Pełny tekst orzeczenia

413/4/B/2013

POSTANOWIENIE

z dnia 4 lipca 2013 r.

Sygn. akt Ts 243/12



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Piotr Tuleja – przewodniczący

Andrzej Wróbel – sprawozdawca

Andrzej Rzepliński,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 lutego 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej L.J.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 29 września 2012 r. (data nadania) L.J. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (Dz. U. Nr 124, poz. 1154, ze zm.; dalej: u.p.u.) „w zakresie wyłączającym prawo agenta ubezpieczeniowego do prowizji od umów zawartych w czasie trwania umowy agencyjnej, jeżeli zostały one zawarte z klientami pozyskanymi przez agenta poprzednio dla umów tego samego rodzaju”, z art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji.

Zdaniem skarżącego, zaskarżony przepis pomija uprawnienia agenta ubezpieczeniowego do wynagrodzenia prowizyjnego, „upoważnia brokera i zakład ubezpieczeń do zawarcia umowy o wypłatę wynagrodzenia także w przypadku, gdy broker pośredniczy w zawarciu umowy z ubezpieczającym pozyskanym przez agenta poprzednio dla umów tego samego rodzaju, (…) [i] otwiera drogę do podejmowania arbitralnych decyzji w zakresie wypłaty wynagrodzenia przez zakład ubezpieczeń”. W ten sposób narusza wynikające z art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji „prawo do wynagrodzenia z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej”.

Postanowieniem z 13 lutego 2013 r. (doręczonym pełnomocnikowi 21 lutego 2013 r.) Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu zauważył, że skarżący nie wskazał sposobu naruszenia praw określonych w art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji, a sformułowane przez niego argumenty dotyczyły kwestii kontynuacji umowy ubezpieczenia, które in concreto zostały już rozstrzygnięte w postępowaniu poprzedzającym wniesienie skargi konstytucyjnej.

W zażaleniu z 28 lutego 2013 r. pełnomocnik skarżącego zanegował zasadność odmowy nadania skardze dalszego biegu. Podniósł, że kwestionuje treść przepisu, a nie ustalenia faktyczne. Podkreślił, iż w skardze wskazał, „że naruszone zostało wynikające z art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji jego prawo do wynagrodzenia z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej (…), że art. 24 ust. 2 pkt 1 u.p.u. w zaskarżonym zakresie stanowił podstawę odmowy udzielenia ochrony prawnej jego roszczeniu o wypłatę wynagrodzenia za wykonana usługę [oraz że przepis ten] stanowi przeszkodę do zapewnienia równej ochrony praw majątkowych agentów ubezpieczeniowych i brokerów ubezpieczeniowych gwarantowanej przez art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Skarżącego ta gwarancja nie objęła”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. W myśl art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). W szczególności bada, czy w wydanym postanowieniu, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał, w niniejszym składzie, stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie podważają podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



2. Skarżący twierdzi, że skarga (a także pismo procesowe nadesłane w odpowiedzi na zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego wzywające do uzupełnienia braków formalnych skargi) spełniała warunki określone w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK. Nie ma to jednak uzasadnienia w materiale procesowym niniejszej sprawy. W obu pismach skarżący skupił się na przedstawieniu stanu faktycznego i prawnego sprawy, w tym oceny prawnej instytucji agenta ubezpieczeniowego. W skardze konstytucyjnej zarzucił, że art. 24 ust. 2 pkt 1 u.p.u. „nie uwzględnia uprawnień agenta ubezpieczeniowego, wynikających ze stosunku zobowiązaniowego łączącego go z tym samym zakładem ubezpieczeń, co brokera”. Nie uprawdopodobnił jednak stanu niekonstytucyjności. Z tych właśnie względów, zarządzeniem sędziego Trybunału skarżący został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi. W nadesłanym piśmie procesowym ograniczył się jednak do stwierdzenia, że zakwestionowany przez niego przepis upoważnia brokera i zakład ubezpieczeń „do zawarcia umowy o wypłatę wynagrodzenia także w przypadku, gdy broker pośredniczy w zawarciu umowy z ubezpieczającym pozyskanym przez agenta poprzednio dla umów tego samego rodzaju”, przez co narusza prawo do wynagrodzenia, tj. prawo wynikające z art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji.

Analiza wniesionego środka zaskarżenia pozwala także stwierdzić, że skarżący porównuje sytuację prawną dwóch różnych podmiotów. Podnosi bowiem, że zakwestionowany art. 24 ust. 2 pkt 1 u.p.u. „stanowi przeszkodę do zapewnienia równej ochrony praw majątkowych agentów ubezpieczeniowych i brokerów ubezpieczeniowych”. Bez wątpienia podmioty te nie mają wspólnej cechy relewantnej (istotnej) pozwalającej przyjąć, że doszło do naruszenia równej ochrony przysługujących im praw. Tego typu argumentacja nie dowodzi tym samym naruszenia równej ochrony praw majątkowych skarżącego.

Wskazane wyżej okoliczności przesądzają o tym, że w postanowieniu z 13 lutego 2013 r. Trybunał zasadnie ustalił, iż skarżący nie wskazał, w jaki sposób zakwestionowany art. 24 ust. 2 pkt 1 u.p.u. narusza jego prawa określone w art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji.



3. Na uwzględnienie nie zasługują także pozostałe zarzuty sformułowane w zażaleniu. Skarżący podnosi, że naruszenie jego praw jest wynikiem „konstrukcji art. 24 ust. 2 pkt 1 u.p.u.”, a nie – jak przyjął Trybunał – okoliczności faktycznych sprawy. Należy jednakże przypomnieć, że w skardze konstytucyjnej skarżący podkreślił, iż „umowę uważa się za zawartą z udziałem agenta, jeżeli została ona zawarta w wyniku jego działalności lub została zawarta z klientem pozyskanym poprzednio przez agenta dla umów tego samego rodzaju”. Odwołał się przy tym obszernie do art. 761 § 1 k.c. oraz innych przepisów kodeksu cywilnego. Zdaniem Trybunału charakter tych argumentów przesądza o tym, że są one jedynie polemiką z ustaleniami Sądu Najwyższego przyjętymi w wyroku z 12 stycznia 2012 r. (sygn. akt IV CSK215/11). W związku z tym Trybunał przypomina, że zdaniem tego sądu art. 761 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.) nie miał zastosowania w sprawie, nie doszło bowiem do spełnienia określonej w nim przesłanki. Podmiot wybrany przez zarząd spółki, wykonując czynności pośrednictwa, ani nie działał w imieniu zakładu ubezpieczeń, ani nie wybierał oferty, ani też nie przedstawiał jej jako kontynuacji poprzednio zawieranych umów ubezpieczenia. Stanowisko Sądu Najwyższego podzielił Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział I Cywilny w wyroku z 8 maja 212 r. (sygn. akt I ACa 251/12). Wykładnia prawna dokonana przez Sąd Najwyższy wiąże bowiem sąd, któremu sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania (art. 39820 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postepowania cywilnego [Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.]).



Wziąwszy powyższe okoliczności pod uwagę, Trybunał – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – orzekł jak na wstępie.