KIO/UZP 777/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
-
Protokolanci:Magdalena Pazura
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:III Ca 299/06 X Ga 23/07
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt: KIO/UZP 777/08
WYROK
z dnia 11 sierpnia 2008r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Lubomira Matczuk-Mazuś
Członkowie: Jolanta Markowska
Barbara Bettman
Protokolant: Magdalena Pazura
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 sierpnia 2008r. w Warszawie odwołania wniesionego
przez PEDBUD s.c. Patryk Trochimiuk, Eugeniusz Trochimiuk, Dagmara Trochimiuk,
11-041 Olsztyn, ul. Pawia 2 od rozstrzygnięcia przez zamawiającego Wojewódzki Szpital
Specjalistyczny, 10-561 Olsztyn, ul. śołnierska 18 protestu z dnia 11 lipca 2008r.
przy udziale XXX zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego XXX po
stronie odwołującego się oraz XXX - po stronie zamawiającego*.
orzeka:
1. Oddala odwołanie.
2. Kosztami postępowania obciąża PEDBUD s.c. Patryk Trochimiuk, Eugeniusz
Trochimiuk, Dagmara Trochimiuk, 11-041 Olsztyn, ul. Pawia
i nakazuje:
1) zaliczyć na rzecz Urzędu Zamówień Publicznych koszty w wysokości 4064 zł
00 gr (słownie: cztery tysiące sześćdziesiąt cztery złote zero groszy) z kwoty
wpisu uiszczonego przez PEDBUD s.c. Patryk Trochimiuk, Eugeniusz
Trochimiuk, Dagmara Trochimiuk, 11-041 Olsztyn, ul. Pawia 2,
2) dokonać wpłaty kwoty 00 zł 00 gr (słownie: XXX) przez XXX na rzecz XXX,
stanowiącej uzasadnione koszty strony poniesione z tytułu XXX,
3) dokonać wpłaty kwoty 00 zł 00 gr (słownie: XXX) przez XXX na rzecz Urzędu
Zamówień Publicznych na rachunek dochodów własnych UZP,
4) dokonać zwrotu kwoty 15 936 zł 00 gr (słownie: piętnaście tysięcy dziewięćset
trzydzieści sześć złotych zero groszy) z rachunku dochodów własnych Urzędu
Zamówień Publicznych na rzecz PEDBUD s.c. Patryk Trochimiuk,
Eugeniusz Trochimiuk, Dagmara Trochimiuk, 11-041 Olsztyn, ul. Pawia 2.
U z a s a d n i e n i e
W odwołaniu od rozstrzygnięcia protestu, wniesionym w dniu 23.07.2008r. (data
złożenia odwołania w placówce pocztowej operatora publicznego - Olsztyn 2), Odwołujący
PEDBUD s.c. Patryk Trochimiuk, Eugeniusz Trochimiuk, Dagmara Trochimiuk z siedzibą
w Olsztynie, zarzucił Zamawiającemu Wojewódzkiemu Szpitalowi Specjalistycznemu
z siedzibą w Olsztynie naruszenie przepisów art. 7, art. 88 ust. 1, pkt 2 i art. 89 ust. 1 pkt 2
ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2007r. Nr 223, poz.
1655), poprzez:
- odrzucenie oferty Odwołującego, której treść nie odpowiada treści SIWZ,
- wybór najkorzystniejszej oferty złożonej przez Iławskie Przedsiębiorstwo Budowlane „IPB”
Sp. z o.o. z siedzibą w Iławie.
Odwołujący uzasadnił, że błędne podanie ilości jednostek miar poprzez wskazanie
w kosztorysie ofertowym w branży sanitarnej w poz. 40, wpustów podłogowych w ilości 20,
zamiast wymaganych przez Zamawiającego 2 wpustów, nie stanowi podstawy odrzucenia
oferty, w myśl art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp. Stwierdził, że jest to omyłka rachunkowa w obliczeniu
ceny oferty, którą Zamawiający miał obowiązek poprawić, zgodnie z art. 88 ust. 1 pkt 2 Pzp
lub oczywista omyłka pisarska, którą należało poprawić zgodnie z art. 87 ust. 2 Pzp
i przywołał odpowiednie orzecznictwo ZA i KIO.
Odwołujący nie wskazał żadnej wadliwości wybranej oferty, uzasadnił wyłącznie, że
jego oferta określająca 20 wpustów zamiast 2, zawiera i tak niższą cenę od oferty wybranej
o 150 000 zł i gdyby Zamawiający oferty nie odrzucił, wybrałby tę ofertę jako ofertę
najkorzystniejszą, przy ocenie ofert z zastosowaniem jedynego kryterium oceny ofert - cena
o znaczeniu 100%. Podniósł, że poprzez powyższe czynności Zamawiający naruszył również
zasady postępowania określone w art. 7 Pzp – uczciwej konkurencji i równego traktowania
wykonawców.
Odwołujący wniósł o:
1) uwzględnienie odwołania,
2) nakazanie uchylenia czynności Zamawiającego polegającej na wyborze jako
najkorzystniejszej oferty złożonej przez Iławskie Przedsiębiorstwo Budowlane „IPB”
Sp. z o.o. z siedzibą w Iławie,
3) nakazanie Zamawiającemu powtórzenie procedury badania i oceny ofert
z uwzględnieniem oferty złożonej przez Odwołującego i w konsekwencji dokonanie
wyboru jako najkorzystniejszej oferty złożonej przez Odwołującego.
Odwołanie zostało poprzedzone protestem, wniesionym w dniu 11.07.2008r.,
z zachowaniem 7 dniowego terminu od dnia zawiadomienia Odwołującego o odrzuceniu jego
oferty (pismo z dnia 4.07.2008r., doręczone Odwołującemu w dniu 9.07.2008r.).
W proteście Odwołujący wskazał tylko jeden zarzut, a mianowicie dotyczący
niezasadności, w jego ocenie, odrzucenia oferty, podając naruszenie art. 7 i art. 89 ust. 1 pkt
2 Pzp. Odwołujący nie zawarł żadnego zarzutu wobec oferty wybranej, jak również nie
podważył jej wyboru.
Zamawiający rozstrzygnął protest oddalając go w całości. W uzasadnieniu
rozstrzygnięcia stwierdził, że nie naruszył przepisów prawnych, wskazanych w proteście,
natomiast odrzucenie oferty było prawidłowe, gdyż Odwołujący wycenił w swojej ofercie 20
sztuk wpustów podłogowych, zamiast 2 sztuk. Zdaniem Zamawiającego wszystkie 3 oferty,
które złożono w postępowaniu, poddano wnikliwej ocenie i sprawdzeniu, w wyniku czego
2 oferty odrzucono. Odrzucone oferty zawierały błędy, nie podlegające poprawieniu na
podstawie art. 88 Pzp. Zamawiający wskazał, że w jednakowy sposób traktował wszystkich
wykonawców i zachował zasadę uczciwej konkurencji, nie naruszając art. 7 ust. 1 Pzp.
Powołał się na orzecznictwo ZA, z którego wynika, że niezgodności pomiędzy treścią oferty,
a treścią SIWZ, bez względu na wartość odstępstw w ofertach w zakresie przedmiarów,
powodują obowiązek odrzucenia oferty jako niezgodnej z treścią SIWZ.
Krajowa Izba Odwoławcza, na podstawie dokumentów złożonych w sprawie, oryginalnej
dokumentacji postępowania, dostarczonej przez Zamawiającego, w tym SIWZ i ofert oraz
wyjaśnień stron złożonych w czasie posiedzenia niejawnego z udziałem stron i podczas
rozprawy ustaliła, co następuje:
Zamawiający prowadzi postępowanie w trybie przetargu nieograniczonego, które dotyczy
robót budowlanych i przedmiot postępowania określono jako „Modernizacja Oddziału
Rehabilitacji Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie”. Wartość szacunkowa
zamówienia określona została na kwotę nie przekraczającą kwot, określonych w przepisach
wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 Pzp, od których jest uzależniony obowiązek
przekazywania Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich ogłoszeń
o zamówieniach na dostawy i usługi. Ogłoszenie o zamówieniu zamieszczone zostało w BZP
w dniu 16.05.2008r. poz. 104025.
W postępowaniu złożono 3 oferty. Oferta Odwołującego zawiera najniższą cenę
1 667 968,74 zł, oferta Iławskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego „IPB” Sp. z o.o. zawiera
cenę 1 817 980,35 zł i oferta trzeciego wykonawcy Przedsiębiorstwa Produkcyjno-
Usługowego „TERMOBUD” Sp. z o.o. z siedzibą w Olsztynie zawiera cenę 1 909 192,43 zł.
Zamawiający odrzucił ofertę Odwołującego oraz ofertę Przedsiębiorstwa Produkcyjno-
Usługowego „TERMOBUD” Sp. z o.o. i wybrał, jako ofertę najkorzystniejszą pozostałą ofertę
- Iławskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego „IPB” Sp. z o.o.
Zamawiający zawiadomił Odwołującego o dokonanych w postępowaniu czynnościach,
przekazując mu dwa pisma:
- z dnia 4.07.2008r. (SZP/333/41PN/2008) zawiadamiające o odrzuceniu oferty
Odwołującego na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp „z powodu niezgodności treści oferty
z treścią SIWZ, tj. w pozycji kosztorysowej nr 40 – wpusty podłogowe ø 110 sztuk
2 wyceniono 20 sztuk” (branża sanitarna); pismo to doręczono Odwołującemu w dniu
9.07.2008r.,
- z dnia 8.07.2008r. (SZP/333/41PN/2008) zawiadamiające o wyborze najkorzystniejszej
oferty oraz o odrzuceniu pozostałych dwóch ofert (w tym Odwołującego); pismo to doręczono
Odwołującemu w dniu 10.07.2008r.
Odwołujący wniósł pierwszy protest w dniu 11.07.2008r., w którym podważył odrzucenie
jego oferty. Natomiast w dniu 15.07.2008r. wniósł drugi protest, w którym podważył także
odrzucenie jego oferty i jednocześnie wniósł „o uchylenie rozstrzygnięcia przetargu
i dokonanie ponownego rozstrzygnięcia przetargu, z uwzględnieniem oferty Protestującego”.
śądał „unieważnienia przez Zamawiającego czynności polegającej na odrzuceniu oferty
złożonej przez PEDBUD s.c., wybór najkorzystniejszej oferty na zasadach określonych
przepisami Pzp”. Zamawiający rozstrzygnął w dniu 18.07.2008r. pierwszy protest, oddalając
go w całości, natomiast nie rozstrzygnął i nie nadał biegu drugiemu protestowi, gdyż uznał,
że protest ten dotyczy tej samej czynności, której dotyczy protest pierwszy, lecz jest bardziej
rozbudowany, zatem pozostawiono protest jako nierozpatrywany.
Odwołujący wniósł odwołanie w dniu 23.07.2008r., w którym podważył odrzucenie jego
oferty i wybór najkorzystniejszej oferty.
Podczas rozprawy wyjaśnił, że odwołanie to dotyczy rozstrzygnięcia protestu
w przedmiocie odrzucenia jego oferty i stanowisko to podtrzymywał w całym toku sprawy.
Wyjaśnił również, że nie wnosił odwołania od drugiego protestu, który uznaje się za oddalony
z uwagi na brak jego rozstrzygnięcia przez Zamawiającego w terminie, a w którym podważał
rozstrzygnięcie przetargu (stwierdził, ze drugi protest, tj. wniesiony w dniu 15.07.2008r.
dotyczył czynności wyboru najkorzystniejszej oferty).
Podczas rozprawy potwierdził, że nie wnosił żadnych zastrzeżeń do oferty wybranej jako
najkorzystniejszej – Iławskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego „IPB” Sp. z o.o., a jedynie nie
zgodził się z niezasadnym, w jego ocenie, odrzuceniem swojej oferty. Podał, że jego oferta
w postępowaniu, w którym przyjęto kosztorysowe wynagrodzenie wykonawcy, mimo iż
pomyłkowo zawiera 20 wpustów podłogowych i odpowiednio cenę uwzględniającą tę ilość
wpustów, jest i tak tańszą ofertą o 150 000 zł od oferty wybranej. Ponadto podał, że w czasie
wykonania zamówienia wykonawca zamontuje wyłącznie 2 wpusty, gdyż taką ilość, zgodnie
z potrzebami Zamawiającego, określa dokumentacja projektowa postępowania.
Odwołujący podał, że odstępuje od zarzutu naruszenia art. 88 ust. 1 pkt 2 Pzp, gdyż
uważa, że Zamawiający nie miał konieczności poprawiania oferty Odwołującego, ani jako
oczywistej omyłki pisarskiej, ani jako omyłki rachunkowej w obliczeniu ceny (art. 87 ust. 2
i art. 88 ust. 1 pkt 2 Pzp). Zamawiający powinien „przejść do porządku dziennego” nad
rozbieżnością treści oferty Odwołującego z treścią SIWZ, ocenić tę ofertę i wybrać jako
ofertę najkorzystniejszą.
Zamawiający stwierdził, że kwestia różnicy w ilości wpustów i podwyższenia z tego tytułu
ceny oferty, jest sprawą drugorzędną. Istotę w tym przedmiocie stanowi ocena ofert, zgodnie
z zasadami zachowania uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców. By oferty
mogły być porównywalne, zdaniem Zamawiającego, musi wystąpić całkowita zgodność treści
oferty z treścią SIWZ, w tym przypadku zgodność zakresu robót wykonawcy, wskazanych
w ofercie z przedmiarem robót, zawartym w dokumentacji projektowej.
Z porównania treści oferty Odwołującego z treścią SIWZ wynika: w branży sanitarnej
w pozycji 40 Odwołujący zaoferował wpusty ze stali nierdzewnej podłogowe o śr. 110 mm
firmy KASSEL w ilości 20 sztuk za cenę jednostkową 88,72 zł, co stanowi wartość 1654,40
zł. W przypadku zaoferowania, zgodnie z SIWZ, 2 sztuk wpustów za wskazaną cenę
jednostkową, wartość tej pozycji powinna wynosić 165,44 zł. Różnica w wartości netto tej
pozycji wynosi 1488,96 zł. O taką kwotę należałoby skorygować cenę oferty w pozycji netto,
następnie skorygować podatek VAT według stawki 22%, podając kwotę tego podatku oraz
odpowiednio cenę ofertową brutto oferty.
KIO zważyła, co następuje:
W pierwszej kolejności Izba oceniła legitymowanie się przez Odwołującego interesem
prawnym w korzystaniu ze środków ochrony prawnej, o którym stanowi art. 179 ust. 1 Pzp.
Z przepisu tego wynika, że na wykonawcach korzystających ze środków ochrony prawnej
ciąży obowiązek wykazania interesu prawnego, natomiast na zamawiającym oraz organach
rozpoznających odwołania i skargi, ciąży obowiązek ustalania czy odwołujący, bądź
skarżący legitymuje się interesem prawnym.
Z wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 21.04.2006 r. sygn. akt III Ca 299/06 wynika, że
posiadanie interesu prawnego jest równoznaczne z posiadaniem interesu w uzyskaniu
zamówienia. Aby uznać, że strona wykazała interes prawny w uzyskaniu zamówienia, jej
działanie musi umożliwiać osiągnięcie określonego skutku prawnego. W innym przypadku
można by mówić tylko o interesie faktycznym, czy ogólnym. Należy stwierdzić, że o ile
odwołujący nie zaskarży wyboru najkorzystniejszej oferty, wówczas powstaje brak
możliwości powtórzenia wyboru najkorzystniejszej oferty i wykazania, że oferta odwołującego
w najpełniejszym zakresie spełnia warunki SIWZ. Sąd stwierdził, że brak zaskarżenia wyboru
najkorzystniejszej oferty powoduje, że nie można uznać, iż odwołujący ma interes do
wniesienia środka ochrony prawnej. Nie jest bowiem możliwe nakazanie powtórzenia
czynności wyboru oferty najkorzystniejszej, gdyż oferta została wybrana i wybór ten nie
został zaskarżony.
W rozpoznawanej sprawie Odwołujący jednoznacznie stwierdził, że zawiadomienie
o odrzuceniu jego oferty doręczono mu w dniu 9.07.2008r. W dniu 10.07.2008r. doręczono
mu zawiadomienie o rozstrzygnięciu postępowania (wybór najkorzystniejszej oferty
i odrzucenie oferty Odwołującego). Pierwszy protest sporządził w dniu 11.07.2008r. i w tym
dniu protest ten wniósł do Zamawiającego. Mimo, iż w dniu 11.07.2008r. znał rozstrzygnięcie
Zamawiającego w zakresie odrzucenia jego oferty i wyboru oferty najkorzystniejszej,
oprotestował wyłącznie odrzucenie swojej oferty (protest z dnia 11.07.2008r.). Zamawiający ,
zgodnie z treścią protestu, rozstrzygnął ten protest wyłącznie w przedmiocie odrzucenia
oferty Odwołującego. Odwołanie wniesione do Prezesa UZP w dniu 23.07.2008r. dotyczyło
już odrzucenia oferty Odwołującego i wyboru najkorzystniejszej oferty.
KIO, zgodnie z art. 191 ust. 3 zd. 1 Pzp może orzekać, rozpoznając odwołanie,
wyłącznie co do zarzutów, które były zawarte w proteście. Odwołujący zresztą potwierdził
podczas rozprawy, że popiera odwołanie wyłącznie w przedmiocie odrzucenia jego oferty.
Na czynność wyboru najkorzystniejszej oferty, o której Zamawiający zawiadomił
Odwołującego dnia 10.07.2008r., Odwołujący wniósł protest w dniu 15.07.2008r., zawierając
wyłącznie we wnioskach i żądaniu uchylenia rozstrzygnięcia przetargu i dokonania
ponownego jego rozstrzygnięcia. Protest ten nie został rozstrzygnięty w terminie, który to
termin wynosił 10 dni od upływu ostatniego z terminów na wniesienie protestu. Przyjmując,
że Zamawiający w dniu 10.07.2008r. przekazał wszystkim wykonawcom zawiadomienie
o rozstrzygnięciu postępowania, termin na wniesienie protestu upływał w dniu 17.07.2008r.,
zaś termin na rozstrzygnięcie protestu przez Zamawiającego upływał w terminie 10 dni od
dnia 17.07.2008r., tj. w dniu 27.07.2008r. W razie braku rozstrzygnięcia protestu w terminie,
co miało miejsce w tym przypadku, Odwołującemu przysługiwało prawo wniesienia
odwołania od tegoż rozstrzygnięcia w terminie do dnia 1.08.2008r. Odwołujący nie wniósł
odwołania od oddalenia protestu, z dnia 15.07.2008r. doprowadzając tym samym do
niepodważalności decyzji Zamawiającego polegającej na wyborze najkorzystniejszej oferty,
złożonej przez Iławskie Przedsiębiorstwo Budowlane „IPB” Sp. z o.o.
W odwołaniu wniesionym w dniu 23.07.2008r. Odwołujący zgłosił tylko wniosek
w przedmiocie uchylenia wyboru najkorzystniejszej oferty, nie zgłaszając zarzutów
w zakresie wyboru tej oferty. Zaś odnośnie protestu, wniesionego w dniu 15.07.2008r.,
żądanie uchylenia wyboru oferty najkorzystniejszej było przedwczesne, a zatem wniesione
z uchybieniem terminu ustawowego.
W świetle powyższego KIO uznała, że Odwołujący kwestionując wyłącznie
odrzucenie jego oferty, bez podważenia wyboru oferty najkorzystniejszej, nie legitymuje się
interesem prawnym, niezbędnym do wniesienia rozpoznawanego odwołania.
W zakresie zarzutu dotyczącego odrzucenia oferty Odwołującego, KIO przedstawia
poniżej pogląd.
W orzecznictwie ZA ukształtował się przeważający pogląd, że wszelkie niezgodności
występujące w treści oferty w stosunku do treści SIWZ, dotyczące ilości jednostek miar,
niezależnie czy ilość ta była wyższa czy niższa niż oczekiwał Zamawiający, powodowały
niezgodność treści oferty z treścią SIWZ i skutkowały odrzuceniem oferty na podstawie art.
89 ust. 1 pkt 2 Pzp. Podkreślano wielokrotnie, że rozbieżności, których nie można
zakwalifikować jako oczywiste omyłki pisarskie i jako omyłki rachunkowe w obliczeniu ceny,
gdyż dotyczyły różnych ilości oferowanych asortymentów, nie można było pominąć przy
ocenie ofert, gdyż rozbieżności te stanowiły o braku możliwości porównywalności ofert, która
jest niezbędna do oceny ofert i wyboru najkorzystniejszej oferty. W szczególności linia ta
potwierdzała zasadność jej stosowania w razie kosztorysowej ceny ofert.
W wyroku z dnia 23.02.2007r. sygn. akt. X Ga 23/07/za Sąd Okręgowy w Gliwicach
orzekł, iż odstępstwo w zakresie żądanych przedmiarem ilości stanowiące różnicę
wynoszącą 5 m3 ziemi, co w efekcie wpłynęło na podwyższenie ceny oferty wykonawcy
o kwotę 399,56 zł, przy oferowanej cenie 1 894 462,42 zł, nie przesądza, iż wskazana
rozbieżność powoduje nieporównywalność ofert. Sąd stwierdził, że niewielka rozbieżność
w sposób oczywisty nie wpływała na możliwość porównania ofert. Sąd zamieścił w wyroku
stwierdzenie, że „Formalizm postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, nie jest
celem samym w sobie, a ma na celu realizację zasad Pzp. Stąd przy wykładni i stosowaniu
przepisów ustawy należy brać pod uwagę cel ustawy, wyznaczony m.in. treścią cytowanego
przepisu”. Sąd wskazał na zastosowanie w takim przypadku normy art. 5 k.c., iż
niedopuszczalne jest nadużycie prawa i naruszenie zasad współżycia społecznego.
W obecnym orzecznictwie rysują się zatem poglądy sformalizowane i bardziej
liberalne.
Oceniając jednakże rozpoznawane odwołanie, na podstawie ustaleń przedstawionych
wyżej, KIO wzięła pod uwagę w pierwszej kolejności, iż Odwołujący, poprzez brak
zaskarżenia wyboru najkorzystniejszej oferty, a podważenie wyłącznie odrzucenia jego
oferty, nie legitymuje się interesem prawnym, niezbędnym do wniesienia odwołania, zgodnie
z art. 179 ust. 1 Pzp.
Z tych względów KIO na podstawie art. 191 ust. 1 Pzp, oddaliła odwołanie.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy na podstawie art.
191 ust. 6 i 7 Pzp.
Nie uwzględniono wniosku Zamawiającego w zakresie przyznania mu kosztów postępowania
odwoławczego, tj. wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie 3600,00 zł oraz zwrotu kwoty
17 zł z tytułu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, ponieważ Zamawiający nie złożył
rachunku wymaganego zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów
z dnia 9 lipca 2007r. w sprawie wysokości oraz sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz
rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 128,
poz. 886), a spis kosztów, złożony przez Zamawiającego na rozprawie, nie spełnia tego
wymogu. Ponadto opłata skarbowa w kwocie 17 zł została wniesiona do niewłaściwego
organu podatkowego.
Stosownie do art. 194 i 195 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych
(Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655, z późn. zm.) na niniejszy wyrok/postanowienie* -
w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Urzędu Zamówień Publicznych do Sądu Okręgowego w Olsztynie.
Przewodniczący:
………………………………
Członkowie:
………………………………
………………………………
_________
*
niepotrzebne skreślić
WYROK
z dnia 11 sierpnia 2008r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Lubomira Matczuk-Mazuś
Członkowie: Jolanta Markowska
Barbara Bettman
Protokolant: Magdalena Pazura
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 sierpnia 2008r. w Warszawie odwołania wniesionego
przez PEDBUD s.c. Patryk Trochimiuk, Eugeniusz Trochimiuk, Dagmara Trochimiuk,
11-041 Olsztyn, ul. Pawia 2 od rozstrzygnięcia przez zamawiającego Wojewódzki Szpital
Specjalistyczny, 10-561 Olsztyn, ul. śołnierska 18 protestu z dnia 11 lipca 2008r.
przy udziale XXX zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego XXX po
stronie odwołującego się oraz XXX - po stronie zamawiającego*.
orzeka:
1. Oddala odwołanie.
2. Kosztami postępowania obciąża PEDBUD s.c. Patryk Trochimiuk, Eugeniusz
Trochimiuk, Dagmara Trochimiuk, 11-041 Olsztyn, ul. Pawia
i nakazuje:
1) zaliczyć na rzecz Urzędu Zamówień Publicznych koszty w wysokości 4064 zł
00 gr (słownie: cztery tysiące sześćdziesiąt cztery złote zero groszy) z kwoty
wpisu uiszczonego przez PEDBUD s.c. Patryk Trochimiuk, Eugeniusz
Trochimiuk, Dagmara Trochimiuk, 11-041 Olsztyn, ul. Pawia 2,
2) dokonać wpłaty kwoty 00 zł 00 gr (słownie: XXX) przez XXX na rzecz XXX,
stanowiącej uzasadnione koszty strony poniesione z tytułu XXX,
3) dokonać wpłaty kwoty 00 zł 00 gr (słownie: XXX) przez XXX na rzecz Urzędu
Zamówień Publicznych na rachunek dochodów własnych UZP,
4) dokonać zwrotu kwoty 15 936 zł 00 gr (słownie: piętnaście tysięcy dziewięćset
trzydzieści sześć złotych zero groszy) z rachunku dochodów własnych Urzędu
Zamówień Publicznych na rzecz PEDBUD s.c. Patryk Trochimiuk,
Eugeniusz Trochimiuk, Dagmara Trochimiuk, 11-041 Olsztyn, ul. Pawia 2.
U z a s a d n i e n i e
W odwołaniu od rozstrzygnięcia protestu, wniesionym w dniu 23.07.2008r. (data
złożenia odwołania w placówce pocztowej operatora publicznego - Olsztyn 2), Odwołujący
PEDBUD s.c. Patryk Trochimiuk, Eugeniusz Trochimiuk, Dagmara Trochimiuk z siedzibą
w Olsztynie, zarzucił Zamawiającemu Wojewódzkiemu Szpitalowi Specjalistycznemu
z siedzibą w Olsztynie naruszenie przepisów art. 7, art. 88 ust. 1, pkt 2 i art. 89 ust. 1 pkt 2
ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2007r. Nr 223, poz.
1655), poprzez:
- odrzucenie oferty Odwołującego, której treść nie odpowiada treści SIWZ,
- wybór najkorzystniejszej oferty złożonej przez Iławskie Przedsiębiorstwo Budowlane „IPB”
Sp. z o.o. z siedzibą w Iławie.
Odwołujący uzasadnił, że błędne podanie ilości jednostek miar poprzez wskazanie
w kosztorysie ofertowym w branży sanitarnej w poz. 40, wpustów podłogowych w ilości 20,
zamiast wymaganych przez Zamawiającego 2 wpustów, nie stanowi podstawy odrzucenia
oferty, w myśl art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp. Stwierdził, że jest to omyłka rachunkowa w obliczeniu
ceny oferty, którą Zamawiający miał obowiązek poprawić, zgodnie z art. 88 ust. 1 pkt 2 Pzp
lub oczywista omyłka pisarska, którą należało poprawić zgodnie z art. 87 ust. 2 Pzp
i przywołał odpowiednie orzecznictwo ZA i KIO.
Odwołujący nie wskazał żadnej wadliwości wybranej oferty, uzasadnił wyłącznie, że
jego oferta określająca 20 wpustów zamiast 2, zawiera i tak niższą cenę od oferty wybranej
o 150 000 zł i gdyby Zamawiający oferty nie odrzucił, wybrałby tę ofertę jako ofertę
najkorzystniejszą, przy ocenie ofert z zastosowaniem jedynego kryterium oceny ofert - cena
o znaczeniu 100%. Podniósł, że poprzez powyższe czynności Zamawiający naruszył również
zasady postępowania określone w art. 7 Pzp – uczciwej konkurencji i równego traktowania
wykonawców.
Odwołujący wniósł o:
1) uwzględnienie odwołania,
2) nakazanie uchylenia czynności Zamawiającego polegającej na wyborze jako
najkorzystniejszej oferty złożonej przez Iławskie Przedsiębiorstwo Budowlane „IPB”
Sp. z o.o. z siedzibą w Iławie,
3) nakazanie Zamawiającemu powtórzenie procedury badania i oceny ofert
z uwzględnieniem oferty złożonej przez Odwołującego i w konsekwencji dokonanie
wyboru jako najkorzystniejszej oferty złożonej przez Odwołującego.
Odwołanie zostało poprzedzone protestem, wniesionym w dniu 11.07.2008r.,
z zachowaniem 7 dniowego terminu od dnia zawiadomienia Odwołującego o odrzuceniu jego
oferty (pismo z dnia 4.07.2008r., doręczone Odwołującemu w dniu 9.07.2008r.).
W proteście Odwołujący wskazał tylko jeden zarzut, a mianowicie dotyczący
niezasadności, w jego ocenie, odrzucenia oferty, podając naruszenie art. 7 i art. 89 ust. 1 pkt
2 Pzp. Odwołujący nie zawarł żadnego zarzutu wobec oferty wybranej, jak również nie
podważył jej wyboru.
Zamawiający rozstrzygnął protest oddalając go w całości. W uzasadnieniu
rozstrzygnięcia stwierdził, że nie naruszył przepisów prawnych, wskazanych w proteście,
natomiast odrzucenie oferty było prawidłowe, gdyż Odwołujący wycenił w swojej ofercie 20
sztuk wpustów podłogowych, zamiast 2 sztuk. Zdaniem Zamawiającego wszystkie 3 oferty,
które złożono w postępowaniu, poddano wnikliwej ocenie i sprawdzeniu, w wyniku czego
2 oferty odrzucono. Odrzucone oferty zawierały błędy, nie podlegające poprawieniu na
podstawie art. 88 Pzp. Zamawiający wskazał, że w jednakowy sposób traktował wszystkich
wykonawców i zachował zasadę uczciwej konkurencji, nie naruszając art. 7 ust. 1 Pzp.
Powołał się na orzecznictwo ZA, z którego wynika, że niezgodności pomiędzy treścią oferty,
a treścią SIWZ, bez względu na wartość odstępstw w ofertach w zakresie przedmiarów,
powodują obowiązek odrzucenia oferty jako niezgodnej z treścią SIWZ.
Krajowa Izba Odwoławcza, na podstawie dokumentów złożonych w sprawie, oryginalnej
dokumentacji postępowania, dostarczonej przez Zamawiającego, w tym SIWZ i ofert oraz
wyjaśnień stron złożonych w czasie posiedzenia niejawnego z udziałem stron i podczas
rozprawy ustaliła, co następuje:
Zamawiający prowadzi postępowanie w trybie przetargu nieograniczonego, które dotyczy
robót budowlanych i przedmiot postępowania określono jako „Modernizacja Oddziału
Rehabilitacji Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie”. Wartość szacunkowa
zamówienia określona została na kwotę nie przekraczającą kwot, określonych w przepisach
wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 Pzp, od których jest uzależniony obowiązek
przekazywania Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich ogłoszeń
o zamówieniach na dostawy i usługi. Ogłoszenie o zamówieniu zamieszczone zostało w BZP
w dniu 16.05.2008r. poz. 104025.
W postępowaniu złożono 3 oferty. Oferta Odwołującego zawiera najniższą cenę
1 667 968,74 zł, oferta Iławskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego „IPB” Sp. z o.o. zawiera
cenę 1 817 980,35 zł i oferta trzeciego wykonawcy Przedsiębiorstwa Produkcyjno-
Usługowego „TERMOBUD” Sp. z o.o. z siedzibą w Olsztynie zawiera cenę 1 909 192,43 zł.
Zamawiający odrzucił ofertę Odwołującego oraz ofertę Przedsiębiorstwa Produkcyjno-
Usługowego „TERMOBUD” Sp. z o.o. i wybrał, jako ofertę najkorzystniejszą pozostałą ofertę
- Iławskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego „IPB” Sp. z o.o.
Zamawiający zawiadomił Odwołującego o dokonanych w postępowaniu czynnościach,
przekazując mu dwa pisma:
- z dnia 4.07.2008r. (SZP/333/41PN/2008) zawiadamiające o odrzuceniu oferty
Odwołującego na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp „z powodu niezgodności treści oferty
z treścią SIWZ, tj. w pozycji kosztorysowej nr 40 – wpusty podłogowe ø 110 sztuk
2 wyceniono 20 sztuk” (branża sanitarna); pismo to doręczono Odwołującemu w dniu
9.07.2008r.,
- z dnia 8.07.2008r. (SZP/333/41PN/2008) zawiadamiające o wyborze najkorzystniejszej
oferty oraz o odrzuceniu pozostałych dwóch ofert (w tym Odwołującego); pismo to doręczono
Odwołującemu w dniu 10.07.2008r.
Odwołujący wniósł pierwszy protest w dniu 11.07.2008r., w którym podważył odrzucenie
jego oferty. Natomiast w dniu 15.07.2008r. wniósł drugi protest, w którym podważył także
odrzucenie jego oferty i jednocześnie wniósł „o uchylenie rozstrzygnięcia przetargu
i dokonanie ponownego rozstrzygnięcia przetargu, z uwzględnieniem oferty Protestującego”.
śądał „unieważnienia przez Zamawiającego czynności polegającej na odrzuceniu oferty
złożonej przez PEDBUD s.c., wybór najkorzystniejszej oferty na zasadach określonych
przepisami Pzp”. Zamawiający rozstrzygnął w dniu 18.07.2008r. pierwszy protest, oddalając
go w całości, natomiast nie rozstrzygnął i nie nadał biegu drugiemu protestowi, gdyż uznał,
że protest ten dotyczy tej samej czynności, której dotyczy protest pierwszy, lecz jest bardziej
rozbudowany, zatem pozostawiono protest jako nierozpatrywany.
Odwołujący wniósł odwołanie w dniu 23.07.2008r., w którym podważył odrzucenie jego
oferty i wybór najkorzystniejszej oferty.
Podczas rozprawy wyjaśnił, że odwołanie to dotyczy rozstrzygnięcia protestu
w przedmiocie odrzucenia jego oferty i stanowisko to podtrzymywał w całym toku sprawy.
Wyjaśnił również, że nie wnosił odwołania od drugiego protestu, który uznaje się za oddalony
z uwagi na brak jego rozstrzygnięcia przez Zamawiającego w terminie, a w którym podważał
rozstrzygnięcie przetargu (stwierdził, ze drugi protest, tj. wniesiony w dniu 15.07.2008r.
dotyczył czynności wyboru najkorzystniejszej oferty).
Podczas rozprawy potwierdził, że nie wnosił żadnych zastrzeżeń do oferty wybranej jako
najkorzystniejszej – Iławskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego „IPB” Sp. z o.o., a jedynie nie
zgodził się z niezasadnym, w jego ocenie, odrzuceniem swojej oferty. Podał, że jego oferta
w postępowaniu, w którym przyjęto kosztorysowe wynagrodzenie wykonawcy, mimo iż
pomyłkowo zawiera 20 wpustów podłogowych i odpowiednio cenę uwzględniającą tę ilość
wpustów, jest i tak tańszą ofertą o 150 000 zł od oferty wybranej. Ponadto podał, że w czasie
wykonania zamówienia wykonawca zamontuje wyłącznie 2 wpusty, gdyż taką ilość, zgodnie
z potrzebami Zamawiającego, określa dokumentacja projektowa postępowania.
Odwołujący podał, że odstępuje od zarzutu naruszenia art. 88 ust. 1 pkt 2 Pzp, gdyż
uważa, że Zamawiający nie miał konieczności poprawiania oferty Odwołującego, ani jako
oczywistej omyłki pisarskiej, ani jako omyłki rachunkowej w obliczeniu ceny (art. 87 ust. 2
i art. 88 ust. 1 pkt 2 Pzp). Zamawiający powinien „przejść do porządku dziennego” nad
rozbieżnością treści oferty Odwołującego z treścią SIWZ, ocenić tę ofertę i wybrać jako
ofertę najkorzystniejszą.
Zamawiający stwierdził, że kwestia różnicy w ilości wpustów i podwyższenia z tego tytułu
ceny oferty, jest sprawą drugorzędną. Istotę w tym przedmiocie stanowi ocena ofert, zgodnie
z zasadami zachowania uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców. By oferty
mogły być porównywalne, zdaniem Zamawiającego, musi wystąpić całkowita zgodność treści
oferty z treścią SIWZ, w tym przypadku zgodność zakresu robót wykonawcy, wskazanych
w ofercie z przedmiarem robót, zawartym w dokumentacji projektowej.
Z porównania treści oferty Odwołującego z treścią SIWZ wynika: w branży sanitarnej
w pozycji 40 Odwołujący zaoferował wpusty ze stali nierdzewnej podłogowe o śr. 110 mm
firmy KASSEL w ilości 20 sztuk za cenę jednostkową 88,72 zł, co stanowi wartość 1654,40
zł. W przypadku zaoferowania, zgodnie z SIWZ, 2 sztuk wpustów za wskazaną cenę
jednostkową, wartość tej pozycji powinna wynosić 165,44 zł. Różnica w wartości netto tej
pozycji wynosi 1488,96 zł. O taką kwotę należałoby skorygować cenę oferty w pozycji netto,
następnie skorygować podatek VAT według stawki 22%, podając kwotę tego podatku oraz
odpowiednio cenę ofertową brutto oferty.
KIO zważyła, co następuje:
W pierwszej kolejności Izba oceniła legitymowanie się przez Odwołującego interesem
prawnym w korzystaniu ze środków ochrony prawnej, o którym stanowi art. 179 ust. 1 Pzp.
Z przepisu tego wynika, że na wykonawcach korzystających ze środków ochrony prawnej
ciąży obowiązek wykazania interesu prawnego, natomiast na zamawiającym oraz organach
rozpoznających odwołania i skargi, ciąży obowiązek ustalania czy odwołujący, bądź
skarżący legitymuje się interesem prawnym.
Z wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 21.04.2006 r. sygn. akt III Ca 299/06 wynika, że
posiadanie interesu prawnego jest równoznaczne z posiadaniem interesu w uzyskaniu
zamówienia. Aby uznać, że strona wykazała interes prawny w uzyskaniu zamówienia, jej
działanie musi umożliwiać osiągnięcie określonego skutku prawnego. W innym przypadku
można by mówić tylko o interesie faktycznym, czy ogólnym. Należy stwierdzić, że o ile
odwołujący nie zaskarży wyboru najkorzystniejszej oferty, wówczas powstaje brak
możliwości powtórzenia wyboru najkorzystniejszej oferty i wykazania, że oferta odwołującego
w najpełniejszym zakresie spełnia warunki SIWZ. Sąd stwierdził, że brak zaskarżenia wyboru
najkorzystniejszej oferty powoduje, że nie można uznać, iż odwołujący ma interes do
wniesienia środka ochrony prawnej. Nie jest bowiem możliwe nakazanie powtórzenia
czynności wyboru oferty najkorzystniejszej, gdyż oferta została wybrana i wybór ten nie
został zaskarżony.
W rozpoznawanej sprawie Odwołujący jednoznacznie stwierdził, że zawiadomienie
o odrzuceniu jego oferty doręczono mu w dniu 9.07.2008r. W dniu 10.07.2008r. doręczono
mu zawiadomienie o rozstrzygnięciu postępowania (wybór najkorzystniejszej oferty
i odrzucenie oferty Odwołującego). Pierwszy protest sporządził w dniu 11.07.2008r. i w tym
dniu protest ten wniósł do Zamawiającego. Mimo, iż w dniu 11.07.2008r. znał rozstrzygnięcie
Zamawiającego w zakresie odrzucenia jego oferty i wyboru oferty najkorzystniejszej,
oprotestował wyłącznie odrzucenie swojej oferty (protest z dnia 11.07.2008r.). Zamawiający ,
zgodnie z treścią protestu, rozstrzygnął ten protest wyłącznie w przedmiocie odrzucenia
oferty Odwołującego. Odwołanie wniesione do Prezesa UZP w dniu 23.07.2008r. dotyczyło
już odrzucenia oferty Odwołującego i wyboru najkorzystniejszej oferty.
KIO, zgodnie z art. 191 ust. 3 zd. 1 Pzp może orzekać, rozpoznając odwołanie,
wyłącznie co do zarzutów, które były zawarte w proteście. Odwołujący zresztą potwierdził
podczas rozprawy, że popiera odwołanie wyłącznie w przedmiocie odrzucenia jego oferty.
Na czynność wyboru najkorzystniejszej oferty, o której Zamawiający zawiadomił
Odwołującego dnia 10.07.2008r., Odwołujący wniósł protest w dniu 15.07.2008r., zawierając
wyłącznie we wnioskach i żądaniu uchylenia rozstrzygnięcia przetargu i dokonania
ponownego jego rozstrzygnięcia. Protest ten nie został rozstrzygnięty w terminie, który to
termin wynosił 10 dni od upływu ostatniego z terminów na wniesienie protestu. Przyjmując,
że Zamawiający w dniu 10.07.2008r. przekazał wszystkim wykonawcom zawiadomienie
o rozstrzygnięciu postępowania, termin na wniesienie protestu upływał w dniu 17.07.2008r.,
zaś termin na rozstrzygnięcie protestu przez Zamawiającego upływał w terminie 10 dni od
dnia 17.07.2008r., tj. w dniu 27.07.2008r. W razie braku rozstrzygnięcia protestu w terminie,
co miało miejsce w tym przypadku, Odwołującemu przysługiwało prawo wniesienia
odwołania od tegoż rozstrzygnięcia w terminie do dnia 1.08.2008r. Odwołujący nie wniósł
odwołania od oddalenia protestu, z dnia 15.07.2008r. doprowadzając tym samym do
niepodważalności decyzji Zamawiającego polegającej na wyborze najkorzystniejszej oferty,
złożonej przez Iławskie Przedsiębiorstwo Budowlane „IPB” Sp. z o.o.
W odwołaniu wniesionym w dniu 23.07.2008r. Odwołujący zgłosił tylko wniosek
w przedmiocie uchylenia wyboru najkorzystniejszej oferty, nie zgłaszając zarzutów
w zakresie wyboru tej oferty. Zaś odnośnie protestu, wniesionego w dniu 15.07.2008r.,
żądanie uchylenia wyboru oferty najkorzystniejszej było przedwczesne, a zatem wniesione
z uchybieniem terminu ustawowego.
W świetle powyższego KIO uznała, że Odwołujący kwestionując wyłącznie
odrzucenie jego oferty, bez podważenia wyboru oferty najkorzystniejszej, nie legitymuje się
interesem prawnym, niezbędnym do wniesienia rozpoznawanego odwołania.
W zakresie zarzutu dotyczącego odrzucenia oferty Odwołującego, KIO przedstawia
poniżej pogląd.
W orzecznictwie ZA ukształtował się przeważający pogląd, że wszelkie niezgodności
występujące w treści oferty w stosunku do treści SIWZ, dotyczące ilości jednostek miar,
niezależnie czy ilość ta była wyższa czy niższa niż oczekiwał Zamawiający, powodowały
niezgodność treści oferty z treścią SIWZ i skutkowały odrzuceniem oferty na podstawie art.
89 ust. 1 pkt 2 Pzp. Podkreślano wielokrotnie, że rozbieżności, których nie można
zakwalifikować jako oczywiste omyłki pisarskie i jako omyłki rachunkowe w obliczeniu ceny,
gdyż dotyczyły różnych ilości oferowanych asortymentów, nie można było pominąć przy
ocenie ofert, gdyż rozbieżności te stanowiły o braku możliwości porównywalności ofert, która
jest niezbędna do oceny ofert i wyboru najkorzystniejszej oferty. W szczególności linia ta
potwierdzała zasadność jej stosowania w razie kosztorysowej ceny ofert.
W wyroku z dnia 23.02.2007r. sygn. akt. X Ga 23/07/za Sąd Okręgowy w Gliwicach
orzekł, iż odstępstwo w zakresie żądanych przedmiarem ilości stanowiące różnicę
wynoszącą 5 m3 ziemi, co w efekcie wpłynęło na podwyższenie ceny oferty wykonawcy
o kwotę 399,56 zł, przy oferowanej cenie 1 894 462,42 zł, nie przesądza, iż wskazana
rozbieżność powoduje nieporównywalność ofert. Sąd stwierdził, że niewielka rozbieżność
w sposób oczywisty nie wpływała na możliwość porównania ofert. Sąd zamieścił w wyroku
stwierdzenie, że „Formalizm postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, nie jest
celem samym w sobie, a ma na celu realizację zasad Pzp. Stąd przy wykładni i stosowaniu
przepisów ustawy należy brać pod uwagę cel ustawy, wyznaczony m.in. treścią cytowanego
przepisu”. Sąd wskazał na zastosowanie w takim przypadku normy art. 5 k.c., iż
niedopuszczalne jest nadużycie prawa i naruszenie zasad współżycia społecznego.
W obecnym orzecznictwie rysują się zatem poglądy sformalizowane i bardziej
liberalne.
Oceniając jednakże rozpoznawane odwołanie, na podstawie ustaleń przedstawionych
wyżej, KIO wzięła pod uwagę w pierwszej kolejności, iż Odwołujący, poprzez brak
zaskarżenia wyboru najkorzystniejszej oferty, a podważenie wyłącznie odrzucenia jego
oferty, nie legitymuje się interesem prawnym, niezbędnym do wniesienia odwołania, zgodnie
z art. 179 ust. 1 Pzp.
Z tych względów KIO na podstawie art. 191 ust. 1 Pzp, oddaliła odwołanie.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy na podstawie art.
191 ust. 6 i 7 Pzp.
Nie uwzględniono wniosku Zamawiającego w zakresie przyznania mu kosztów postępowania
odwoławczego, tj. wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie 3600,00 zł oraz zwrotu kwoty
17 zł z tytułu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, ponieważ Zamawiający nie złożył
rachunku wymaganego zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów
z dnia 9 lipca 2007r. w sprawie wysokości oraz sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz
rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 128,
poz. 886), a spis kosztów, złożony przez Zamawiającego na rozprawie, nie spełnia tego
wymogu. Ponadto opłata skarbowa w kwocie 17 zł została wniesiona do niewłaściwego
organu podatkowego.
Stosownie do art. 194 i 195 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych
(Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655, z późn. zm.) na niniejszy wyrok/postanowienie* -
w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Urzędu Zamówień Publicznych do Sądu Okręgowego w Olsztynie.
Przewodniczący:
………………………………
Członkowie:
………………………………
………………………………
_________
*
niepotrzebne skreślić