Pełny tekst orzeczenia

542/5/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 17 czerwca 2013 r.
Sygn. akt Ts 310/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Kotlinowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Kościańskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. w sprawie zgodności:
art. 118 ustawy z dnia z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.) z art. 2, art. 32 i art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 14 grudnia 2012 r. (data nadania) Kościańskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. (dalej: skarżąca) wystąpiła o zbadanie zgodności art. 118 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.) z art. 2, art. 32 i art. 64 ust. 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została złożona w związku z następującym stanem faktycznym. Wyrokiem z 28 kwietnia 2010 r. (sygn. akt XIII C 35/08/2) Sąd Okręgowy w Poznaniu – Wydział XIII Cywilny z siedzibą w Lesznie zasądził od Gminy Miasta Kościan (dalej: pozwana) na rzecz skarżącej wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy. Na skutek apelacji pozwanej wyrokiem z 13 października 2010 r. (sygn. akt I ACa 587/10) Sąd Apelacyjny w Poznaniu – Wydział I Cywilny zmienił zaskarżony wyrok w części, obniżając zasądzoną kwotę. Od tego orzeczenia pozwana złożyła skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Wyrokiem z 19 października 2011 r. (sygn. akt II CSK 80/11) Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok sądu apelacyjnego w zasadniczej części i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na to, że roszczenie skarżącej za okres od 21 maja 1999 r. do listopada 2003 r. jest przedawnione, a zatem na uwzględnienie zasługiwał zarzut przedawnienia sformułowany w toku postępowania przez pozwaną. Po ponownym rozpoznaniu sprawy wyrokiem z 18 stycznia 2012 r. (sygn. akt I ACa 1098/11) Sąd Apelacyjny w Poznaniu zmienił wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 28 kwietnia 2010 r. w ten sposób, że uwzględniwszy zarzut przedawnienia, obniżył kwotę zasądzoną na rzecz skarżącej. Wyrok sądu apelacyjnego doręczono skarżącej 1 lutego 2012 r. Od tego wyroku skarżąca wniosła skargę kasacyjną, jednak postanowieniem z 25 września 2012 r. (sygn. akt II CSK 195/12), doręczonym skarżącej 17 października 2012 r., Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia jej do rozpoznania.
W myśl art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, to termin przedawnienia wynosi 10 lat; w przypadku roszczeń o świadczenia okresowe i roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata.
Zdaniem skarżącej kwestionowany przepis w zakresie, w jakim odnosi się do roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, a dotyczących ochrony własności, ogranicza przysługujące jej prawo do ochrony własności (art. 64 ust. 2 Konstytucji), a także narusza zasadę równego traktowania (art. 32 Konstytucji), zasadę demokratycznego państwa prawa i zasadę sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji). Skarżąca podkreśla przy tym, że art. 118 k.c. różnicuje sytuację właścicieli ze względu na ich status, wprowadzając niekonstytucyjne ograniczenie roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, a dotyczących ochrony własności.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, które zostały naruszone przez zaskarżoną normę, stanowiącą podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego w sprawie skarżącego. Na etapie wstępnej kontroli skargi Trybunał Konstytucyjny bada, czy spełnia ona warunki formalne określone w art. 46-48 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) oraz czy zarzuty w niej zawarte nie są oczywiście bezzasadne (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK).
Podstawą odmowy nadania dalszego biegu rozpatrywanej skardze konstytucyjnej jest ustalenie, że została wniesiona z naruszeniem terminu wskazanego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. W świetle tego przepisu skarga może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Przy czym w orzecznictwie Trybunału przyjmuje się, że do wyczerpania drogi prawnej dochodzi w momencie, gdy skarżący uzyska prawomocne orzeczenie w następstwie skorzystania z przysługujących mu zwyczajnych środków odwoławczych. Wniesienie nadzwyczajnych środków odwoławczych (np. w sprawach cywilnych: skarga kasacyjna, skarga o wznowienie postępowania, skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia) wykracza poza ramy drogi prawnej, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK (zob. m.in. postanowienie TK z 7 grudnia 2011 r., Ts 163/11, OTK ZU nr 6/B/2011, poz. 499).
W przypadku skarżącej prawomocnym orzeczeniem jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 18 stycznia 2012 r., doręczony jej 1 lutego 2012 r. Skargę konstytucyjną skarżąca wniosła 14 grudnia 2012 r., a zatem z przekroczeniem terminu do jej złożenia, który upływał 2 maja 2012 r.
Trybunał stwierdza ponadto, że skarżąca nieprawidłowo wskazała 17 października 2012 r. jako właściwą datę doręczenia prawomocnego orzeczenia wyczerpującego drogę prawną – wtedy bowiem doręczono jej postanowienie Sądu Najwyższego z 25 września 2012 r. odmawiające przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Skarga kasacyjna jest jednak nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia i jej wniesienie nie uchyla prawomocności orzeczeń zaskarżanych (zob. m.in. postanowienie TK z 2 marca 2009 r., Ts 251/06, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 88).
Poza tym ze skargi konstytucyjnej wynika wprost, że skarżąca łączy naruszenie swoich praw konstytucyjnych z wydanym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 18 stycznia 2012 r., który był związany wykładnią prawa dokonaną przez Sąd Najwyższy w wyroku z 19 października 2011 r. Oba wyroki zostały wydane na podstawie zaskarżonego przepisu, inaczej niż postanowienie Sądu Najwyższego z 25 września 2012 r. odmawiające przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny orzekł jak na wstępie.