem. Trybunał Konstytucyjny przypomina w związku z powyższym, że zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna nie jest „skargą na rozstrzygnięcie”, co powoduje, że do kompetencji Trybunału należy jedynie kontrola konstytucyjności norm, a nie merytoryczna weryfikacja sprawy, w której orzekały powołane do tego organy władzy publicznej (por. np. postanowienie TK z 8 maja 2009 r., Ts 242/07, OTK ZU nr 5/B/2009, poz. 373).

Po trzecie wreszcie – uzasadnienie skargi konstytucyjnej, czego skarżący nie kwestionuje w zażaleniu, w sposób niebudzący wątpliwości nie spełniało dyspozycji art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK.



Wobec powyższego należało – na podstawie art. 36 ust. 7 w związku z art. 49 ustawy o TK – postanowić jak w sentencji.