Pełny tekst orzeczenia

560/6/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 25 lipca 2013 r.
Sygn. akt Ts 33/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Zubik,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej J.B. w sprawie zgodności:
art. 35 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, ze zm.) z art. 2, art. 30, art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 10 lutego 2012 r. (data nadania) J.B. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 35 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.) z art. 2, art. 30, art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została skierowana do Trybunału Konstytucyjnego w związku z następującą sprawą. Skarżący – działając na podstawie umowy zlecenia stałego i powiązanego z nią pełnomocnictwa – złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Białymstoku z 30 maja 2011 r. (nr 408.69/F-9/I/11). Sąd ten – postanowieniem z 3 listopada 2011 r. (sygn. akt II SA/Bk 500/11) – na podstawie art. 35 § 1 p.p.s.a. odmówił dopuszczenia skarżącego do udziału w postępowaniu w charakterze pełnomocnika skarżących.
Skarżący podnosi, przywołując brzmienie art. 87 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.), że zaskarżony przepis prowadzi do naruszenia prawa do równej ochrony praw majątkowych (art. 64 ust. 2 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji), gdyż w sposób niedopuszczalny wyklucza jako pełnomocników strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym osoby związane ze stroną stosunkiem zlecenia stałego. Zdaniem skarżącego rozróżnienie sytuacji pełnomocników na gruncie postępowania cywilnego a sądowoadministracyjnego nie znajduje usprawiedliwienia w świetle konstytucyjnych zasad. Skarżący wiąże naruszenie prawa do równej ochrony praw majątkowych z naruszeniem wyrażonych w art. 2 Konstytucji zasad prawidłowej legislacji i sprawiedliwości społecznej. Podkreśla jednocześnie, że art. 2 Konstytucji może być samodzielnym wzorcem kontroli w postępowaniu ze skargi konstytucyjnej.
Jak zarzuca skarżący, zaskarżony przepis narusza przysługujące mu prawa majątkowe, gdyż pozbawia go możliwości powiększania majątku o należne – na podstawie umowy zlecenia stałego – wynagrodzenie, którego wysokość uzależniono od osiągnięcia określonego w umowie celu (art. 64 ust. 1 Konstytucji). W przekonaniu skarżącego zaskarżony przepis narusza również godność skarżącego, rozumianą jako „prawo osobistości” (art. 30 Konstytucji).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, które zostały naruszone przez wydanie w sprawie skarżącego orzeczenia opartego na zaskarżonej normie. Powołany przepis Konstytucji wyznacza przesłanki dopuszczalności skargi konstytucyjnej, które zostały uszczegółowione w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Skarga winna zatem spełniać wymogi formalne ujęte w art. 46-48 ustawy o TK, a zarzuty w niej zawarte nie mogą cechować się oczywistą bezzasadnością (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK).
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego złożona skarga nie spełnia powyższych wymogów, co uniemożliwia nadanie jej dalszego biegu.
W przekonaniu skarżącego art. 35 § 1 p.p.s.a. narusza przysługujące mu prawo majątkowe – prawo do powiększenia majątku o należne wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia (art. 64 ust. 1 Konstytucji).
Trybunał zwraca uwagę, że zaskarżony przepis ustanawia jedynie katalog osób, które mogą być pełnomocnikiem strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Zgodnie z jego brzmieniem pełnomocnikiem strony może być adwokat lub radca prawny, a ponadto inny skarżący lub uczestnik postępowania, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia, a także inne osoby, jeżeli przewidują to przepisy szczególne (art. 35 § 1 p.p.s.a.). Przepis ten niewątpliwie pomija jako pełnomocników osoby pozostające ze stroną w stałym stosunku zlecenia (por. przywołany przez skarżącego art. 87 § 1 k.p.c.).
Wobec powyższego należy podkreślić, że art. 35 § 1 p.p.s.a. w żadnej mierze nie ingeruje w prawo majątkowe opisane w skardze. Nie odnosi się bowiem w ogóle do praw i obowiązków stron umowy zlecenia, a zatem również do wynagrodzenia z tytułu tej umowy.
Argumenty mające przemawiać za naruszeniem zdefiniowanego w skardze prawa majątkowego są oczywiście bezzasadne. W ocenie Trybunału skarżący bezpodstawnie wiąże prawo do „powiększenia majątku o należne wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia” z prawem do uzyskania wynagrodzenia z tytułu reprezentowania stron w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Niemniej, Trybunał wyraźnie zaznacza, że zaskarżony przepis nie dotyczy żadnego z tych praw. Z uwagi na powyższe należało odmówić nadania skardze dalszego biegu (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
Trybunał przypomina również, że o naruszeniu prawa do równej ochrony praw majątkowych (art. 64 ust. 2 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji) można mówić wyłącznie wówczas, gdy do uprzywilejowania lub dyskryminacji dochodzi w stosunku do podmiotów prawa (adresatów norm prawnych) charakteryzujących się daną cechą istotną (relewantną). Punktem wyjścia orzekania o równości musi być zatem zawsze najpierw ustalenie, czy istnieje wspólność cechy relewantnej pomiędzy porównywanymi sytuacjami, innymi słowy – czy zachodzi podobieństwo tych sytuacji (zob. m.in. wyroki TK z: 14 października 2001 r., SK 22/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 216 oraz 3 kwietnia 2008 r., K 6/05, OTK ZU nr 3/A/2008, poz. 41).
W przekonaniu skarżącego zaskarżony przepis narusza przysługujące mu prawo do równej ochrony praw majątkowych (art. 64 ust. 2 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji), a tym samym również zasadę prawidłowej legislacji i zasadę sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji). Jako cechę relewantną wskazuje pozostawanie w stałym stosunku zlecenia i porównuje – na gruncie przepisów postępowania cywilnego i przepisów postępowania sądowoadministracyjnego – sytuację osób, które charakteryzują się tą cechą.
Sytuację wskazanych podmiotów prawa regulują dwie – co należy podkreślić – niezależne od siebie normy prawne: art. 35 § 1 p.p.s.a. oraz art. 87 § 1 k.p.c. Skarżący nie wykazał, by osoby pozostające w stałym stosunku zlecenia były różnicowane w świetle zaskarżonego przepisu, nie uprawdopodobnił zatem naruszenia przysługującego mu prawa do równej ochrony praw majątkowych, co uniemożliwia merytoryczne wydanie orzeczenia o skardze (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK w zw. z art. 79 ust. 1 Konstytucji).
Skarżący podnosi, że kwestionowany przepis narusza jego godność osobistą (art. 30 Konstytucji), gdyż prowadzi do uprzedmiotowienia skarżącego.
W ocenie Trybunału zarzut ten cechuje oczywista bezzasadność. Stanowisko skarżącego, zgodnie z którym ograniczenie kręgu pełnomocników stron w postępowaniu sądowoadministracyjnym ingeruje bezpośrednio w godność osobistą osób pominiętych, nie znajduje żadnego uzasadnienia. Co więcej, zarzut, według którego zaskarżona regulacja „uprzedmiotawia” skarżącego, gdyż uniemożliwia „pełny jego rozwój osobowości w otaczającym go środowisku cywilizacyjnym”, nie daje się powiązać z treścią zaskarżonego przepisu. Skarżący próbuje przy tym konstruować prawo do reprezentowania innych w ramach godności osobistej, co również – zdaniem Trybunału – jest pozbawione konstytucyjnych podstaw. Z tych przyczyn należało odmówić nadania dalszego biegu skardze w zakresie, w jakim skarżący zarzuca niezgodność art. 35 § 1 p.p.s.a. z art. 30 Konstytucji (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
Odnosząc się do poglądu skarżącego, zgodnie z którym art. 2 Konstytucji może być samodzielnym wzorcem kontroli w postępowaniu skargowym, Trybunał przypomina, że zawarte w tym przepisie zasady demokratycznego państwa prawnego oraz sprawiedliwości społecznej mogą tylko wyjątkowo stanowić źródło nowych praw lub wolności niewynikających z innych przepisów konstytucyjnych. W takiej sytuacji konieczne jest jednak dokładne określenie przez skarżącego zarówno adresata konstytucyjnego prawa podmiotowego (jego beneficjenta), jak i jego całej sytuacji prawnej, powiązanej z możnością wyboru sposobu zachowania się (por. postanowienia TK z: 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60, wydane w pełnym składzie; 23 stycznia 2002 r., SK 13/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 9 i 14 grudnia 2004 r., SK 29/03, OTK ZU nr 11/A/2004, poz. 124). Takiej argumentacji złożona skarga jednak nie zawiera, a zatem z uwagi na niedopuszczalność merytorycznego orzekania o skardze należało odmówić nadania jej dalszego biegu (art. 39 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 79 ust. 1 Konstytucji).

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.




1