Pełny tekst orzeczenia

326/4/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 28 czerwca 2013 r.
Sygn. akt Ts 165/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Piotr Tuleja,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej W.L. w sprawie zgodności:
art. 65 ust. 1 pkt 2 i art. 65 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r. poz. 647, ze zm.) z art. 2, art. 32, art. 45, art. 64 ust. 2, art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 20 maja 2011 r. (data nadania) W.L. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 65 ust. 1 pkt 2 i art. 65 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r. poz. 647, ze zm.; dalej: u.p.z.p.) z art. 2, art. 32, art. 45, art. 64 ust. 2, art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Skargę konstytucyjną wniesiono w związku z następującą sprawą. Prezydent Miasta Poznania decyzją z 24 stycznia 2008 r. (znak UA.III.U11/73313-356/07), wydaną na wniosek skarżącego, ustalił warunki zabudowy i zagospodarowania terenu dla wskazanych we wniosku działek. Rada Miasta Poznania w uchwale z 13 października 2009 r. (nr LXI/837/V/2009) przyjęła miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru, który objął również działki, dla których uprzednio skarżący uzyskał decyzję o warunkach zabudowy. Uchwała weszła w życie 10 stycznia 2010 r. Prezydent Miasta Poznania decyzją z 24 marca 2010 r. (znak UA.III.U11/73313-356/07) stwierdził – z uwagi na przywołaną powyżej uchwałę – wygaśnięcie decyzji z 24 stycznia 2008 r. Od decyzji z dnia 24 marca 2010 r. skarżący wniósł odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Poznaniu, które decyzją z 30 września 2010 r. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Niezależnie od odwołania do SKO, 25 marca 2010 r. skarżący złożył skargę na uchwałę z 13 października 2009 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, który wyrokiem z 7 lipca 2010 r. (sygn. akt II SA/Po 261/10) skargę oddalił. Od tego wyroku skarżący wniósł skargę kasacyjną, którą Naczelny Sąd Administracyjny oddalił wyrokiem z 15 grudnia 2010 r. (sygn. akt II OSK 2203/10), doręczonym skarżącemu 21 lutego 2011 r.
Skarżący twierdzi, że art. 65 ust. 1 pkt 2 u.p.z.p. narusza przysługujące mu konstytucyjne prawa podmiotowe, tj. prawo do ochrony praw słusznie nabytych (art. 2 Konstytucji), prawo do równego traktowania wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji), prawo do równej ochrony praw majątkowych (art. 64 ust. 2 Konstytucji) oraz prawo do sądu (art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 Konstytucji). Zdaniem skarżącego zaskarżony przepis narusza jego prawa w zakresie, w jakim przewiduje obligatoryjne wygaśnięcie decyzji o warunkach zabudowy w sytuacji, w której uchwalono miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego zawierający ustalenia odmienne od ustaleń zawartych w decyzji, bez możliwości rozpatrzenia przez sąd zasadności i celowości wprowadzenia w miejscowym planie ustaleń odmiennych od ustaleń decyzji oraz bez możliwości dochodzenia odszkodowania przez adresata decyzji. Jednocześnie skarżący podnosi, że art. 65 ust. 2 u.p.z.p. narusza przywołane powyżej konstytucyjne prawa podmiotowe w zakresie, w jakim wyłącza stosowanie art. 65 ust. 1 pkt 2 u.p.z.p. tylko w przypadku wydania ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej jest ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Na etapie wstępnej kontroli Trybunał Konstytucyjny bada, czy skarga spełnia wymagania formalne określone w art. 46-48 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) i czy zarzuty w niej zawarte nie są oczywiście bezzasadne (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK).
Zdaniem skarżącego art. 65 ust. 1 pkt 2 oraz art. 65 ust. 2 u.p.z.p. doprowadziły do naruszenia przysługujących mu konstytucyjnych praw podmiotowych. W myśl art. 65 ust. 1 pkt 2 u.p.z.p. organ, który wydał decyzję o warunkach zabudowy albo decyzję o ustaleniu lokalizacji celu publicznego, stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli dla tego terenu uchwalono plan miejscowy, którego ustalenia są inne niż określone w wydanej decyzji. Wyjątek od art. 65 ust. 1 pkt 2 u.p.z.p. stanowi art. 65 ust. 2 u.p.z.p., w myśl którego nie stwierdza się wygaśnięcia decyzji, jeżeli została wydana ostateczna decyzja o pozwoleniu na budowę.
Trybunał zwraca uwagę, że jednym z warunków umożliwiających nadanie dalszego biegu skardze konstytucyjnej jest dokładne określenie przepisu, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją (art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK w zw. z art. 79 ust. 1 Konstytucji).
Zaskarżone przepisy dotyczą procedury stwierdzania wygaśnięcia decyzji o warunkach zabudowy. Tymczasem w sprawie skarżącego wyroki wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego zostały wydane w toku postępowania zainicjowanego skargą, o której stanowi art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, ze zm.), tj. skargą na uchwałę rady gminy w sprawie uchwalenia planu miejscowego. Tym samym ani uchwała w sprawie uchwalenia planu miejscowego, ani wydane w toku jej kontroli wyroki sądów administracyjnych nie zostały oparte na zaskarżonych przepisach. Należy podkreślić, że na podstawie zakwestionowanego art. 65 ust. 1 pkt 2 u.p.z.p. niewątpliwie orzekał organ, który stwierdził wygaśnięcie decyzji o warunkach zabudowy oraz organ odwoławczy (w sprawie skarżącego – samorządowe kolegium odwoławcze), do którego skarżący odwołał się od decyzji o wygaśnięciu decyzji o warunkach zabudowy. Skarżący nie wiąże jednak naruszenia swoich praw z tymi rozstrzygnięciami, Trybunał jest zaś związany granicami wniesionej skargi (art. 66 ustawy o TK).
Trybunał zaznacza również, że decyzja o warunkach zabudowy, której ustalenia są inne niż ustalenia planu miejscowego, wygasa z mocy prawa, co podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny w wydanym w sprawie skarżącego wyroku, ale co także jest konsekwencją wynikającej z art. 4 ust. 1 i 2 u.p.z.p. zasady pierwszeństwa planu miejscowego przed decyzją o warunkach zabudowy (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 sierpnia 2010 r., sygn. akt II OSK 1207/09, LEX nr 737693; wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 13 maja 2011 r., sygn. akt II SA/Kr 304/11, LexPolonica nr 2788441 oraz z 6 grudnia 2011 r., sygn. akt II SA/Kr 1525/11, LEX nr 1152840). Kwestionowane przepisy mają więc charakter porządkujący, polegający na wyeliminowaniu z obrotu prawnego wygasłej z mocy prawa decyzji. Stwierdzenie jej wygaśnięcia ma przy tym charakter deklaratoryjny. Żądanie skargi mogłoby więc ewentualnie być uzasadnione w kontekście procedury stwierdzenia wygaśnięcia decyzji. Rozstrzygnięcie ostateczne Naczelnego Sądu Administracyjnego, z którym skarżący wiąże naruszenie swoich konstytucyjnych praw, nie zostało jednak wydane w toku tej procedury, lecz w toku kontroli uchwały w sprawie uchwalenia planu miejscowego.
Z przedstawionych dotąd rozważań jednoznacznie wynika, że rozpatrywana skarga konstytucyjna nie spełnia przesłanki określonej w art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, co uzasadnia odmowę nadania dalszego biegu skardze (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
Niezależnie od powyższego Trybunał stwierdza, że nadanie dalszego biegu złożonej skardze jest niedopuszczalne z następujących przyczyn.
W ocenie skarżącego uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy jest równoznaczne z nabyciem „prawa do uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę”, chronionego na podstawie art. 2 Konstytucji jako prawa słusznie nabytego. TK nie podziela tego stanowiska. Decyzja o warunkach zabudowy nie tworzy uprawnień dla strony we wskazanym przez skarżącego zakresie. Uprawnieniem nie jest bowiem możliwość ubiegania się o pozwolenie na budowę w związku z wydaniem decyzji ustalającej warunki zabudowy (tak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w przywołanym wyroku z 13 maja 2011 r.).
Trybunał przypomina, że art. 2 Konstytucji może wyjątkowo stanowić wzorzec kontroli w postępowaniu zainicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej, o ile skarżący wskaże wynikające z niego prawo podmiotowe nieujęte w innych normach konstytucyjnych, określając zarówno jego adresata, jak i jego całą sytuację prawną, powiązaną z możnością wyboru sposobu zachowania się (zob. postanowienie TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60 wydane w pełnym składzie). Skarżący nie przedstawił argumentów przemawiających za tym, by „prawo do uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę” było prawem podmiotowym chronionym skargą konstytucyjną. Należy zarazem podkreślić, że nawet jeśli skarżący domaga się ochrony wyłącznie „ekspektatywy” prawa podmiotowego – „prawa do uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę”, to zapomina jednocześnie, że nie każda „ekspektatywa” podlega konstytucyjnej ochronie (zob. w szczególności wyrok TK z 24 października 2000 r., SK 7/00, OTK ZU nr 7/2000, poz. 256). Wobec powyższego Trybunał stwierdza, że skarga nie spełnia wymogu określonego w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – skarżący nie wskazał bowiem prawidłowo, jakie konstytucyjne prawa podmiotowe zostały naruszone.
Skarżący podkreśla, że „pozbawiony został możliwości realizacji zaplanowanej inwestycji”, „przy jednoczesnym braku jakiejkolwiek rekompensaty za poniesione nakłady”. W jego przekonaniu naruszyło to przysługujące mu prawo do równej ochrony praw majątkowych (art. 64 ust. 2 w zw. z art. 32 Konstytucji). Trybunał zwraca uwagę, że uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy nie jest równoznaczne z uzyskaniem uprawnienia do realizacji zaplanowanej inwestycji – zarówno z perspektywy prawa publicznego, jak i prywatnego (zob. M. J. Nowak, Z. Olech, B. Dąbrowski, komentarz do art. 34 u.p.z.p., nb. 3, [w:] Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz, red. M. J. Nowak, Warszawa 2012, Legalis). Co więcej, skarżący w swojej sprawie nie domagał się zwrotu nakładów, a więc sądy administracyjne kontrolujące uchwałę w sprawie uchwalenia planu miejscowego nie orzekały o tej kwestii. Ponownie zatem Trybunał stwierdza, że skarga nie spełnia warunku wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, gdyż rozstrzygnięcia rady gminy i sądów administracyjnych nie dotyczyły praw majątkowych skarżącego (ani „prawa do realizacji zaplanowanej inwestycji”, ani „prawa do zwrotu nakładów związanych z zaplanowaną inwestycją”).
Zarzut naruszenia przysługującego skarżącemu prawa do sądu (art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 Konstytucji) również nie zasługuje na uwzględnienie. Jak słusznie zaznaczył Naczelny Sąd Administracyjny w podjętym w sprawie skarżącego wyroku, wydanie decyzji o warunkach zabudowy nie stanowi przeszkody do uruchomienia procedury planistycznej. Rada gminy nie ma też prawnego obowiązku przeniesienia ustaleń zawartych we wcześniejszych decyzjach o warunkach zabudowy do późniejszego planu miejscowego. Uwagi te należy odnieść do kwestionowanych w skardze przepisów, które nie normują procedury uchwalania planu miejscowego. Nie sposób więc powiązać z art. 65 ust. 1 pkt 2 i art. 65 ust. 2 u.p.z.p. zarzutu skargi o braku możliwości „rozpatrzenia przez sąd zasadności i celowości wprowadzenia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ustaleń odmiennych od ustaleń decyzji o warunkach zabudowy”. Zaskarżone przepisy dotyczą innej kwestii, tj. obowiązku stwierdzenia wygaśnięcia decyzji o warunkach zabudowy. Ponownie więc zarzut ten Trybunał uznaje za niezwiązany ze sprawą, w związku z którą skarżący wniósł skargę konstytucyjną. To przesądza o niespełnieniu wymagania statuowanego w art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, a w konsekwencji również o odmowie nadania dalszego biegu. Trybunał stwierdza przy tym, że skarżącemu przysługiwała legitymacja do kontroli uchwały w sprawie uchwalenia planu miejscowego, co potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny orzekający w jego sprawie.

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.