Pełny tekst orzeczenia

308/4/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 4 lipca 2013 r.
Sygn. akt Ts 302/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Kotlinowski – przewodniczący
Andrzej Wróbel – sprawozdawca
Piotr Tuleja,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 czerwca 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej K.P.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 15 listopada 2010 r. K.P. (dalej: skarżąca) wniosła o stwierdzenie, że art. 401 pkt 2 i art. 403 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) są niezgodne z art. 2, art. 31 ust. 2 i 3, art. 32, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 76 Konstytucji oraz art. 6 ust. 1, art. 13 i art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.; dalej: konwencja).
Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 13 czerwca 2012 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze, ze względu na brak uprawdopodobnienia – stosownie do art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – naruszenia praw lub wolności konstytucyjnych skarżącej.
W zażaleniu złożonym na powyższe postanowienie skarżąca stwierdziła, że Trybunał niezasadnie odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu z uwagi na brak powiązania podstaw skargi z konkretnymi przepisami Konstytucji wyrażającymi prawa i wolności. Skarżąca podniosła, że wskazane przez nią art. 2, art. 31, art. 32 i art. 76 Konstytucji mogą być samodzielnymi wzorcami kontroli w postępowaniu ze skargi konstytucyjnej. Na potwierdzenie tego stanowiska przytoczyła wypowiedzi sędziów Trybunału Konstytucyjnego, którzy zgłosili zdania odrębne do postanowienia TK z 24 października 2001 r. o sygn. SK 10/01 (OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Ponadto, skarżąca zamieściła obszerny wykaz spraw, w których wskazane przez nią przepisy Konstytucji stanowiły – w jej ocenie – samodzielne wzorce kontroli w postępowaniu ze skargi konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 49 w zw. z art. 36 ust. 4 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada – w granicach podniesionych w zażaleniu zarzutów – czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo ustalił istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.
W niniejszej sprawie Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skarżąca nie zakwestionowała w zażaleniu podstawy odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, którą stanowił brak uprawdopodobnienia przez nią naruszenia praw i wolności konstytucyjnych, a nie brak powiązania podstaw skargi z konkretnymi przepisami Konstytucji wyrażającymi prawa i wolności. W zaskarżonym postanowieniu Trybunał uznał bowiem, że „skarżąca korzystała z pełni praw procesowych, w związku z czym brak prawidłowej reprezentacji drugiej strony nie mógł spowodować negatywnych następstw prawnych wobec skarżącej, a tym samym naruszyć jej praw i wolności konstytucyjnych. Z tych samych powodów art. 403 § 2 k.p.c. nie mógł pozbawić skarżącej prawa do rozpoznania sprawy w sprawiedliwym i rzetelnym postępowaniu prowadzonym na zasadach równości stron, gdyż to nie ona, lecz druga strona procesu była nieprawidłowo reprezentowana”. Skarżąca w ogóle nie odniosła się w zażaleniu do powyższej argumentacji.
Zamieszczona w zaskarżonym postanowieniu uwaga co do braku samodzielności przywołanych przez skarżącą wzorców konstytucyjnych dotyczyła – po pierwsze – tylko niektórych z nich. Trybunał przypomina, że skarżąca wskazała jeszcze art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji, które zgodnie z orzecznictwem Trybunału mogą stanowić samodzielne wzorce kontroli w postępowaniu ze skargi konstytucyjnej. Przede wszystkim jednak należy podkreślić, że kwestia braku samodzielności wzorców została przez Trybunał podniesiona na marginesie zaskarżonego postanowienia i nie stanowiła podstawy odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
Niezależnie od powyższego, Trybunał zauważa, że w ramach realizowanej w postępowaniu skargowym kontroli aktów normatywnych wzorzec konstytucyjny może stanowić nie każdy przepis Konstytucji, lecz tylko ten, który normuje jakąś wolność lub prawo (podmiotowe). Nie można zatem odnosić do postępowania ze skargi konstytucyjnej przywołanych przez skarżącą orzeczeń Trybunału wydanych w sprawach pytań prawnych i wniosków, w których samodzielnymi wzorcami kontroli były art. 2, art. 31, art. 32 czy art. 76 Konstytucji. Z kolei przytoczone przez skarżącą w zażaleniu zdania odrębne sędziów Trybunału Konstytucyjnego, zgłoszone do postanowienia TK wydanego w pełnym składzie 24 października 2001 r. (SK 10/01), nie stanowią linii orzeczniczej. Zgodnie zaś z utrwalonym stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego art. 2, art. 31, art. 32 i art. 76 Konstytucji określają sytuację prawną jednostki dopiero razem z innymi przepisami Konstytucji. Mają one bowiem charakter prawa „drugiego stopnia” („metaprawa”), które przysługuje w związku z konkretnymi normami prawnymi, a nie w oderwaniu od nich – niejako „samoistnie”. W postępowaniu ze skargi konstytucyjnej konieczne jest zatem odniesienie niesamodzielnych wzorców kontroli konstytucyjności do konkretnych – określonych w Konstytucji – wolności i praw. Odniesienie takie polega nie tyle na użyciu w petitum skargi wyrażenia „w związku z”, co wskazaniu w uzasadnieniu skargi konkretnego prawa lub wolności, do której odnosi się niesamodzielny wzorzec konstytucyjny wraz z uprawdopodobnieniem naruszenia tego prawa lub wolności konstytucyjnej.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.