Pełny tekst orzeczenia

417/4/B/2013

POSTANOWIENIE

z dnia 12 czerwca 2013 r.

Sygn. akt Ts 258/12



Trybunał Konstytucyjny w składzie:





Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marex.pl Sp. z o.o. z siedzibą w Poznaniu w sprawie zgodności:

1) art. 21 § 1 pkt 1, art. 199, art. 199a, art. 233 § 1, art. 234, art. 235, art. 281 § 1 i 2, art. 291 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 1 i 2, art. 77 ust. 2, art. 84, art. 184 i art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

2) art. 199 i art. 199a § 1-3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 2, art. 190 ust. 4 Konstytucji,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 19 października 2012 r. (data nadania) firma Marex.pl Sp. z o.o. z siedzibą w Poznaniu (dalej: skarżąca, spółka) zakwestionowała zgodność art. 21 § 1 pkt 1, art. 233 § 1, art. 234, art. 235, art. 281 § 1 i 2, art. 291 § 2, a także art. 199, art. 199a (w aktualnym brzmieniu) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, ze zm.; dalej: ustawa podatkowa) z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 1 i 2, art. 77 ust. 2, art. 84, art. 184 i art. 217 Konstytucji w zakresie, w jakim przepisy te wyłączają obowiązek wystąpienia organu podatkowego do sądu powszechnego o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, z którym związane są skutki podatkowe, jeżeli z dowodów zgromadzonych w toku postępowania podatkowego, w szczególności z zeznań strony, wynikają wątpliwości w tym zakresie, korzystne dla interesów prawnych skarżącego, a sprzeczne z interesami prawnymi Skarbu Państwa. Ponadto skarżąca wniosła o zbadanie zgodności art. 199 i art. 199a § 1-3 ustawy podatkowej z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 2 oraz art. 190 ust. 4 Konstytucji.

Rozpatrywaną skargę konstytucyjną sformułowano w związku z następującą sprawą. Po przeprowadzeniu kontroli Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Zielonej Górze określił spółce zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób prawnych za okres od 21 grudnia 2000 r. do 31 grudnia 2001 r. (decyzja z 4 listopada 2005 r., Nr OZ–II–431/5294/03/05/O/1/120). Skarżąca wniosła odwołanie od powyższego rozstrzygnięcia organu pierwszej instancji. Dyrektor Izby Skarbowej w Zielonej Górze utrzymał w mocy decyzję Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej (decyzja z 28 lutego 2006 r., Nr PO/4218–20/05). Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim (dalej: WSA) oddalił skargę spółki na powyższą decyzję organu odwoławczego (wyrok z 23 stycznia 2007 r., sygn. akt I SA/Go 502/06). Skarżąca nie wystąpiła o uzasadnienie powyższego rozstrzygnięcia, nie wniosła także skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: NSA) na wyrok sądu pierwszej instancji. Natomiast pismem z 23 marca 2012 r. wystąpiła do NSA o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku WSA. Sąd kasacyjny na posiedzeniu niejawnym odrzucił skargę spółki (postanowienie z 11 lipca 2012 r., sygn. akt II FNP 12/12).

Zdaniem skarżącej zakwestionowane regulacje naruszają konstytucyjne prawo spółki do wszczęcia postępowania przed sądem w zakresie, w jakim wyłączają wystąpienie organu podatkowego do sądu powszechnego o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, z którym związane są skutki podatkowe, jeżeli z dowodów zgromadzonych w toku postępowania podatkowego, w szczególności z zeznań strony, wynikają wątpliwości w tym zakresie korzystne dla interesów prawnych skarżącego, a sprzeczne z interesami prawnymi Skarbu Państwa.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Skarga konstytucyjna jest środkiem prawnym służącym ochronie konstytucyjnych wolności i praw o charakterze podmiotowym, naruszonym na skutek wydania rozstrzygnięcia na podstawie przepisu, którego konstytucyjność się kwestionuje. Przesłanki, których spełnienie warunkuje merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej, zostały określone w art. 79 ust. 1 Konstytucji i doprecyzowane w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Przepisy te stanowią o obowiązku wniesienia skargi w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia przesądzającego o wyczerpaniu drogi prawnej. Warto zauważyć, że w orzecznictwie Trybunału przyjmuje się powszechnie, że do wyczerpania drogi prawnej dochodzi w momencie uzyskania przez skarżącego prawomocnego orzeczenia po skorzystaniu z przysługujących mu zwyczajnych środków odwoławczych. Innymi słowy, skargi konstytucyjnej nie można byłoby wnieść, gdyby orzeczenie stało się prawomocne na skutek nieskorzystania ze środków zaskarżania nieprawomocnych orzeczeń, przysługujących w zwykłym trybie, lub gdyby wniesione środki okazały się niemożliwe do rozpoznania z powodów formalnych. Warunkiem koniecznym wniesienia skargi konstytucyjnej jest uzyskanie prawomocnego orzeczenia, które cechę tę uzyskało w wyniku skutecznego wniesienia środków odwoławczych przez stronę. Zbyt daleko idącym ograniczeniem praw skarżących byłoby oczekiwanie od nich podejmowania prób pozbawienia wydanych rozstrzygnięć cechy prawomocności za pomocą nadzwyczajnych środków zaskarżenia (por. postanowienie TK z 4 listopada 2010 r., Ts 43/10, OTK ZU nr 6/B/2010, poz. 469).

W sprawach rozpatrywanych w trybie postępowania sądowoadministracyjnego warunek wyczerpania drogi prawnej zostaje spełniony po uzyskaniu przez skarżącego merytorycznego orzeczenia NSA, wydanego na skutek wniesienia środka odwoławczego od rozstrzygnięcia wojewódzkiego sądu administracyjnego. W odniesieniu do analizowanej tu sprawy należy stwierdzić, że skarżąca aby spełnić warunek wniesienia skargi konstytucyjnej polegający na wyczerpaniu drogi prawnej, powinna skorzystać z przysługujących jej zwyczajnych środków odwoławczych od decyzji Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w Zielonej Górze z 4 listopada 2005 r. (Nr OZ–II–431/5294/03/05/O/1/120). Oznacza to konieczność wyczerpania toku instancyjnego nie tylko w trybie postępowania administracyjnego, ale także w trybie postępowania sądowoadministracyjnego, a więc uzyskania orzeczenia NSA wydanego na skutek rozpatrzenia skargi kasacyjnej wniesionej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 23 stycznia 2007 r. (por. postanowienie TK z 14 czerwca 2010 r., Ts 305/09, OTK ZU nr 4/B/2010, poz. 305). Skarżąca nie wniosła skargi kasacyjnej na wskazane powyżej rozstrzygnięcie, a zatem nie wyczerpała drogi prawnej przysługującej jej od decyzji Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w Zielonej Górze z 4 listopada 2005 r. (Nr OZ-II-431/5294/03/05/O/1/120).

Ponieważ skarżąca nie skorzystała ze środków odwoławczych na etapie postępowania sądowoadministracyjnego nie mogło dojść do uchylenia zapadłych decyzji przez wyeliminowanie ewentualnego stanu naruszenia praw podmiotowych skarżącej. W związku z powyższym, skarga konstytucyjna, będąca ultima ratio – a więc ostatecznym i subsydiarnym środkiem ochrony wolności lub praw, nie może zostać merytorycznie rozpoznana. Jeśli w postępowaniu organy podatkowe i sądy administracyjne nie dokonały analizy stanu faktycznego i prawnego, to ewentualne korygowanie stanu prawnego przez Trybunał Konstytucyjny mogłoby zostać uznane za wkraczanie w kognicję sądownictwa administracyjnego (postanowienie TK z 21 lutego 2012 r., Ts 152/09, OTK ZU nr 1/B/2012, poz. 32). Okoliczność ta jest samodzielną przesłanką odmowy nadania biegu analizowanej skardze konstytucyjnej.



W związku z powyższym, na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 46 ust. 1 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.